ПЫГАМБЕРЛЕР СЕРВЕРИНИҢ ИҢ СОҢКЫ ЧЕЧЕГИ ХЕЗРЕТИ ПАТМАЙЫ-ЗӨХРЕ РАЗЫЯЛЛАХУ АНХА

Әхли Бейт кимлердир?

   Бейик Реббимихз Куръаны-Керимде «Ахзаб» сүресиниң 33-нҗи аятында әхли бейте шейле хытап эдендир: «Эй, Әхли Бейт! Аллах сизден диңе гүнәхи гидирмек ве сизи тәп-тәмиз этмек ислейәр».

   Әхли-Бейт меселесинде Аллаху Тагаланың кимлери гөз өңүне тутандыгы хакда бирнәче пикир бардыр. Буларың ичинде бүтин делиллери бирлешдирен ве бейлекилерден хас ёкары логика лайык гелйән пикир Әхли Сүннетиңкидир. О-да шейледир: «Аяты-керимеде агзалан Әхли-Бейтден максат, илки Пыгамберимиз билен бирликде мүбәрек гызлары Патмайы-Зөхре, Хезрети Алы, Хезрети Хасан ве Хусейиндир разыяллаху анхум. Соңра икинҗи дереҗели боланларда мүбәрек аялларыдыр. Аяты-кериме буларың хеммесини өз ичине аляр. Ынанмага лайык болан пикир шудур. Нишабуры, Мукатил, Суйути, Макризи ялы улы алымлар диңе шу пикирдедирлер».

* * * * * * * *

     Абдулкадыр Гейланы куддисе сиррух Хезретлери Әхли-бейт биле багланшыклы шейле дийипдир: «Мениң үчин өрән хорматлы, элимден тутҗак бәш саны шахсыетим бар ки, бу дурмушда веба аташыны, ахыръетде Җәхеннемиң азабыны олар биле сөндүрерин. О бейик ынсанлар-да Мухаммет Мустапа саллаллаху алейхи веселлем, Алыййул-Муртеза, Хасан, Хусейин, Патмайы-Зөхредир. Аллахың салат ве саламы олара болсун».

* * * * * * * * *

    Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз бир гүн гызының кеселләндигини эшитди ве гөрмәге гитди. Имран ибни Хусайн разыяллаху анху хем янындады. Гапыны чалаҗа тыкырдатды ве салам берди. Хезрети Патма разыяллаху анха дерхал гапыны ачып:

   -Гириң кака-дийип, ичерик салды. Бегенҗинден кеселләнини ядындан чыкаран ялыды. Серверимиз:

   -Гызым янымда Имран ибни Хусайн хем бар, башыңы өрт-дийди. Хезрети Патма разыяллаху анха:

   -Какаҗан, шундан башга япар ялы задым ёк. Онуң биле башымы өртсем, беденим ачык галяр-дийди. Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз:

   -Япынҗаңы дүз дәл-де бурчлы эдип өрт, бедениң хемме ерини япсын-дийди. Соңра Имран ибн Хусайн ичерик гиризилди. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз:

   -Гызым, нәхилисиң бакалы? Рахатсызлыгың нәхили болды?-дийип, ягдайыны сорады. Хезрети Патма разыяллаху анха:

  -Какаҗан, бу гиҗе гаты нәрахатдым. Даңдана ченли санҗылардан яңа укламадым. Бир лукма-да иймедим. Ачлыкдан ичим җувлаяр-дийди. Серверимиз гөзяшлар ичинде:

  -Гызым дур, халыңдан шикаят этме. Какаңам үч гүнден бәри ашгазанына бир лукма чөрек гирен дәлдир. Аслында, ислесем Реббим мени дойянчам ийдирерди. Эмма ымматыма гөрелде алар ялы сапак болмасы үчин гелди-гечер рызклары, соңсуз рызклар үчин пида этдим-дийди. Соңра мүбәрек эллери биле Хезрети Патманың омузларыны тутуп:

   -Сени мүбәреклейән гызым. Сен Җеннет аялларының улусысың-дийип, хормат этди.

   Көңли рахатланып, гүл йүзи ачылан Хезрети Патма разыяллаху анха какасының бу бушлугыны эшидип:

   -Фиравуның аялы Асыя биле Имраның гызы Меръеме нәме диерсиң какаҗан?-дийип сорады. Фахри-Каинат Серверимиз олар хакында:

  -Асыя, Меръем ве эҗең Хатыҗатул-Кубра өз аял әлеминиң хорматлысыдыр. Сенем шейле. Сизлер белент дереҗелерде, Җеннетде шейле бир көшклерде болҗаксыңыз ки, ол сап хүнҗиден эдилендир. О ерде ынсана гайгы-хасрат берҗек, ынсаның халамаҗак хич бир зады ёкдур. Эй, Патма! Хем саңа весъет эдйәрин ки, агамың оглы Алының гетирен затларына канагат эт! Ишлери говы  доландыр. Шейле бил ки, мен сени дүнйәде ве ахыръетде, артыкмач бирине берендирин-дийди.

   Сөйгүли Пыгамберимизиң ызында отуран Имран ибн Хусайн хем «гечдиги болсун» дийди-де, дога эдип, ругсат сорап дашары чыкды.

* * * * * * * * * * * * * * * *

    Хезрети Патма разыяллаху анха Бейик Реббиниң Хузурында шерепли болмагы бүтин дүнйәниң ныгматларына чалышды. Гелди-гечер дурмушың безеглерине өзүни алдырмады. Бүтин гайратыны эбеди яшайшың белентликлерине етип билмек үчин сарп этди. Паны дүнйәде шейле ёксуллык, пакырлык чекди. Кынчылыкда өмүр сүрди. Эмма асла тапдан дүшмеди. Сабыр этди ве мөвласының разылыгыны газанды.

   Нәхили гайрат… Нәхили эрк!... Нәхили сабыр!... Нәхили чыдам! Диңе шу гөзел хәсиетлер биле белентликлере улашмак мүмкин… 

Тыгшытлы херекетлери Хезрети Патманың өй-ишлериндәки хызматы

     Хезрети Патмайы-Зөхре разыяллаху анханың мадды хем рухы тайдан бирнәче артыкмачлыкларының боландыгы шүбхесиздир. Хорматлы янёлдашы Хезрети Алы разыяллаху анху биле гуран машгала дурмушында хызматы биле адамсыны хошал эдип, багтлы гүнлери гечирипдирлер.

    Ол өй ишлери, чага тербиеси, тыгшытлы яшайшы, аңрыбаш безеглерден сакланмасы ялы хусусларда бүтин Ыслам аялларына нусга болупдыр. Чүнки онуң арзув-ислеглери диңе Аллахың ве Пыгамбериң разылыгыны газанмакдан ыбарат боландыгы үчин безеге ве гөзеллиге асла мейил хем хөвес этмәнди.

   Хезрети Патма тәмизлиге айратын үнс берерди. Хорматлы янёлдашы Хезрети Алы разыяллаху анхуның хакына, хусусына ве хызматына хемише хәзирди. Онуң көңлүниң ынҗамасыны асла ислемезди. Оны хошал эдип билмек өзи үчин улы дереҗеди. Замананың аялларының адатларына гөрә сада гейнерди. Дүнйә малына үнс бермезди. Хезрети Алы разыяллаху анха башарып билмеҗек йүкүни йүклемән, хемише элиндәки бар болан зат биле мыдар этмәге чалышарды. Меҗбур болмаса, тәзе эгин-эшик алмазды. Әхли машгала агзаларының эшиклерини өз эллери биле бичип, тикмәге чалшарды. Ыбадатдан бош вагтлары  шу ишлер билен мешгулланарды.

    Сахихи-Муслимде Хезрети Алының роваят эдишине гөрә, Хезрети Патмайы-Зөхре машгала зерур болан чөрегиң унуны дегирменде өз эллери билен үвәрди. Мүбәрек эллери пакга-пакга боларды. Герек сувыны гуюдан говалар биле чыкарып, соң омузында гөтерип гетирерди. Шу себәпли бойнунда йүпүң ызлары барды.

   Ол бир гүн гөрйән кынчылыкларыны сөйгүли какасы Пыгамбер Серверимизе арз этмек үчин гидипди. Эмма какасыны өйде тапман, Хезрети Айша разыяллаху анха гарап:

    -Эй, Айша! Пыгамбер атама мениң шу ягдайымы гөршүң ялы айт. Өзлерине гелен есирлерден маңа бир кенизеги ишлериме көмеклешер ялы берсе, бирнеме йүкүм еңләрди-дийди ве ызына гитди.

    Хезрети Алы сөзүни шейле довам эдйәр:

  Пыгамбер Серверимиз өйлерине геленлеринде гызлары Патмайы-Зөхрәниң гелендигини ве онуң гелмегиниң себәбини Хезрети Айшадан эшиденде, Ол саллаллаху алейхи веселлем догры өйүмизе гелдилер. Бизем шол вагт чагалар биле еримизе гечипдик, йөне укламызокдык. Пыгамбер саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң гелендигини гөрүп, еримизден турмак иследик, эмма: «Ятан ериңизде ятың, турмаң» дийдилер. Патмайы-Зөхре биле мениң янымда отурдылар. Сөйгүли гызының әтияҗыны гидирмек ве ислегине җогап бермек үчин:

  -Хакыкатданам элимизде бирнәче есирлер барды. Эмма олары мәтәч боланлара даргатдым. Эсасан, эсхабы-Суффа айратын үнс бердим. Чүнки олар ачлыкдан усургапдылар. Есирлери сатып гүзеранларыны доландырмакларыны хас хайырлы хасапладым. Инди мен сизе бир зат өвредейин ки, о сизиң ислейән хызматчыңыздан хас хайырлы болсун-дийдилер. Биз:

   -Айдың! Эй, Ресулаллах-дийдик. Пыгамбер Серверимиз:

   -Маңа Җебрайыл алейхиссалам өвредипди. Гиҗе дүшеге гечен вагтыңыз 33 гезек «Субханаллах» дийип, Керемли Хакы тесбих, 33 гезек «Элхамдулилләх» дийип хамд, 33 гезек «Аллаху экбер» дийип текбир, йүзүнҗисинде-де «Лә иләхә иллаллаху вахдеху лә шерике лех. Лехул мулку ве лехул хамду ве хуве алә кулли шейиң кадыр-дийип, окап ятың-дийдилер.

   Хезрети Алы разыяллаху анху: «Пыгамбер Серверимизиң бу весъетини эшиден гүнүмден бәри, екеҗе гиҗеде бу тесбихи терк этмедим» диййәр. Бу хекаяны Хезрети Алы разыяллаху анхудан хекаят эден Абдырахман эбу Лейла разыяллаху анху ондан:

  -Эй, Алы, Сыффын гиҗеси-де терк этмедиңми?-дийип сорапдыр. О-да:

  -Хава, о гиҗеде унутмадым ве окадым-дийипдир. (Сахихи Муслим, җ. 8, с. 84. Хилетул Эвлийә, эл-Хафиз Эбу Нуайм, җ 2, с. 41)

* * * * * * * * * * *

   Хаҗы Җемал Өгүт мерхум бу хадыса билен багланшыклы китабында шейле дүшүндириш берипдир: «Тесбих ве зикирлерде улы согапларың бардыгы шүбхесиздир. Эмма тесбих хызматчыдан нәхили хайырлы болуп билер? Керемли Хак бу тесбихи, хамды ве текбири окаянлара гүйч-кувват берер. Өз ишлерини өзлери башарар. Я-да кын ишлер бу зикирлериң саясында олара аңсатлашдырылар. Шу себәпдендир ки, ынсаның дурмушда өз ишини өзи этмеси ялы леззет, дереҗе ве багтыярлык болмаз. Элбетде, иймек, ичмек, геймек, хасса вагтларыңда догтордан дерман ислемек ялы әхли герекли меҗбуры болуп бойнуна алан бир хызматчыдан, сагат, кувватлы, гүйчли, гудратлы беден хас хайырлыдыр? Хат-да хызматчының гелди-гечер дүнйәде пейдасы болса-да, зикирдир-тесбихлериң хем шу дүнйәде, хем соңсуз әлемде хөкман пейдасы дегҗекдир». (Айни, җ. 9, с. 645)

* * * * * * * * * *

   Эбу Хурейре разыяллаху анху диййәр ки: Бир гүн Патмайы-Зөхре разыяллаху анха сөйгүли какасы, Пыгамбер Серверимизден бир хызматчы сорап гелипди. Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз буюрдылар ки: «Гызым, шу доганы окамагы довам эт. «Эй, Аллахым! Эй, гөклери ве ери ярадан ве өвүрен ве оларың эеси. Эй, Реббимиз! Хер задың Ребби! Эй, тохумы ве чигиди ярадып яран. Хезрети Муса Төвраты, Иса Инҗили ве Пыгамберимиз Мухаммет саллаллаху алейхи веселлеме Хак биле батылы айыран Фурканы индирен, кысматы сениң гудратыңда болан эҗиз гулуң мен, хер задың шеринден саңа сыгынарын. Эй, Аллахым! Сен башлангыҗы болмаян бир Оввалсың ки, Сенден озал хич бир задың барлыгы пикир эдилмез. Соңсуз бир Ахырсың ки, бүтин ярадыланлар ёк болар, Сенден башга кимсе галҗак дәлдир. Сен Захирсиң ки, Сенден ёкарда хич бир зат ёкдур. Батынсың ки, саңа нисбет (дегишлилик) биле хич зат ёкдур. Лутфуң биле бизиң бергимизи өдемәге мүмкинчилик бер ки, о берги исле сениң хакың, исле гулларың хакы болсун. Бизи халка эл сермекден гора». (Тирмизи, Хуснул-Усве, җ. 2, с. 205)

* * * * * * * * * * * * * * *

    Ене бир гүн Пыгамбер Серверимиз сөйгүли гызлары Хезрети Патманың өйүни шереплендирипдирлер. Гызыны дүе йүңден эдилен көйнекли, эли дегирменде, гуҗагында чага эмдирйәндигини гөрдилер. Хезрети Патманың өй ишлерине дөш гермеси сөйгүли какасы Пыгамбер Серверимизиң  көңлүни бозупды ве мүбәрек гөзлеринден яшлар дөкүп:

  -Гызым ахыръет леззети үчин дүнйәниң кынчылыкларына чыда. Чүнки керемли Реббил-Алеминиң маңа: «Хөкман Реббиң саңа берҗекдир, сен-де разы болҗаксың» («Зуха» сүреси: 5-аят) аяты керимесини индирендигине гөрә, ылахы совгат хөкмүнде бизи соңсуз ныгматлара разы кылҗакдыр» дийди.

    Хабыбы-Экрем Серверимизиң сөйгүли гызы Хезрети Патмайы-Зөхре разыяллаху анханың дүнйә ишлери үчин чекйән кынчылыклары, чекйән эзъетлери гөз өңүнде тутулып, шу гүнүмизиң мусулман аялларының беземенлиге гөз дикип, нәхили исрибе ёл берйәндиклерини гөрениңде, нәме дийҗегимизи билмейәрис. Биз шу халымыза гынанып агламалы ве Реббимизе сыгынмалыдырыс. Довамлы тоба этмелидирис.

* * * * * * * * * * * * * *

    Эсхабдан Сехл б. Сад разыяллаху анху шейле роваят эдйәр: Бир гүн Хезрети Алы разыяллаху анху өйүне геленде Хезрети Патма чагалары Хасан биле Хусейин биле отырдылар ве аглаярдылар. Хезрети Алы:

   -Эй, Патма, чагалар нәме үчин аглаярлар?-дийип сорады. Хезрети Патма:

  -Ачдылар-дийип, җогап берди.

   Хезрети Алы разыяллаху анху деррев базара чыкды. Гидип барярка, ёлда алтын тапып, муны Хезрети Патма хабар берди. Хезрети Патма:

   -Эй, Алы, пылан ун сатян яхудиниң янына гит-де, муңа азрак ун ал. Хезрети Алы яхудиниң дүканына гирип-гирмәнкә, яхуди:

  -Өзүне Пыгамбер диййән бейик адамың гиевиси сен дәлми?-дийип сорады. Хезрети Алы-да:

     -Хава-дийди. Яхуди:

  -Нәме ислейәрсиң?-дийди.

  -Сен шу алтыны гирев хөкмүнде ал-да, бизе азрак ун бер-дийди. Яхуди:

 -Сен пулуңы җүбүңе сал, ислән унуңы ал-да гит-дийип, Хезрети Алы разыяллаху анхуның исләниче ун берди. Хезрети Алы өйүне гелип ваканы машгаласына гүррүң берди. Хезрети Патмайы-Зөхре:

  -Эй, Алы пылан гассаба гит-де, азрак эт ал-дийди. Хезрети Алы гассаба гелип алтыныны оңа гирев хөкмүнде гойды  ве эт алып гелди.

   Патмайы-Зөхре ундан хамыр югруп, нан биширди ве бир бөлегини сөйгүли какасы Бейик Пыгамбере иберди. Пыгамбер Серверимиз наны алып алңасан ягдайында гызының өйүне гелди. Хезрети Патма:

   -Какаҗан наны нәхили ёл билен газананымызы айдып берейин. Эгер муны халал хасапласаң биле иелиң, эгер дүрс болмаса иймерис-дийип, болан затлары болшы ялы гүррүң берди. Пыгамбер Серверимиз:

  -Деррев «бисмилләх» дийип ийиң-дийдилер.

  Хеммеси сачагың башына гечип ийип башланларында, бир чага гелип, Аллахың адындан касам эдип, о алтыны сорады. Бейик Пыгамбер ол чаганы чагырып:

  -Бу алтын сениңкимиди?-дийип сорады. Чага-да:

  -Базарда йитирдим. Эй, Ресулаллах Хезрети Алы тапыпдыр-диенде, Пыгамбер Серверимиз гиевине шейле дийипдир:

  -Эй, Алы, гассаба гит-де, айт. Хезрети Пыгамбер саңа салам айтды. Сендәки гирев гойлан алтыны ислейәр. Оны Пыгамбере ибер ве этиң пулы-да Пыгамбериң үстүндедир, ягны этиң пулуны-да Пыгамбер берҗекдир дий.

   Хезрети Алы деррев гитди ве Пыгамбер Серверимизиң айданларыны гассаба етиренде, гассап алтыны ызына иберди. Рахмет Пыгамбери-де алтыны чага берди. (Эбу Давут, Хуснул-Усве. т. 2. с. 315)

    Энес разыяллаху анхудан роваят эдилшине гөрә, Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз нур юмагы  гызы Хезрети Патмайы-Зөхрә кынчылыклара сабыр эдип билмеси, чыдамлылыгының артмагы үчин шу доганы өвредипдир:

  -Эй, Патма, Саңа весъет этҗек задымы диңлемәге пәсгел берйән зат бармы? Саңа бир дога өвредейин велин, сен оны эртир агшам ока» дийдилер хем-де  шу доганы өвретдилер: «Эй, эзели ве эбеди, эй, өзбашына бар болуп, гудраты биле бүтин әлеми бар эден Аллахым! Мерхеметиңе сыгынып, Сенден ярдам дилейәрин. Мениң ишими ве ягдайымы лутфуң биле дүзелт,  эй, Реббим. Гөз ачып юмасы салым пурсат-да болса, мени небсимиң элине берме Аллахым!»

* * * * * * * * * * * *

     Хезрети Алы разыяллаху анху биле Хезрети Патманың арасындакы гурлан машгала дурмушы ыбратлар долы нусгалык хөвүртге болды. Әр-аял арасындакы хормат-сылаг баглылык, хызмат хем ягшы гүзеран гөрмәге иң говы нусгалык хөвүртге. Бу хөвүртгәниң агзаларындан бириси гамланса, бейлекиси онуң аладасыны гидирмек үчин, гайрат эдип, өйдәки етмезчиликлери гөрмезден, болмалысы ялы кабул эдерди. Билеликде хызмат ве сөхбет земинлерини кәмиллешдирип, бир-бирини диңләрдилер ве дердиншердилер. Эмма ынсан хөкмүнде кәбир кичиҗик гөвне дегишмелериде болман дурмазды.

  Бир гүн Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз гызыны гөрмәге гидипди. Гиевини өйде гөрмәнсоң, гызындан:

 -Агамың оглы Алы ниреде?-дийип сорады. Хезрети Патма-да:

 -Арамыздакы кичиҗик бир зат үчин өйкеледи ве чыкып гитди-дийди. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз дашары чыкып, Сехл ибни Сад разыяллаху анха:

 -Эй, Сехл, бар, гөр, ханы, Алы ниреде? Ниреде гөрсең, гел-де маңа хабар бер-дийди.

   Сехл гөни месҗиде ылгады. Хезрети Алының о ерде уклап ятаныны гөрди. Ызына гелип, месҗитде уклап ятаныны хабар беренде, Серверимиз туруп, месҗиде гелди. Хезрети Алы гумуң үстүнде сүйнүп, уклап ятырды. Рахмет Пыгамбери Серверимиз гиевисини бу ягдайда гөрүп, эллери биле йүзүндәки тозанлары сылды. Үсти-башы гум боландыгы үчин:

  -Тур, эй, Эбу Тураб, тур, эй, Эбу Тураб-дийип сесленди.

   Хезрети Алы разыяллаху анху Ики Җаханың Гүнеши Серверимизиң сесини эшидип, деррев атылып еринден турды.

  Онуң үсти-башы тоз-тозанды. Фахри-Каинат Серверимиз Хезрети Алы разыяллаху анхуның эшигини какышмага көмек этди ве элинден тутуп өйүне гетирди. Хезрети Патма разыяллаху анха биле араларыны дүзетди. Дашары чыканда бегенҗини йүзүнден окамак болярды. Төверегиндәки эсхаба:

  -Иң эй гөрйән ики кишими ярашдырдым-дийип, Керемли Хака хамд эдйәр ве хошаллыгыны билдирйәрди.

   Нәхили бай мерхемет!... Нәхили чуң рехим!... Нәхили белент мухаббет!... Аллахым бизлере-де бу ёкары ахлакдан пай алмагы несип эт!... Әмин.

Хезрети Патма биле Хезрети Алы сөхбет эдйәр. Ресулаллах хайсымызы хас говы гөрйәр?

    Хезрети-Патма разыяллаху анха Энемизиң дурмушы кыямата ченли гелҗек Ыслам аялларының нусга алҗак ыбратлары биле, белент ахлак гөзелликлери биле долудыр. Онуң өй болмагы, букҗасы, өй ишлериндәки башарҗаңлыгы, адамсының өңүндәки сөйги долы хызматлары, гоңшучылык гатнашыклары, ылмы дүшүнҗеси, Аллахың ёлуна багышланмакдакы иң гөзел ыбрат дерслери бермекде өмрүне ышык тутяндыр.

    Ол Җеннет аялларының Сеййидеси-хорматлысы хөкмүнде дүнйе малының гулы, хызматчысы болмады. Аллах ве Ресулының сөййән ёлунда халыс-Алла гул болуп билмек үчин гайрат этди. Өмрүни диңе шу максада гуллук эдип гечирди. Шу себәпден Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз гызы Патмайы-Зөхрәни ве агтыкларыны өрән говы гөрйәрди. Олары гөрмек үчин йыгы-йыгыдан гиевисиниң өйүне гидерди.

   Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем бир гезек оларың гапыларына барды ве ичерик гирмән ызына өврүлди. Муңа Хезрети Патма җуда гынанды. Хезрети Алы разыяллаху анху өйүне геленде, аялыны гайгылы халда гөрүп, себәбини сорады. О-да:

 -Эй, Алы! Ресулаллах гелип, гапыдан ичерик гирмән ызына гитди-дийди. Бу ягдая Хезрети Алы разыяллаху анху гаты гынанды. Дерхал себәбини билмек үчин Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң янына ылгады ве Патманың ягдайыны айтды. Нәме себәпден өйлерине гирмедигини соранда:

  -Мениң дүнйә биле не ишим бар-дийди.

   Хезрети Алы разыяллаху анху нәмәниң нәмедигине дүшүнип, деррев, машгаласына Серверимизиң нәме үчин өйлерине гирмедигиниң себәбини хабар берди. Хезрети Патма разыяллаху анха:

   -О пердәни нәме этмегими эмр эдйәр?-дийди. Хезрети Алы Аллахың Ресулының янына гидип шол пердәни нәме этмелидигини сорады. Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз сөйгүли гиевисине: «Патма айт, о пердәни пылан огулларына иберсин» дийип табшырды.

   Сөйгүли Пыгамберимизден бу җогабы алан Хезрети Алы ве Хезрети Патма разыяллаху анхума пердәни асылгы еринден айрып, әтияҗы боланлара угратдылар. Ресулаллахың ислемедик задыны олар-да ислемездилер. Хезрети Патма разыяллаху анханың Аллахың Ресулы какасыны шат этмек иң улы арзувыды. Шунуң үчин сөйгүде нәсазлык этмезлиге, хызматда эдеп гөркезмәге җуда үнс берерди. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз хем гиевисини ве гызыны эй гөрүп, вагт тапса, олары гөрмәге гидерди.

********************

   Бир гезек Хезрети Алы билен Хезрети Патма гаршылыклы отурып сөхбет эдйәрдилер. Олар бири-бирлерине:

  -Хайсымыз Аллахың Ресулына хас сөйгүликәк? Гызымы я-да гиевиси-дийшип, сүйҗи-сүйҗи гүлүшйәрдилер.

   Шол пурсатда янларына Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем гелди. Олары кейпи чаг гөрүп, өрән бегенди. Какасыны җан-дилден сөййән Патма разыяллаху анха гүлүмсирәп:

   -Какаҗан! Яңы Алы билен бизиң хайсымызың сизе хас сөйгүлидигимиз хакында гүррүң эдйәрдик-дийди.

  Рахмет Пыгамбери Серверимиз хем гызына хем гиевисине калбында беслән чуң сөйгүсини шейле беян этди:

 -Гызым, сен атаның өвладына болан сөйгүсине назар эдиленде, сен Алыдан маңа хас сөйгүлисиң. Эмма Алы-да мениң назарымда сенден хас гадырлы ве ыззатлыдыр.

   Буларың икисине-де үйтгешик тараплардан сөййәндигини айтды. Улы-кичи хер бир зады пурсат хасаплап, сөйгүли гызы ве гиевисиниң араларындакы мухаббетиң артмасына гайрат этди.

* * * * * * * * *

   Ибни Хаҗер Хейтеми «Фетвайы Хадисиййе» атлы эсеринде Патмайы-Зөхрәниң артыкмачлыкларыны, ахвал ве фазилетлерини, шол бир вагтың өзүнде-де гыз доганларының ве бейлеки дүнйә аялларындан артыкмач боландыгыны шейле санаяр:

1. Керемли Хак Патмайы-Зөхрәни Хезрети Ала ерден өң гөкде никаландыр.

2. Белент дереҗәниң эеси, Җеннет аялларының иң улусы болмагы. 

3. Хассалык тәсири биле болман, аяллык адатындан Җеннет аяллары киби узак боландыгы үчин оңа Зөхре лакамының берилмеси,

4. Я-да йүзүниң нуруның Җеннет аялларының реңкинде боландыгы үчин Зөхре дийилмеси,

5. Ымам Суютының роваятына гөрә, Хезрети Патма чага дүнйә иненинде, нифас халларындан деррев тәп-тәмиз боларды ве намаз вагты гечип-де, намазы-каза галмазды. Чүнки ол өмрүнде бир вагт намазыны каза эден дәлдир.

6. Пыгамбер саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз арадан чыкандан соң, онуң йүзүниң йылгыраныны гөрен ёкдур.

7. Шерепли кимселериң ягны Хезрети Хасан ве Хезрети Хусейниң довам эден несиллериниң эҗе ве мамалары боландыгы себәпли, аялларың хорматлысыдыр.

8. Хезрети Патманың амал депдеринде Хезрети Пыгамбериң арадан чыкмагы билен язылан, хасрат, гайгы-гам ялы амал хич кимсәниң депдерине язылан дәлдир.

9. Усаме бин Зейд бин Харисе разыяллаху анху роваятында:

   Бир гүн Ресулаллахың агасы Хезрети Аббас ве Хезрети Алы разыяллаху анхума Сөйгүли Пыгамберимизден:

   -Эй, Ресулаллах, Әхли-Бейтиңден (машгалаңдан) хас говы гөрйәниң ким?-дийип сорадылар. Ресул-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз-де:

 -Әхли-Бейтимиң ичинде маңа иң сөйгүли боланы җигербендим Патмайы-Зөхредир-дийдилер. (Җамиус-Сагир, җ. 1, с. 53.)

**************

    Хезрети Патмайы-Зөхрәниң, Ресулаллахың гарындашындан ве бейлеки аял-эркеклерден Серверимизе хас сөйгүли боландыгы шүбхесиздир. Бу ягдай көп санлы Хадиси-Шерифлер биле мәлим хем мешхур боландыр. «Фатиматуз-Зехра» китабында-да шу маглуматлар накыл эдилипдир.

    Тирмизи Хезрети Айшадан шейле роваят эдйәр. Пыгамбер Серверимизе мүбәрек гызлары Хезрети Патмайы-Зөхре бүтин халкың иң сөйгүлисиди. Адамсы Хезрети Алы-да эркеклериң иң артыкмаҗы ве дегерлисиди. Хезрети Алы разыяллаху анху ылым шәхериниң гапысы, сөвеш мейданларының горкусыз арсланы, алым, мүҗәхид бир йигит!...

     Хезрети Айша разыяллаху анха Энемизиң билдирмегине гөрә, ынсанлардан Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлеме эдеп ве гөзел ахлак, хал ве херекет йүзүнден оңа иң көп меңзейәни  ве иң сөйгүли боланы Хезрети Патмады. Оңа: «Бинту Эбихә-Какасының гызы» диердилер.

    Хезрети Патма разыяллаху анха ислендик вагтда Серверимизиң хузурына гелсе, ол ичерик гиренде, Серверимиз еринден туруп гаршыларды ве оны өз отуран еринде отурдарды. Оны хемише «Мерхаба гызым» дийип, гүлер йүз биле гаршыларды. Сапара чыканда я-да сапардан гелйәркәлер, илки месҗиде гирип, ики рекеат намаз кылып, соңра сөйгүли гызының янына гидерди. Онуң биле бир мүддет сөхбет эдерди.

   Ене-де Хезрети Айша разыяллаху анха Энемиз онуң дүрслиги билен багланшыклы шулары гүррүң берйәр: «Мен өмрүмде Хезрети Пыгамберден башга, Патмайы-Зөхре ялы догры сөзлейән кимсе гөрмедим. Арамызда бир вака йүзе чыкса, «Эй, Ресулаллах! Сен муны Патмайы-Зөхреден сора, о асла ялан сөзлемез» диердим.

   Хз. Патма разыяллаху анха-да какасыны өрән говы гөрйәрди. Оны көлегеси ялы ызарламак ислейәрди. Ухуд сөвешинде какасының яраланандыгыны эшидип, абанян ховплара үнс бермән, гөни Онуң янына барды. Яңагына ченли акан ганы арассалап, үстүне күл басып дурузды. Ярасыны беҗермәге чалышды. Онуң бу гайраты шейле накыл эдилйәр.

   Ухуд сөвешинде Хезрети Энесиң эҗеси Умми Сулейм (асылкы ады Румейсадыр) билен биле эсгерлере сув дашап, яралыларың яраларыны сарардылар.

   Сахабалардан Сехл б. Сад разыяллаху анхуның роваят эден бир Хадиси-Шерифинде шейле гүррүң берилйәр:

  Ухуд сөвешинде Хезрети Пыгамбер бир хикмет биле йүзүнден яраланып, мүбәрек башларына геен демир башлыгы-да дөвүлипди. Сөвешиң соңунда душман еңлип ызына гидипди. Хезрети Патмайы-Зөхре какасының яралананына гынанып аглапды. Мен янларына баранымда Хезрети Пыгамбер саллаллаху алейхи веселлем мүбәрек башларыны эгипдир. Хезрети Алы галканың ичини сувдан долдурып акыдярды. Хезрети Патма-да мүбәрек эллери биле Хезрети Пыгамбериң йүзүнден акан ганлары ювярды. Ганың акмасы кесилмейәрди. Ахыры Хезрети Патма разыяллаху анха тәзе хем тәмиз хасыр бөлегинден (хасыр-өрүлен гамышлар) бир тутамыны отда мазалы якып, күл эденден соң, о күллери яраның үстүне басды велин, ган дерхал диңди. Шу вака хут мениң өзүм шаят болдум-дийди. (Бухари, Ухуд сөвеши, Муслим)

    Патмайы-Зөхрәниң дүшүнҗесине середиң ки, яшлыгында медицина дермнларының ве беҗериш усулларының болмадык дөврүнде сөвеш алаңында ганы диңдирмек үчин эден эми догруданам хакыката лайыкдыр. Аллах ондан разы болсун.

    Абдуллах ибни Месуд разыяллаху анху Ики Җаханың Гүнеши Серверимизиң Ухудда шейле кын пурсатлары яшамакларына гарамаздан, эдиленлери гөрмән, ковмуна мерхеметини шейле роваят эдйәр. Пыгамбер Серверимиз бир яндан йүзүнден акан ганлары мата биле сылып, бир тарапдан хем ковмуна рехим-шепагат биле шейле диййәрди.

    «Эй, Реббим, мениң ковмумы авф ве магфырет эйле, чүнки җахылдырлар. Олары хидаят эйле, чүнки олар мениң кимдигими билмейәрлер» дийип, дога эдйәрди ве оларың хидаятларыны дилейәрди.

Гүзеран доландырышы ве җомарт херекетлери.

   Хезрети Алы разыяллаху анху биле Хезрети Патма разыяллаху анханың дүнйә өйлери ынсанпервер хем белент ахлак сыпатлары билен безеленди. Нурлы Несилиң довамыны эмеле гетирен бу машгалада хеззет-хормат, эдеп, тербие хем гадыр билме иң башда дурян аламатларың бириди.

     Олар бири-бирлериниң пикир-дүшүнҗесине гадыр гоярдылар. Гарайышлары айры болса-да, ики тараплайын нетиҗә геленде бирлешердилер. Белли бир максатлы, берк, йылы бир машгала оҗагыны гурупдылар. Оларың бирлешмеги мухаббет оҗагыны эмеле гетирипди. Шейле бир бир-бирлерине мухаббет билен багланыпдылар велин, гелди-гечер сөвдалар олара тәсир этмеди. Эбеди яшайшы газанмак ве Аллахың разылыгыны газанып билмек олар үчин әхли затдан өңдеди.

   Олар шу себәпден өзлери иймән әтияҗы боланлара ийдирердилер. Гапысына гелен гарыбы рет этмездилер. Өзлери мәтәч болан халатларында башгалара берердилер. Оларың бу гөзелликлерини, җомартлыкларыны, эли ачыклык билен эден херекетлерини Аллах-у Тагала Куръаны-Кериминде өвүпди. Оларың җомарт херекетлери хекаятлара гирип, бизиң шу гүнки гүнлеримизе ченли ыбратлар билен долы болуп етендир. Бу хекая шейледир.

   «Хезрети Алы биле Хезрети Патманың непил оразасыны тутан гүнлериниң агшамларының биринде гапыларына бир гарып гелип, «Алла үчин» дийип, бир затлар дилейәр. Олар өзлери үчин тайярланан агзачарларыны гарыба берип гойберйәрлер.

  Ызлы-ызына үч гүн шол бир вагтда агшам азаны окалҗак вагтында башга-башга эгин-эшикли ёксул гелип, «Алла үчин» дийип, бир затлар дилейәр. Хезрети Алы биле Хезрети Патма разыяллаху анхума тайярлан нахарларының хеммесини оңа берип гойберйәрлер.

  Өзлери хич зат иймән диңе сув билен ызлы-ызына үч гүн ораза тутярлар. Оларың бу аҗайып халы, Аллаху Тагаланың хошуна гидип, шу аяты-җелиле биле өвүлйәр:

  «Ягшылар шүбхесиз (гөзел ыслы сергин) кафур гарылан бададан ичерлер.

  Бу Аллахың хас гулларының ичйәнлери акдыгыча акып дуран чешмедир.   

  О гуллар, ховплы гүнде горкуп берен сөзлерини ерине етирерлер.        

  Олар өзлериниң ислейәндиклерине гарамаздан ийҗегини ёксула, етиме  ве есире ийдирдилер.

  Биз сизи Аллахың разылыгы үчин доюрярыс:

  Сизден гаршылыгы үчин не бир зат, не-де миннетдарлыга гарашярыс.

  Биз четин бир беланы гүнде Реббимизден (Онуң азабына дучар болмакдан горкарыс) диерлер. («Ынсан» сүреси: 5-10-аят)

   Вахы тамамлананда Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз бу бушлугы гызына хем гиевине билдирди. Икиси-де бегнҗинден яңа үч гүнки ачлыгың азабыны шол пурсат унутдылар. Кыямата ченли окалҗак китапда өвүлмек нәхили бейик сылаг.

* * * * * * * * * *

   Хезрети Патма разыяллаху анха вахың салланчагы сөйгүли какасының несихатларындан, сөхбетлеринден пейдаланды. Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Раббаны тербиесинде ве хемаятында улаландыгы үчин онуң нуры биле көңлүни долдурды. Ылым, эдеп, хая ялы артыкмач ахлак хәсиетлер биле өзүни етишдирди. Онуң ылахы ылымдан ве хикметден йүки етикдиги ине, шу хадысада  ачык гөрүнйәндир.

  Бир гүн Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз Хезрети Алыдан:

 -Эй, Алы, Алла Тагаланы сөермисиң?-дийип сорады. О-да:

 -Хава, эй, Ресулаллах, сөерин-дийди. Серверимиз:

 -Онуң Ресулыны сөермисиң?-дийди. Хезрети Алы:

 -Хава, эй, Ресулаллах-дийди. Серверимиз текрар:

 -Гызым Патманы-да сөермисиң?-дийип сорады. Хезрети Алы хич икирҗиңленмән:

 -Хава-дийди. Серверимиз:

 -Хасан ве Хусейни сөермисиң?-дийди. О-да:

 -Хава, эй, Ресулаллах, сөерин-дийип, җогап берди. Ресул-Экрем саллаллаху алейхи веселлем:

   -Эй, Алы, көңүл екеҗе, сөйги болса дөрт. Бир калба мунча сөйги нәдип сыгяр?-дийди.

   Хезрети Алы бу совала хич хили җогап бермеди. Пикире чүмүп өйүне гайтды.

  Нубуввет бакҗасының гүли Хезрети Патмайы-Зөхре разыяллаху анха адамсы Хезрети Алыны пикире чүмен халда гөрүп гынанды. Себәбини билмек үчин мәхир билен оңа якынлашды-да:

  -Эй, Алы! Пикире батыпсыңыз. Я бир зат сизи гынандырдымы?-дийип, сөзе башлады. Соңра болса:  

   -Эгер бу дүнйә билен багланшыклы болса-ха, гынананыңа дегмез. Ахыръет билен баглы болса-да, айдыбер, нәме сизи гама батыран зат?-дийди.

  Хорматлы янёлдашының сорагыны җогапсыз галдырмак ислемейән Хезрети Алы разыяллаху анху башындан гечирен вакасыны гүррүң берди ве Серверимизиң сорагына җогап бермедигини айтды. Хезрети Патма разыяллаху анха:

   -Нәмедир о совал?-дийди ве биленден соң гүлүмсиреди. Сөйгүли адамсы Хезрети Алы разыяллаху анхуның аладасыны гидирмек үчин деррев шейле җогап берди:

  -Эй, Алы! Пыгамбер атамың янына бар ве шу җогабы бер-дийип, дүшүндирмәге башлады. Хезрети Алы бу җогапдан хошал болуп, Серверимизиң хузурына ылгады ве шейле дийди:

   -Эй, Ресулаллах! Бир кишиниң нәхили саг-сол, өң-арка, ёкары-ашак ялы тараплары бар болса, көңлүң-де эдил шонуң ялы тараплары бардыр. Мен Аллахы акыл ве иманым биле, сизи рухум ве иманым биле, Патманы ынсаны небсим биле, Хасандыр-Хусейни-де аталык сөйгүси билен сөййәрин-дийди.

   Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз бу җогаба йылгырды-да:

   -Эй, Алы! Бу сөзлер Пыгамбер агаҗының шахасындан алнан мивелердир-дийди.

   Хезрети Алының өйленмек ислемеси

          Мисвер ибни Махреме роваят эдйәр: Хезрети Алы разыяллаху анху Эбу Җехлиң гызына адагланмак исләпди. Муны эшиден Хезрети Патма деррев гидип какасына:

  -Эй, Ресулаллах! Ымматыңыз ве эсхабыңыз пикир эдерлер ки, гөйә гызларыңыз хакында гайратыңыз аздыр. Олар үчин хич хили гайрат гөркезмейәрсиңиз, гахарланмаярсыңыз. Адамым Алы мениң үстүме Эбу Җехлиң гызыны никалаҗакмыш-дийди.

   Рахмет Пыгамбери Серверимизиң бу хабара җуда йүреги гыйылды. Дерхал Месҗиди-Шерифе чыкды. Эсхабың йыгнанмасыны иследи. Мүнбере чыкып шейле бир хутба окамагы зерур хасаплады:

   -Аллаха хамд ве сенадан соңра, мен пыгамберликден озал Мекгеде вагтым улы гызым Зейнеби, Эбул-Ас атлы кишә никалапдым. Ол иман гетирмәнкә, Курайшың хорматланян адамлары Зейнеби бошатмак үчин Эбул-Асың ягдайыны кынлашдырдылар. О  болса, хакыкатданам маңа берен сөзүнде тапылып, вепадарлыгыны гөркезди. Не-хә Зейнебиң үстүне өйленди, не-де бошатды. Аслында иң мертебели аял, Җеннет хатынларының иң хорматлысы болан кичи гызым Патмайы-Зөхрәниң үстүне агамың оглы Алы Эбу Җехлиң гызыны алмак ислейәрмиш.

   Аллаха касам эдйәрин ки, бир кишиниң никасының астында Ресулаллахың гызы биле Аллахың душманының гызы галмаз. Шу билинмелидир ве хич хили шүбхе дәлдир ки, Патмайы-Зөхре мениң беденимден бир бөлекдир. Онуң сөймедик задыны менем сөймен. Оны гама батыран хер бир зат, мени-де гама батырар».

  Шундан соң Алы б. Эбу Талып разыяллаху анху бу пикиринден эл чекипдир. (Бухари. Җ. 2, с 732)

* * * * * * * * * * * * *

     Ене Мисвер ибни Махреме разыяллаху анху «Муслимде» шейле роваят эдйәр. Пыгамбер Серверимиз мүнбере чыкып шейле хутба оканыны гулагым билен эшитдим: «Хишам б. эл-Мугире эл-Курейши эл-Махзуминиң огулларындан Эбу Җехлиң гызы Җувейрини агамың оглы  ве гиевим Алы никаламагым үчин маңа йүз тутды. «Мен ругсат бермерин, Мен ругсат бермерин, Мен ругсат бермерин» дийди.

   Серверимиз шу ягдайы гаты ёкуш гөрендигини, разы дәлдиги үчин үч гезек гайталандырлар. Сөзлерини довам  эдип:

    -Диңе Эбу Талыбың оглы Алы, бу иши җуда арзув эдйән болса, онда мениң гызым Патманы бошатсын-да, соң оларың гызыны алсын. Чүнки гызым Патмайы-Зөхре мениң беденимиң бир парчасыдыр. Онуң сөймедик задыны менем сөймен. Оны ынҗыдан хер зат мени-де ынҗыдар-дийди. (Муслим, Фезаилу Фатима, җ. 7, с. 140)

* * * * * * * * * * * * * *

     Башга бир роваята гөрә, Хезрети Пыгамбер саллаллаху алейхи веселлем буюрмышдырлар ки: «Патмайы-Зөхре мениң беденимиң бир парчасыдыр. Мен Патманың динине бир питне улашмасындан горкярын». Ягны ынсан оглуна махсус болан хетденаша габанҗаңлык Патмайы-Зөхреде пейда болуп, сабырсызлык эдип, догрулыкдан узаклашмасындан горкярын. Я-да Җувейрине хер нәхили мусулман болса-да, какасының маңа эден душманчылыгы себәпли Патманың мүбәрек калбында гизлин галан душманчылык дуйгусы бу ника пәсгел бермәге себәпдир, диймек исләпдир.

    Шунуң билен билеликде бу меселе аслында халал зат болуп, мен Аллахың хакы болан халалы харам, харамы халал кылмак гүйҗүне эе дәлдирин. Эмма, Аллахдан ант ичйән, бир адамың никасында Ресулаллахың гызы билен Аллахың душманының гызы асла бирлешмез» дийипдирлер.

  Бу меселеде ене-де бир дүшнүшмели зат бардыр ки, ол болса, эҗеси хем аял доганларындан махрум болан Хезрети Патма гүндеши тарапындан геләймели эзъетиң исленилмедиги үчиндир. Муны Эз-Зирканы беян эдйәр.

***************

  Пыгамбер Серверимиз бир Хадиси-Шерифинде: «Хер энәниң чагасының бир гарындашы бардыр. Муңа Патманың ики чагасы дегишли дәлдир ки, оларың якыны ве гарындашы мендирин» дийипдирлер.

   Башга бир Хадысы-Шерифинде-де: «Хер себәп ве несеп, Кыямат гүнүнде кесилер. Мениң себәп болмаклыгым ве несебим муңа дегишли дәлдир ки, кесилмез» дийипдирлер. (Хаким ве Бейхакы, эл-Мевахиб, җ. 5, с. 284)

    Мәлим болшы ялы, Кыямат гүнүнде хич кимсә аслы, ата-бабасы пейда берҗек дәлдир. Мен пыланының оглы, пыланының неслинден диймегиң дүнйәдәки ялы ахыръетде хич хили пейдасы болҗак дәлдир. Ника тарапындан хем гарындашлыгың пейдасы болмаз.

   Гепиң гысгасы, Кыямат гүни хич кимиң хич киме пейдасы дегмез. Диңе Хезрети Пыгамбере исле несеп (асыл-несил), исле ника тарапдан баглы боланларың несеби кесилҗек дәлдир ве олар шу себәпли, шерепли болуп, Хезрети Пыгамбериң шепагаты биле саламата ве багтыярлыга етҗекдирлер.

  Муңа шейле диййәрлер: Хадысы-Шерифде себәпден максат, мусулманлык ве  таквалыкдыр. Несепден максат болса, несил, зүрят, ника ёлы билен гурлан гарындашлык, хат-да сүйт эмдирмек билен эмеле гелен гарындашлык-да дегишлидир.

   Муңа даянан Хезрети Омар разыяллаху анху Хезрети Алы биле Патмайы-Зөхре разыяллаху анхумадандүнйә гелен Умми Гүлсүм разыяллаху анха өйленмекчи боланда, Хезрети Алы «Яшы хас кичиҗикдир» дийсе-де, Хезрети Омар:

  -Мениң максадым диңе Пыгамбер машгаласына гошулмакдыр-дийипдир. Хезрети Алының кабул этмеси биле, Хезрети Омар Уммү Гүлсүсми өзүне никалады.

  Гепиң гысгасы бу Хадиси-Шериф Пыгамбер Серверимизе несил хем ника ёлы биле багланшыгы боланлара өрән улы бушлукдыр.

Сабыр эт, гызым!

                 Хезрети Патма разыяллаху анха өрән нәзик ве юка йүреклиди. Ол хич кимиң гынанмагыны ислемезди ве дерт чекмегине чыдап билмезди. Аллахың Ресулы какасы нәрахат болан вагтында деррев янына ылгап, хызматына хәзир боларды.

      Какасының чекйән дердине гынанып, «Вай, какаҗан!» дийип, дердини орта дөкерди. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз-де: «Сабыр эт, гызым! Сабыр гөзелдир!» дийип, оңа теселли берерди. Серверимиз бир гүн ченданаша гыздырян вагтында янындакылара:

  -Эй, ынсанлар! Сиз маңа гаршы хич бир шейле делил тапмарсыңыз! Чүнки мен диңе Аллахың китабы Куръаны-Керимиң халал кыланыны халал, харам кыланыны харам кылдым.

  -Эй, гызым Патма! Эй, дайзам Сафиййа! Аллахың дергәхинде макбул болан амаллар эдиң ягны маңа бил баглап, ялталык этмәң. Чүнки, мен сизи, Аллахың азабындан гутарман!...

   Сөйгүли Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем иң кын ягдайында-да ымматының соңуны пикир эдип, эй гөрйәнлерини оярмагы ядындан чыкармады. Ынсан үчин диңе эден ишиң гаршылыгының берилҗекдигини билдирди. Кишини диңе иман хем амалының халас этҗекдигине үнси чекди.

    Дерди агырлашдыгыча, ымматыны хас көп пикир эдип, олары җәхеннемиң горкунч алавларындан халас этмек ислейәрди. Шу себәпден төверекдәкилере:

   -Намаза... Намаза дыкгат... Намаза... Намазы довам эдиң...» дийип, весъет этди.

   Ысламың улы дирегиниң горалып, онуң дим-дик аяк үстүнде тутулмагының герекдигини ышарат этди.

Маңа илки говушҗак сенсиң.

    Рахмет хем Мерхемет Пыгамбери Серверимиз ягдайының хас агырлашандыгыны билен гүни гызы Хезрети Патманы баш уҗуна чагырды. Какасының от-ялның ичинде янып ятандыгыны гөрен Хезрети Патма:

   -Вах, какам, вах, Пыгамбер какам-дийип, ичиниң янгыҗыны шу сөзлер биле диле гетирди.

  Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз екеҗе гызының башыны ашак эгип, онуң гулагына бир затлар пышырдады. Хезрети Патма агламага башлады.

  Гысга вагтдан соң ене-де сөйгүли гызының башыны ашак эдип, гулагына бир затлар дийди. Бу сапар Хезрети Патманың йүзүнде йылгырыш пейда болды.

  Шол бир ерде гысга бегенҗиң пейда боландыгыны гөрен Хезрети Айша Энемиз:

   -Эй, Патма, сизи агладып, соңра гүлдирен себәп нәме?-дийип сорады. Ол хәзирликче айдып билмеҗекдиги үчин өтүнч сорады. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз сөйгүли гызына:

   -Җебрайыл алейхиссалам хер йыл маңа бир гезек Куръаны-Керими арз эдерди, ягны окап берерди. Бу йыл ики гезек окады. Дүшүнишиме гөрә, аҗалым якынлапдыр-дийди.

   Хезрети Патма бу аҗы хабарлары какасындан эшидип, агламага башлады. Рахмет Пыгамбери болан какасы гызына теселли бермек, онуң чыдамыны ве сабрыны артдырып билмек үчин оңа бир бегенчли хабары бушлады. Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем:

  -Әхли-бейтден маңа илкинҗи говушҗак сенсиң-дийди.

  Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем сөйгүли гызына узак вагт айра галмаҗакдыкларыны дуйдурып, сабыр диледи. Оңа шу бушлук биле теселли бермәге чалышды. Хава, өлүм хакды. Оны хер кес датҗакды. Ынсан оглы галаларың ичинде болса-да, өлүм оны тапҗакды. Хер бир җанлы о дуралга барҗакды. Вагты гелен бу дүнйәден еке-еке гитҗекди. Эсасы зат сөййәнлеримиз биле эбеди яшайышда душушмакдыр.

   Хезрети Патма разыяллаху анха сөйгүли какасының гызгынының ёкарланяндыгыны гөрдүгиче, өз-өзүнден эрәп барян ялыды. Ичиниң янгыҗыны җебринип: «Вай, какам-а!... Вай, какамың чекйән җебрин-ә...» дийип, дашына чыкарярды.

  Серверимиз-де сөйгүли гызына теселли берип билмек үчин: «Гызым какаң шу гүнден соңра дерт чекҗек дәлдир. Гызым! Дур, аглама! Мен арадан чыкан вагтым: «Иннә лилләхи ве иннә илейхи раҗиун дий»-дийип, оны айрылышмага тайярлады.

  Янык йүрегиң седасы

   Хезрети Патма разыяллаху анха Пыгамбер какасының башуҗыны саклап отырды. Айралык вагты гелипди. Саналгы демлер гутарып барярды. Дүнйә гөйә чуң бир сессизлиге бүренипди. Хер зат бир дем кесилипди. Иң соңунда бир непес-де алынмаз болупды. Дүнйә дийилйән дурмуш бирден гутарыпды. Әлемлериң Сөйгүлиси Пыгамбер какасының рухы аршы-агла учмуш, нур бедени болса, янларында галыпды.

   Ынсан болуп айралыга чыдамак өрән кынды. Эмма сөйгүли какасының весъетлерини тутмак бойнуның борҗуды. Хезрети Патма разыяллаху анха Энемиз-де бу айралык аҗысыны калбына гөмди ве көңлүниң чуңлукларындан гелен хасрат биле «Иннә лилләхи ве иннә илейхи раҗиун»дийип билди. Гайгы-хасратыны шу сөзлер биле диле гетирди: «Эй, Аллахың чакылыгына ылган какам!... Эй, меканы Фирдөвс җеннети болан какам!... Эй, өлүм хабарыны Җебрайылдан алан какам!... Эй, Реббине өзүнден башга яраны болмаян какам!...» дийип, сессиз гөзяшларыны акдырмага башлады.

  Хезрети Патма разыяллаху анханың дерди гутарып, йүрегиниң оды сөнҗек дәлди. Онуң сөйгүли какасындан айрылан гүнүнден бейләк гүленини хич ким гөрмәнди.

* * * * * * * * * * * *

   Әлемлериң сөйгүлиси Серверимизиң габры-шерифини илкинҗи зыярат эден Хезрети Патма разыяллаху анха Энемиз болды. Бир пурсат гөзяшларына боглуп, доңуп галды. Соңра бир гысым топрак алды. Ысгап йүзүне, гөзлерине сүртди ве сөйгүли адамсы Хезрети Ала өврүлип:

   -Нәдип, Аллахың Ресулының үстүне топрак атмага көңлүңиз разы болды?-дийди.

   Йүрегиниң яныклыгыны гүнә гирмеҗек седалар биле шейле диле гетирди: «Үстүме шейле бела-бетерлер дөкүлди ки, эгер олар гүндизиң үстүне дөкүлседи, гаралып гиҗе боларды».

   Хезрети Патманың йүрегиниң янышына өзүни саклап билмән Хезрети Алы разыяллаху анху-да ичгин-ичгин аглаярды. Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизден айралыгың хасратыны калбының чуңлукларына гөммәге чалышярды. Бир тарапдан-да аялына теселли бермәге, оны дымдырмаклыга чалышярды. Эмма ягдай чыдам эдер ялы дәлди. О-да көңлүниң перядыны шейле диле гетирди: «Энем-атам саңа пида болсун, эй, Ресулаллах! Сенден башгасының өлүми биле соңланмаян асман хабарлары, вахы соңланды. Эгер сен сабра эмр этмеседиң, перят эдип, агламагы гадаган этмеседиң, Сениң үчин гөзяшларымызы түкедердик. Ах!... Хассалыгың өңүне гечип билседик!.. Эмма оны деп этмәге хич кимиң гүйҗи етмез. Энем-атам саңа пида болсун. Реббиң дергәхинде бизи ядыңдан чыкарма» дийди.

   Хезрети Патма разыяллаху анха бир янда, сөйгүли адамсы Хезрети Алы разыяллаху анху бир тарапда габрың башында ичгин-ичгин агламага башладылар. Гөзлерини нур бедени өртен габыр топрагындан айырмадылар.

   Серетдигиче дуйгуланып, өзлерини хузурда хасапладылар. Гөзяшларыны саклап билмедилер. Айралык оды биле ловлап янан көңүллерини Реббимизиң шу аятлары биле көшешдирмәге чалышдылар:

   «Мухаммет диңе бир Пыгамбердир. Ондан өң-де бирнәче Пыгамберлер гелип гечмишдир. Ол өлсе я-да өлдүрилсе, көне диниңизе дөнҗексиңизми? Эгер ким дөнәйсе, онуң хич бир шекилде Аллаха зыяны болҗак дәлдир. Аллах шүкүр эденлериң согабыны берҗекдир.

   Өлүми Аллахың эмрине баглы болмадык хич кимсе ёкдур. (Өлүм) белли бир вагта гөрә языландыр»(«Али Имран» сүреси: 144-145-аят)

  «О гиҗәни, гүндизи, гүни, айы... Ярадандыр. Хер бири өз угры боюнча йөрейәндирлер.

  Биз сенден озал хем хич бир бешере эбедилик бермедик. Инди сен өлсең, олар гөйә эбеди галҗаклармы?  

    Хер җанлы өлүми дадар. Биз сынаг хөкмүнде сизи хайыр биле-де, шер биле-де сынаг эдерис. Ве сиз диңе бизе дөндүрилҗексиңиз. («Энбия» сүреси: 33-35-аят)

* * * * * * * * *

    Хезрети Патма разыяллаху анха Пыгамбер какасының дары-бакыйа гөчмезинден өң өзүне сыр хөкмүнде айдан сөзлери биле теселли тапмага чалышярды. Хич гүлмейәрди. Диңе говушма пурсатына гарашярды. Гөйә дүнйәден өйкелән ялыды. Бәш чагасы; үч гызы, ики оглы дашында первана ялы пырланярдылар. Эмма о ылахы такдырың каза сахыпасына чыкҗак замана гарашярды.

   Рахмет Пыгамбери какасының арадан чыканына алты ай гечипди. Хезрети Патма кеселләп, дүшеге йыкылды. Хиҗретиң он биринҗи йылы, Ремезан айына гирилипди.

   Нәрахатлыгы гүйчлененде чагаларының дашарык чыкарылмасыны Хезрети Алыдан иследи. Ичерик эҗе җаным диййәни Умми Рафи биле Хезрети Эсма бинти Умейс разыяллаху анхума гирди. Өзүне тәрет алдырып, ялңыз гоюлмасыны иследи. «Реббиме дога ве ныязда болмак ислейәрин» дийди. Чуң бир ныязда вагты нәзенин беденини отагың ичинде гоюп, рухуны Реббине табшырды.

   Хезрети Патма разыяллаху анха ызында гөзи яшлы сөйгүли әри Хезрети Алы разыяллаху анху биле бәш чаганы гойды. Хасан 8, Хусейин 7, Уммү Гүлсүм 5, Зейнеп 3, Рукыййе 2 яшларындады. Үч бибисиниң адыны, үч гызында яшатмак исләпди. Өзи-де 28 яшларындады. Бир чагасы-да кичиҗиккә арадан чыкыпды. Сөйгүли какасындан 18 саны хадысы-шериф роваят эденлиги накыл эдилйәр.

   Хезрети Патма разыяллаху анха өлүмине якын гүнлерде Хезрети Эсма гарап: «Өлемсоң мени эркеклериң арасына пердесиз чыкарылҗакларыны пикир эдип җуда утанярын» дийипди. О заманлар аялларың җыназасы кепене оралып пердесиз әкидилйәрди.

   Хезрети Эсма Хебешистанда аялларың җыназасына хурам шахасындан чадыр ялы өрйәндиклерини гөрүпди. Ол Хезрети Патма разыяллаху анха муны гүррүң беренде, онуң хошуна гидипди. Шейле табыдың өзүне эдилмесини табшырыпды.

  Ысламда табыда мүндүрилип габра әкидилен илкинҗи аял җыназасы онуң мүбәрек бедени болупдыр. Җыназасыны Хезрети Аббас я-да Хезрети Алы кылдырандыр. Весъетине гөрә, гиҗе Хезрети Алы, Хезрети Аббас биле оглы Фазл тарапындан Җеннетул-Бакыда депин эдилди.

   Керемли Хакдан Хезрети Патма разыяллаху анха Энемизиң таквалык билен гечирен өмрүнден, ахлагындан етерлик пай алып билмеги ве Җүмләмизи шепагатына лайык эйлемесини ныяз эдерис. Әмин.