Уммү Гүлсүм разыяллаху анха Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң үчүнҗи гызы… Мекге мүшрүклериниң гүйчли гысышларының астында улалан дертли яш гыз… Эҗесиниң ве улы бибилериниң өлүмини яшлыгында гөрен сабырлы хем чыдамлы иман әри… Бибиси Рукыййе разыяллаху анха билен кысматлары бири-бирине меңзейән экиз киби ики доган... Икиси-де иман, эдеп ве хаяның эеси Хезрети Осман разыяллаху анха никаланып, онуң «Зиннурейн = ики нуруң эеси» диен лакамы алмагына себәп болан багтыярлардан…

   Ол Мекгеде бисетден=Пыгамберликден өң догулды. Курайышлылар өз араларында: «Мухаммедиң гызлардан башга чагасы болмаяр»… дийип, өз араларында гүррүң эдйәрдилер. Нәме диййәнлерини өзлери-де биленокды. Олар гыз чагалары догланда дирилигине гумлара гөмер ялы дереҗеде җахылъетиң пенҗесиндәки рехим-шепагатсыз вагшы кимселерди. Оларың надан вагшы халларыны аяты-җелиле шейле билдирйәр.

    «Олардан бирине гыз бушлананда гахардан йүзи гап-гара боларды. Өзүне берлен бушлугың эрбетлиги себәпли ковмундан гизленер. Оны песелип янында сакласынмы? Я топрага гөмсүн! Бакың ки, берен хөкүмлери нәхили ямандыр»…(«Нахл» сүреси, 58-59-аят)

     Сөйгүли Пыгамберимизиң үчүнҗи гызы шейле надан хем вагшыяна яшаян топлумың ичинде дүнйә гелди. Йүзи долушган боландыгы үчин оңа Уммү Гүлсүм ады гоюлды. Ол Пыгамберликден озал етишип кемала гелди. Бибиси Рукыййе икиси эдил экиз ялыдылар. Икисине-де җахылъет дөврүнде Эбу Лехебиң огуллары үчин гудачылыга гелдилер. Эмма Реббимиз о гүллери, мүшрүгиң эли дегмәнкә халас эдип, ене атасының оҗагына говшурды.

     Уммү Гүлсүм ве доганлары эҗелери Хезрети Хатыҗа разыяллаху анха биле бирликде Ыслам билен илкинҗи шереплененлердендир. Ол җахылъет дөврүнде Утейбе билен никаланыпды. Аллаху Тагала «Теббет»  сүресини индеренде: Эбу Лехеб огулларына игенди-де:

   -Онуң гызларыны бошадың!-дийди. Олар-да какасының диенини этди. Шейлеликде, Хабыбының гүллери имандан хем ынсанлыкдан несибеси болмадык мүшрүгиң эллеринден халас болды.

   Гысга вагтдан соңра Хезрети Рукыййе Хезрети Османа дурмуша чыкып, Хебешистана билеликде хиҗрет этдилер. Уммү Гүлсүм разыяллаху анха гыз уясы Патма билен биле Мекгеде Хабыбы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң янында галдылар.

* * * * * * * * * * *

    Хезрети Уммү Гүлсүм разыяллаху анханың ики бибиси дурмуша чыкыпдылар. Өй ишлери оңа галыпды. Дурмушың кынчылыклары, мүшрүклериң җебир-җепалары ве амбарголары (ыкдысады гысышлары) артыпды. Хашым огуллары билен мусулманлар Эбу Талыбың мәхеллесинде габалыпды. Олар үч йыл довам эден амбаргода (иймитиң ве башга затларың кесилмеги) ач хем сувсуз гойлупдылар.

   Уммү Гүлсүм разыяллаху анха бу кын хем аладалы гүнлерде эне-атасының дердини еңлетмәге чалышды. Үстүне дүшен җогапкәрчилик хакында ойланып, эҗесине: «Гынанма эҗеҗан!» дийип, оңа теселли берди. Аллах хер бир зада кадырдыр. (Гүйҗи етйәндир). Бу гуссалы гүнлериң соңуның бардыгыны пикир эдип, сабырлылык гөркезди.

   Ол сабрының гаршылыгыны Аллаху Тагаладан гарашды. Яшдыгына гарамаздан, өзүни йитирмеди. Өмри гиҗе-гүндиз гайгы-хасратда гечйәрди.

   Эмма асла умытларыны йитирмәндир. Аллахың бир рахатлык берҗекдигине ынамлары гүйчлидиги үчин мадды тайдан гысышлар оларың рахатлыгыны  бозанокды.

     Бир гүн Эбу Талып мусулманларың гуршап алнан мәхеллесине гелип ыкдысады гысышың ятырыляндыгыны бушлады. Кәбеде асылан билдириш хатларының йыртыландыгыны хабар берди. Бу хабар мусулманлары җуда бегендирди.

* * * * * * * * * * * * * *

   Ысламың илкинҗи йигитлери көп дертлер чекди. Эмма олар асла иманларындан дәнмеди. Гөрен җебри-җепалары, терсине, оларың хайбатларыны артдырып, иманларыны кувватландырды. Эмма ынсан беден тайдан эт ве сүңкден ыбаратды. Хезрети Хатыҗа разыяллаху анха Энемиз гысышлардан соң тапдан дүшүпди. Ол кеселләп яныны ере берди. Гызлары Зейнеп, Уммү Гүлсүм  ве Патма баш уҗунда хызмата хәзирдилер.

      Бисетиң (Пыгамберимизиң Пыгамбер боланының)  онунҗы йылы ремезан айына гирилипди. Онуң ягдайы болса гүн-гүнден бетерлешйәрди. Ол Ремезаның онунҗы гүни рухуны Мевласына табшырып, сөййәнлерини ызда гойды. Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем эй гөрйән машгаласыны өз эли биле Мекгеде Хаҗун Габрыстанында депин этди.

    Ер йүзүнде илкинҗи мусулман хем-де «Ондан хас хайырлы бир янёлдаш ёкдур» диен хормата мынасып болан Хезрети Хатыҗа Энемиз арадан чыкандан соң, Уммү  Гүлсүм разыяллаху анханың өйүң ичиндәки җогапкәрчилиги хас-да артды. Чүнки  какасының өйүнде әхли җогапкәрчилик онуң бойнунады. Өе серетмек хызматлары диңе онуң өзүне галды.

    Какасының Хакың догры ёлуна чагырмакда гөрен гөргүлерини Хезрети Уммү Гүлсүм җуда говы билйәрди. Мекге инди мусулманлара дар гелмәге башлапды. Хиҗрете ругсат берленде, илки сахабалар, соңра Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз Мединә хиҗрет этдилер. Оларың ыз яны болса Энелеримиз ве гызлар Мединә гетирилдилер.

   Уммү Гүлсүм разыяллаху анха Мединә хиҗрет эденде, бибиси Рукыййе разыяллаху анха дүшекде ятырды. Уммү Гүлсүм разыяллаху анха бибисиниң иң соңкы демине ченли янында хызматыны этди.

   Шу аралакда мүшрүклериң Мединә дөкүлҗекдиги барада хабар яйрады. Сөйгүли какалары Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз курейшлилери Бедирде гаршыламак үчин эсхабы билен маслахатлашды. Хезрети Османы Мединеде  гойды.  Рукыййе разыяллаху анханың нәрахатлыгы гүн гелдикче артып, Бедир еңишиниң бушланан хабарлары Мединә яйран гүнлеринде аманадыны табшырды. Ол Җеннетул-Бака депин эдилди. Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз Бедир сөвешинден гелшине гөни сөйгүли гызы Рукыййәниң габрының башына гитди ве дога этди.

* * * * * * * * * * * * *

    Хезрети Осман разыяллаху анху Рукыййе разыяллаху анха биле гайгы-хасратлы, эмма багтлы дурмушда яшады. Онуң арадан чыкмагы биле өңкүлигини йитирди. Чүнки ол иман билен сабыр-канагатлы, кынчылыклара чыдам эден янёлдашыны өмүрлик йитирипди. Үстесине-де Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем билен болан гарындашлык хем якынлык баглары кесилипди. Ол шунуң үчин җуда гынанярды.

   Якынлары оңа бирнәче гызың атларыны берип өйленмесини  теклип эдипдилер. О болса: «Хезрети Рукыййәниң ерини хич ким тутуп билмез» дийип, хеммесини ызына гайтарды.

    Хезрети Омар разыяллаху анху гызы Хафсаны теклип этди. Оңа-да белли җогап бермеди. Хат-да муңа гынанан Хезрети Омар гөни Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң хузурына гелди-де:

   -Эй, Ресулаллах! Хафса өйленмеклери үчин Эбу Бекире ве Османа теклип этдим, хич хили җогап алмадым-дийип, гынанҗыны мәлим этди.

   Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз Хезрети Омарың нәрахатлыгыны шу сөзлери билен гидирмәге чалышды: «Хафса Османдан хас хайырлысы биле, Осман хем Хафсадан хас хайырлысы билен өйленер» дийди.

  Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем Хезрети Омар разыяллаху анхуның шейле говы хабар биле хатырасыны хошал этмәге гайрат этди. Шу бушлук биле онуң гөвнүни авлады.

* * * * * * * * * * * * *

     Хезрети Осман разыяллаху анху ене бир гүн гам-хасрата чүмүп, гөзлери яшлы Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң янына барды. Онуң хасратыны йүзүнден окаян Фахри-Каинат (Барлыгың гуванҗы) саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз онуң хал-ягдайыны сорап:

   -Эй, Осман, нәме себәпден бейле гама батыпсың?-дийди. О-да:

   -Эй, Ресулаллах! Мен гама батман, ким гама батсын? Гызыңызың арадан чыкмагы биле ялңыз галдым. Хас мөхүми-де Сизиң билен арамыздакы гарындашлык багы-да үзүлди-дийип, йүрекдәки хасратыны диле гетирди. Шонда Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем перишделер утанып, хая эдйән сөйгүли эсхабына шуны бушлады: «Эй, Осман! Ине, Җебрайыл гелип, Аллахың Үммү Гүлсүми-де саңа никаламамы эмр эдендигини билдирйәр» дийди. Хезрети Осман разыяллаху анхуның бу бегендириҗи хабара кейпи гөтерилди. Онуң бегенҗини йүзүнден окап болярды.

   Бу хабары алан бүтин аял сахабалар Үммү Гүлсүм разыяллаху анханың тоя тайярлык ишлеринде көмекчи болмак үчин йыгнандылар. Энелер солтаны Хезрети Хатыҗа разыяллаху анханың ёклугыны дуйдурмазлык үчин гайратыны гайгырмадылар. Гысга вагтың ичинде тайярлык ишлери тамамланып, хиҗретиң үчүнҗи йылы Рабиыл оввал айында той эдилди.

   Шейдип, Хезрети Осман разыяллаху анху икинҗи гезек Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизе гиев болмак мертебесине етди.  Ол шундан соң «Зиннурейн = ики нуруң эеси» дийип, чагырылды.

   Уммү Гүлсүм разыяллаху анха алты йыл Хезрети Осман разыяллаху анху билен бирликде багтлы дурмушы яшады. Худайбиеде беяты-рызванда болды. Каза умрасына гатнашды. Мекге фетхине шаят болды (гатнашды).

   Сөйгүли Пыгамберимизиң үчүнҗи нәзенин гүли Уммү Гүлсүм разыяллаху анха хиҗретиң докузынҗы йылында кеселледи. Какасы хем адамсы Тебук сапарына чыкыпдылар. Онуң гүн гечдигиче халы теңлешди. Уясы Патма ве бейлеки аял сахабалар өрән гынанярдылар. Чүнки онуң янында какасы-да ёк, адамсы-да. Яңы 27 яшына гирипди. Чагасы-да болманды.

      Фахри-Каинат Серверимизиң ене бир яш баласы гөзлерини юммагың үстүндеди. Уммү Гүлсүм разыяллаху анха соңкы демлерини санаярка, Ыслам гошунының Мединә гирен хабары гелди. Ол какасының хем адамсының саг-саламат доланандыкларыны эшидип, бир-аз өзүне гелен ялы болды. Эмма бу онуң иң соңкы оңатлашмасыды. Бир агшамың гырмызылыгы ялы болан өмри көп вагт гечмәнкә соңланды ве рухуны теслим эдип, эдеби юрдуна учды. Аллах ондан разы болсун.

   Ики Җазаның Гүнеши Серверимиз, сапардан дөнүп геленде, гөни гызының янына гитди. Сөйгүли гызы Уммү Гүлсүмиң рухы макамына учупды. Эмма бедени инди совап башлапды. Серверимиз сөйгүли гиеви Хезрети Османың голтугына гирип дашары чыкарды. Ичерик сөйгүли дайзасы Хезрети Сафия биле балдызы (Өз аялының җигиси, ягны Айша энемизиң кичи аял доганы)  Хезрети Эсма  ве Умми Атиййе гирди. Серверимиз булара: «Гызым Уммү Гүлсүми үч, бәш я-да онданам көп ювуң» дийди.

   Ювмак хем кепенлемек иши гутаранда, эркеклер ичери гирип, җыназаны дашары чыкардылар. Онуң җыназа намазыны Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң өзи кылдырды. Дога ве гөзяшларының арасында бибилер Рукыййе ве Зейнебиң янында депин эдилди.

   Уммү Гүлсүм разыяллаху анханың өлүми Хезрети Осман разыяллаху анхуны гама гарк эдипди. Хасраты йүзүнден гөрнүп дурды. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз гиевиниң бу хасратыны гидирмек ве оңа теселли бермек үчин:

-Он саны гызым болсады, бири өлсе, бейлекисини еке-екеден Османа никалардым-дийди. Шейтмек билен оңа болан көңлүниң төрүндәки сөйгүсини билдирди.

   Керемли Хакдан шейле машгала бирлигини, олардакы эдеп, хормат ве мухаббети бизлере-де эчилмесини ве шепагатларына лайык эйлемесини ныяз эдерис. Әмин.