Хезрети Җувейрие бинти Харис разыяллаху анха есирликден соң азатлыга ве эркинлиге етен Яш Энемиз... Есирликден халас болмагың өвез төлегини Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемден өзи исләп, соң мусулман болуп, Серверимизиң машгалаларының арасына гошулып, мөмүнлериң Энеси болмак шерепине етен багтыярлардан... Өзүни есирликден халас этмек үчин Мединә гелен какасы Харисә бакып: «Мен Ресулаллахы сайлаярын» диен гахрыман мухаҗирлерден... Ыбадата ве зикире берилен, көп намаз кылан, көп ораза тутан, абид, захыд, хайыр сөер ыслам зенаны... Мөмүнлериң Энеси…

     О, Хузаа кабыласының Бени Мусталик голуның баштутаны Харис ибни Эби Дирарың гызыдыр. Аслы ады Берреди. Ол башда агасының оглы Мусафы ибни Сафвана дурмуша чыкды. Хиҗретиң бәшинҗи йылында Бени Мусталик Газадында әри өлди. Өзи-де есир дүшди. Онуң ыслама шереплениши ве Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң машгала халкасына дахыл болшы шейле болды:

   Мединеде гурлан Ыслам дөвлети гүн гечдигиче гиңейәрди. Мусулманларың саны довамлы артярды. Мүшрүклер бу ягдайың өңүни алмак ве ыслам нуруны сөндүрмек үчин чәрелер гөзлейәрдилер.

    Бени Мусталик кабыласының баштутаны Харис ибни Эби Дирар-да өзбашына бирнәче тайярлыклар гөрйәри. Сөзи гечен яхуди кабылаларыны төверегине җемләп, гошун дөредип, мусулманлара гаршы сөвешмеги мейиллешдирйәрди. Ол шу максадыны амала ашырмак үчин атдыр-яраг сатын алмага башлады.

    Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз бу ыслам душманының тайярлыкларыны эшидип, сахабалары билен маслахат этди. Хеммеси Бени Мусталик кабыласының үстүне чозмана тайярлык гөрүлмесине разылык бердилер. Сөйгүли Пыгамберимиз 700 кишилик гошун билен ёла чыкды. Буларың 30-сы атлы, галанлары болса пыяда-ды.

    Ыслам гошуны бу питнәни өз еринде, өз оҗагында сөндүрмек үчин ювашлыкдан Мусталык огулларының топрагына гирди. Мурейси гуюсының башында караргәх гурулды. Бирденкә мусулманлары гаршыларында гөрен Мусталик огуллары нәме этҗеклерини билмән алҗырадылар, тайярлыксыз эле дүшдилер.

    Эгер Ики Җахының Гүнеши Серверимиз ислесе, гошуна эмр эдип, оларың хеммесини гылычдан гечирдип билерди. Эмма О, Рахмет Пыгамбериди. Оларың хидаята дүшмеси Серверимиз үчин бегендириҗиди.

   Ысламда җихадың асылкы максады ынсанлары халас этмәге чакылыкды. Ган дөкмек дәлди. Я-да яманлыклара  пәсгелчилик дөретмекди. Эзмек дәлди.

     Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз Хезрети Омар разыяллаху анхудан олары ыслама чагырмасыны иследи. О-да туруп батлы сеси билен Мусталик огулларыны ыслама чагырды. Эмма олар бу чакылыга оклары билен җогап гайтардылар. Шейдип өзлери сөвеше башладылар.

    Мусулманларың хүҗүме гечмекден башга алачлары ёкды. Гысга вагтың ичинде гүйчли гарпышмадан соң, еңиш газанылды. Көп-көп олҗалар эле салынды. Бени Мусталик яхудилериниң көпүси есир алынды. Диңе баштутанлары Харис ибни Эби Дирар гачып гутулып билди. Онуң гызы Берре есирлериң арасында галды.

     Берре бир кабыла баштутанының гызыды. Ол өз мертебесини нәдип халас этмелидигиниң пикирини эдйәрди. Бир мүддетден соң есирлер олҗа хөкмүнде урша гатнашан уршуҗыларың арасында пайланылды. Берре, Сабит ибни Кайс ибни Шеммасың пайына дүшди. Ол өзүне кесилен баханы берип билсе, азатлыга чыкар ялы хоҗайыны биле  ылалашды. Эмма Беррәниң онча пулы тапҗак гуманы ёкды. Ол чәре хөкмүнде Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимизден көмек сорамагы йүрегине дүвди. Бир гүн онуң хузурына чыкып:

   -Эй Мухаммет! Мен Бени Мусталигиң баштутаны Харис ибни Дирарың гызы. Билишиң ялы мен есир дүшдүм. Сабит ибни Кайс ибни Шеммасың есиридирин. Докуз укыййе алтына азатлыга чыкмага онуң билен ылалашдым. Оны өдемәге меҗбур боландыгым үчин сенден көмек сорамага гелдим-дийди.

   Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз ысламың душманы болан бу кабыланы ыслама имриндирмек үчин аматлы пурсат гөзлейәрди. Ол бу талабы кабул эдип, арапларың адатларындан пейдаланып, олар билен гарындашлык ачмак иследи-де Беррә:

   -Сениң үчин мундан хас хайырлы боланы ёкмудыр?-диенде, Берре:

   -О недир, эй, Мухаммет?-дийип сорады. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз мылайымлык билен:

   -О шудур, ягны азатлыга чыкмагың үчин исленилен пулы бермеклигим ве саңа өйленмеклигим-дийди.

    Берре бу теклиби эшидип, пикир дерясына чүмди. Сөвешден үч гүн өң гөрен дүйшүни ятлады. Дүйшүнде Мединеден догуп ёкары чыкан айың, өз гуҗагына дүшендигини гөрүпди. Ол хич хили шүбхеленмән теклиби кабул этди. Шейдип, есирликден халас болды. Ызы яны келимейи-шехадат гетирип, ыслам билен шерепленди.

       ********************

     Бени Мусталыгың баштутаны Харис ибни Дирар гызының есир дүшүп, мусулманларың элинде галмаклыгына чыдам эдип билмеди. Ол гызына өвез төләп ызына алмак үчин бирнәче дүелери тиркәп, Мединә сары ёла дүшди. Акик вадисине геленде сайлама тохумдан болан ики дүйәни әкитмәне дөзмән, ики дагың арасында гизлинҗек ерде гоюп, ёлуны довам этди. Бирнәче вагтдан соң Мединә гелип, Серверимизиң хузурына гелип хондан бәрисирәп, улумсылык билен:

    -Эй Мухаммет! Гызымы есир алыпсыңыз, бу мениң ат-абрайыма ярашҗак зат дәл. Оны  бошат-дийди. Рахмет Пыгамбери Серверимиз оңа йылгырып:

   -Оңа халаныңы сайла дийсек, сиз мунуң билен ылалашармысыңыз?-дийди. Харис муңа өрән бегенип:

   -Сен өз үстүңе дүшени ерине етирдигиң болар-диен җогабы берди.

    Харис гызының хөкман өзүни сайлаҗакдыгына халыс йүрекден ынанып, шейле табшырык берди:

   -Бу киши сени ислейәниңи сайламаклык үчин меселәни өзүңе гойды. Бизи рысва эдәйме.

     О, нәхили херекет этмелидигини, кими сайламалыдыгыны говы билйәрди. Шо себәпли өвүт-несихат пейда бермеди. Чүнки иман нуры Беррәниң калбына гирипди. Онуң көңлүни, зехинини айдыңладыпды.

    О, иманың леззетини диңе Аллах ве Ресулыны әхли затдан эй гөрмек биле алып билҗекди. Шу себәпден какасы болсун, башгасы болсун, тапавуды ёк, ол хич бир зады ики Җаханың Гүнешинден өңе гечирип билҗек дәлди. Себәби сөйги шуны ислейәрди. Хей-де сөен сөйгүлисинден айрылармы? Ол какасыны гам-гусса батыряндыгыны билсе-де:

   -Мен Ресулаллахы сайлаярын-дийди.

*******************

   Харис ибни Дирар гызындан бейле-бейле затлара асла гарашанокды. Ол гызының бу херекетинден кән бир маны гөзләп дурман:

   -Сен бизи рысва этдиң-дийип, гахарыны дашына чыкарды. Эмма хер нәмеде болса, Җувейрие разыяллаху анха Энемиз онуң гызыды. Шол себәпден гызының азатлыга чыкмагыны исләп, Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимизе:

   -Бу дүелер гызымың азатлыга чыкмагы үчин фидедир. Олары алып гызымы маңа бериң-дийип, икинҗи теклибини орта атды.

    Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз онуң бу тәзе теклибини эшидип:

   -Акик Вадысындакы гоян ики дүйәң ниреде?! Олары нәме үчин гетирмедиң?-дийип сорады. Ол өз-өзүне:

   -Эй, Аллах! Дүелери гоюп гайданымы Аллахдан башга билйән ёкды-дийип, гең галяныны гизлеҗегем болмады. Мунуң мугҗызадыгына ынанан Харисиң көңлүнде иман нуры парлады. Ол улы җошгун биле:

   -Эшхеду эллә иләхә иллаллаху ве эшхеду энне Мухаммеден абдуху ве ресулух-(Шаятлык) Шахадат эдерим ки, Алладан башга илах ёкдыр. Ене шаятлык эдерим ки, Мухаммет онуң гулы ве илчисидир-дийди. Онуң мусулман боландыгыны гөрен ики оглы ве янындакы биле гелен якынлары-да билеликде келимейи-шехәдет гетирип, ыслам билен шереплендилер.

*********************

    Ысламың нуры билен айдыңланан көңүллер Бени Мусталык кабыласы билен мусулманларың арасындакы бузларың эремесине себәп болды. Душманлыклар достлуга өврүлди. Танышлык гарындашлыга йөнелди. Олар билен гарындаш болмагы арзув эден ики Җаханың Гүнеши Серверимиз Беррә өйленмек ислейәндигини какасына дуйдурды.

  Ыслам Гүнеши билен көңли ягтыланан Харис ибни Дирар:

   -Энем-атам саңа пида болсун, Эй, Алланың Ресулы! Оны саңа берйәрин-дийди. 400 дирхем мөчберинде галың кесгитленип, Ника үчин ылалашык газанылды. Шейлеликде, Берре Хиҗретиң бәшинҗи йылында мөмүнлериң Энеси болды.

   Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз онуң адыны Җүвейрие дийип үйтгетди. Чүнки Берре диймек «Ягшылык» «Хайр» диен манылары аңладярды. Сөйгүли Пыгамберимиз: «Берре: «(ягшылык, хайыр) Ресулаллахың янындан чыкды» дийилмегини халамазды. Шо себәпден оңа: «кичиҗик гыз» диен маныны аңладян Җувейрие диен ады дакды. О шол дөвүрлер йигрими яшларындады.

**********************

    Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз Җувейрие разыяллаху анха Энемизе өйленмек биле Бени Мусталик кабыласына гарындаш болды ве олар билен достлугы пугталандырды. Душманчылыклар унудылды. Серверимизиң бу кабыла билен гарындаш боландыгыны эшиден Эсхабы-Кирам элиндәки әхли есирлери бошатдылар. «Ресулаллахың гарындашы болан кабыла есир болуп билмез»-дийдилер.

     Җувейрие разыяллаху анха Энемизиң машгала гурмагы какасының хем доганларының ыслам билен шерепленмесине себәп болшы ялы, кабыласындан йүзлерче есирлериң-де азат болуп, мусулман болмагына себәп боландыр. Җувейрие разыяллаху анха хакында Айша разыяллаху анха Энемиз:

   -Мен Җувейрие ялы ковмуна хайыр гетирен хатыны асла гөрмедим. Мусталик огулларындан йүзлерче киши онуң саясында есирликден халас болды-дийип, өз пикирини беян эдерди.

    Җувейрие разыяллаху анха Энемизиң эрки кувватлыды. Ол узак вагтлап зикир биле мешгул боларды. Вагтының көпүсини ыбадат хем зикир биле гечирмеги сөерди. Көп ораза тутарды, көп намаз кыларды. Җувейрие разыяллаху анха Энемиз Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем  Серверимиз биле алты йыл төвереги яшашды. Еди саны хадисы-шериф роваят этди. Ики санысы ашакдакы ялы берилипдир:

   Бир гезек Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем:

   -Яныңдан айрыланым бәри шу ерде зикир эдип отуршыңмы?-дийип сорады. О-да:

   -Хава эй, Ресулаллах!-дийип җогап берди. Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Энемизе шейле весъет этди:

   -Сениң яныңдан айрыланымдан соң үч гезек шу айтҗак җүмләми айтсаң, сениң эртирден бәри санан зикирлериң биле деңлешдирилсе, согап җәхдинден дең боларды-дийди. Бу келимелер шулардыр:

-Субха:налла:ху ве бихамдихи адеде халкыхы ве рыза:-а нефсихи ве зинете аршихи ве мида:де келима:тих.      

     Манысы: Яратдыкларының саныча, өзүниң хошаллыгыча, аршының агырлыгыча ве битип түкенмейән келемелериң саныча мен Аллахы улухыет макамына ярашмаян сыпатлардан тензих эдип, оңа хамд эдерин.

    Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз бу хадысы биле ыбадата ве зикире берилен Энемизе кәбир зикирлериң бейлекилеринден ынсана хас көп согап газандыряндыгыны өвретди.

*******************

     Җума гүнүди. Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз Җувейрие разыяллаху анха Энеимзиң янына гелди. О гүн Энемиз ораза тутупды. Серверимиз ондан:

   -Эртир ораза тутҗакмысың?-дийип сорады. Энемиз:

   -Ёк-дийип, җогап берди. Серверимиз текрар:

   -Дүйн оразалымыдың?-дийди. Энемиз:

   -Ёк, эй, Алланың Ресулы!-дийип, җогап берди. Серверимиз оңа:

   -Эгер шейле болса, агзыңы ач, оразаңы боз-дийдилер.

    Җувейрие разыяллаху анха Энемиз өрән хайыр сөерди. Өзи иймез, пакырлара ийдирерди. Хер дайым ёксуллары голларды. Бир гүн Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз Энемизиң отагына гелип:

   -Иере бир задың бармы?-дийип сорады. Җувейрие разыяллаху анха Энемиз-де:

   -Өйде иер ялы хич зат ёк. Азаҗык гоюның сүңки барды, оны-да садака бердим-дийип, җогап берди.

   Ине, Серверимизиң өйи... Ине, Энелеримиз!.. Хеммеси халыселлиллә таквалык биле яшадылар... Иймән ийдирдилер... Етимлери, пакырлары экледилер. Эллерине илени Алла ёлуна багышладылар... Садака хөкмүнде дагатдылар...

  Нәхили багтлы дурмуш... Нәхили гөзел ахлак... Өзүңден доганыңы илери гөрмек... Таквалыкда өмүр сүрмек... Шейдип, ахыръетде хасабыңы аңсатлашдырмак... Аллахым! Бизлери-де шейле гөзел ахлак биле багтлы яшат... Әмин.

   Җувейрие разыяллаху анха Энемиз хиҗретиң 56-нҗы йылында 65 яшындака арадан чыкды. Җыназа намазыны Мединәниң Валиси Мерван ибни Хакем кылдырды. Энемиз разыяллаху анха Бакы габрыстанлыгында депин эдилди. Керемли хакдан шепагатларыны ныяз эдерис. Әмин...