Уммү Гүлсүм разыяллаху анха, Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң икинҗи гыз агтыгы... Хезрети Патманың илкинҗи гыз гунчасы... Пикир дүшүнҗелерини ач-ачан хем айгытлы шекилде орта атмакда мешхур... Өзүне ынамлы, кувватлы ынсана махсус болан иман әри... Хак ве хакыкаты уссатлыгы билен орта атып, билйәнини хич кимден чекинмән айдып билйән зенан... Хезрети Омар разыяллаху анхуның машгаласы...

   О Мединеде догулды. Эҗеси Нубуввет бакҗасының гүли Хезрети Патма разыяллаху анхадыр. Какасы сөвеш мейданларының гахрыманы, Алланың Арсланы дийип таналян Хезрети Алы разыяллаху анхудыр.

   Кичиҗик баланың адыны сөйгүли бабасы Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз гойды. Онуң үчин дога этди. Какасы сапардан геленде гызына Уммү Гүлсүм адыны бабасының дакандыгыны эшидип, өрән бегенди. Аялыны гутлады. Нур парчасы гызыны-да сөйги билен багрына басды.

  Уммү Гүлсүм, Хасан, Хусейн, ве Мухсинден соңра хөвүртгәниң илкинҗи гыз чагасыды. Нур юмагы Хезрети Патмадан Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем  Серверимизиң илкинҗи гыз агтыгы. Хезрети Патма разыяллаху анха бу кичиҗик нур топы баласына ат хөкмүнде гыз доганларының бириниң адыны дакмак ислейәрди. Иманлары угрунда көп кынчылыклар чекен доганларының ятламаларыны мөмүн көңүллерде яшатмагы ниет эдипди. Шу себәп биле какасына арадан чыкан доганларының бириниң адының гоюлмасы меселесинде йүз тутды. Аллахың Ресулы сөйгүли какасы Хезрети Патма разыяллаху анханың бу ислегини өрән ерликли хасаплады ве бегенди. Кичиҗик нур гунчасы чагаҗыгына, гыз агтыгына Уммү Гүлсүм дийип ат  гойды. Оңа дога этди.

* * * * * * * * * * * * * * *

    Гүн гечдигиче улалян, кәмиллешйән кичиҗик гунча он яшларына гелипди. Хениз чага яшда болмасына гарамаздан, өрән говы геплейәрди. Пикирлерини дүшүнилер ялы ач-ачан беян эдип билмегиң хөтдесиден гелйәрди. Өзүне ынамлылык оңа махсус хәсиетлериң бириди.

   О хениз өмрүниң илкинҗи бахарыны яшаярка, сөйгүли бабасы Ики Җаханың Гүнеши Серверимизиң нәрахатлыгыны гөрди. Гысга вагтда онуң паны дүнйәден сөййәнлеринден айралыгының аҗы хасратыны көңлүне гөмди. Онуң Йылгырышларындан, мәхир-мухаббетинден айра дүшмегиң хасраты билен етишди. Өрән гысга вагтдан соң, эҗеси Хезрети Патма разыяллаху анха хем ахыръете гөч этмеси биле ялңызлыгыны ичине салды.

     Какасы Хезрети Алы разыяллаху анху етимлигини унутдырмак, эне мәхрини, гызгын сөйгүсини гөркезип билмек үчин элинден гелен гайраты сарп этди. Онуң дүшүнҗесини, гөзъетимини, башарҗаңлыгыны хызмат ве мухаббет ялы ахлак тайдан артыкмачлыклары билен безелмеги үчин чалышды. Аталы-гыз, ылым, пикир бабатында сөйги долы сөхбетлер этдилер.

  Уммү Гүлсүм яшлык чагына гирипди. Онуң говы ахлагы, кәмиллиги ве бейлеки артыкмачлыклары якынларының үнсүни чекди. Яшына серетсең, кичи болмасына гарамаздан, оңа өйленмәге теклиплер гелип башлады.

   Хезрети Омар разыяллаху анху шол дөвүрлер мөмүнлериң эмириди. Ики Җаханың Гүнеши Серверимизе гызы Хезрети Хафсаны берип, якын гарындаш болупды. Эмма ене-де бир арзувы барды. О-да несил тайдан-да гарындаш болмак ислейәрди. Бу йүрекдеш көңүл багыны несеп ёлы билен кувватландырмак үчин пурсат гөзлейәрди. Бир гүн Хезрети Алы разыяллаху анха:

  -Эй, Алы! Уммү Гүлсүми маңа никала!-дийди. О-да:

  -Яшы кичиҗик-дийип, гаршылык гөркезди. Хезрети Омар болса, чыныргадып:

 -Эй, Алы, Мениң бу ишден максадым, Пыгамбер неслине гошулмакдан башга зат дәлдир. Аллаха касам болсун ки, Онуң сөхбетини мен ялы арзувлаян дүнйәде хич кимсе ёкдур-дийди. (Хаҗы Җемал Өгүт, Фатиматуз-Зехра, с. 88, Зүрканы, җ. 3, с. 207; Ибни Хаҗер эл-Аскаланы,  җ. 8, с. 275)     

    Хезрети Алы пикире чүмүп өйүне гелди. Ягдайдан гызыны хабардар этди ве онуң разылыгы биле Уммү Гүлсүм разыяллаху анханы Хезрети Омар разыяллаху анхуве никалады. Соңра эсхабы-кирам месҗиде йыгнанды. Мөмүнлериң эмири ене-де бир гезек Ресулаллах билен гарындаш болмак багтына етенине буйсаняндыгыны билдирип, өйлененини ыглан этди. О ердәки эсхаби-кирам бу өйлүлиги мүбәрекледилер. Хайыр хем багтыярлык иследилер.

* * * * * * * * * * * *

   Уммү Гүлсүм разыяллаху анха мөмүнлериң эмири Хезрети Омар разыяллаху анханың өйүнде ытагатлы, хызматлы, вепалы машгала болуп яшамага башлады. Бир гүн адамсына дуйдурман Рум шасы Гераклың аялына хат гатнадян биле совгат угратды. Гераклың аялы-да оңа гаршылык хөкмүнде миннетдарлык хатыны язды-да: «Бу совгат мусуламанларың халыпасының аялы ве Пыгамберлериниң агтыгының совгадыдыр» дийип, хошаллыгыны билдирди. Хатың янына-да совгат хөкмүнде гымматлы монҗук хем иберди.

    Почдачы (хат гатнатянчы) Мединә геленде Хезрети Омар разыяллаху анху совгатлары алып янында гойды. Аялы Уммү Гүлсүмиң эден ишине гынанды. Оңа херекетиниң ялңышдыгыны билдирди. Өзүнден бихабар аялының бейле иш этмесини халамады.

   Мусулманлары месҗиде йыгнап, бу барада маглумат берди. Болан ваканы башдан-аяк гүррүң берди. Бу совгадың Уммү Гүлсүме берилмели я-да берилмели дәлдиги хакындакы меселә серетди. Эсхабың «Совгады бермели» диенлериниң агдыклык эдйәндигине гарамаздан, Хезрети Омар разыяллаху анху шейле дийди:

   -Сөзлериңизде сизиңки догрудыр. Эмма илчи мусулманларың илчиси, почтачы оларың почтачысыдыр-дийди ве совгадың бейтул мала (дөвлет эмләгине) берилмесини иследи. Машгаласының-да көңлүни хош этмек үчин өзүне дегишли малдан бир мукдар пулы аялына берди.

  Бу вака небсе агыр дегип билерди. Небис оны гүнә тарап әкидип билерди. Эмма Уммү Гүлсүм разыяллаху анха муңа пурсат бермеди. Небсине боюн эгмеди. Улумсылыга йүз урмады. Мен-менлигини аяк астына атды ве адамсының пикирлерини кабул эдип, Салыха аял, кәмил бир аял болмак җогапкәрчилигини ерине етирди. Ытагаткәр ве канагадкәр зенан хөкмүнде өзүни йитирмеди.

   Уммү Гүлсүм разыяллаху анханың Хезрети Омар разыяллаху анхудан Зейд атлы оглы, Рукыййе атлы-да гызы болды. Эне хөкмүнде чагаларының етишмеси меселесинде җогапкәрчиликли чемелешди. Оларың сарсмаз имана, ахлага, кувватлы гарайыша эе болмаклары үчин гайрат этди. Олары песпәл, эмма хакы сөзлеме меселесинде батыргай чемелешмек ялы айратынлыклара эе эдип етишдирди.

    Хезрети Омар разыяллаху анху отпараз гул болан Эбу Лулу тарапындан шехит эдиленде, Уммү Гүлсүм разыяллаху анха дул галды. Какасы Хезрети Алы разыяллаху анху гызының бу халда галмасына, өмрүни екеликде довам этмесине көңли разы болмады. Гарашмак (иддет) мөхлети долансоң, оны доганы Жафер разыяллаху анхуның оглы Авне никалады.

   Юмшак хәсиетли ве нәзик калплы ынсан болан Авн ибни Җафер биле багтлы гүнлер гечирди. Эмма Авның арадан чыкмагы билен бу багтлылык гысга довам этди.

   Уммү Гүлсүм разыяллаху анха намыслы өмрүң иң говы нусгаларыны гөркезип яшады. Сиядат (Пыгамбер неслинден гелмек) мертебесини бүтин өмрүнде горады. Бела-бетерлер, мүбтелалар ызлы-ызына гелди. Эмма ол хич вагт өзүни йитирмеди.

   Какасы Хезрети Алы разыяллаху анху зәхерли гылыч билен яраланды. Хезрети Уммү Гүлсүм онуң чекйән җебирлерине гынанярка, бирнәче гүнүң ичинде зәхериң тәсири биле сөйгүли какасы дүнйәсини тәзеледи. Хезрети Уммү Гүлсүм разыяллаху анха четин сынаглара дучар болды.

  Хас соңра доганы Хезрети Хусейниң шехитлик вакасы йүзе чыканда Хезрети Уммү Гүлсүм хасратдан яңа эреди. Ичиниң җебрини элем долы дуйгуларыны диле гетирип, Куфәниң халкына шейле сесленди:

   -Эй, Куфе халкы! Эй, вепасызлар, эй, сиз көмек эдерис дийип, көмек этмейәнлер!...  Инди гөзяшлар деңиз болар, перятлар кесилмез.

   «Сиз касамларыңызы араңызда хиле эдинип, о йүплиги ягшыҗа эгиренден соңра бозан аяла меңзейәрсиңиз.   («Нахл» сүреси, 92-нҗи аят)

   Сиз көп гүрләп ягыш ягдырмаян бир булут кибисиңиз. Хусейини чагырып душманлара хабар бермекден башга нәме этдиңиз?

  Сиз ише ярамаян топрак кибисиңиз. Нәхили иш этдиңиз? Шейле бир хапа иш этдиңиз ки, ол ювмак билен эбедилик тәмизленмез.

   Сиз рисалет магданы, җеннетдәкилериң сервери ве гитҗек ёлуңызда сизе ышк тутан бир Пыгамбериң неслиниң ганына галдыңыз. Бу арассалап болҗак ган лагтасы дәл ки...

   Инди нәме эдилсе-де пейдасы ёк. «Касам болсун ки өрән эрбет иш этдиңиз. Аз галсын, шол себәпли гөклер гат ачып, ер ярылҗак ве даглар бөлек-бөлек болуп ере гачҗакды.   («Меръем» сүреси, 89-90-аят)

   «Сиз билйәрсиңизми кимиң ганыны акдырдыңыз?

«Элбетде ахыръет азабы дүнйә азабындан хас гүйчлидир. Хем-де олар Аллахың азабындан гутулҗак дәлдир. («Фуссилет» сүреси, 16-аят)

   «Бу күл ичинде галан одуң галындысыдыр. Асла үнсден дүшүрилмели дәлдир?  Аллах хеммәмизиң эденлеримизи гөрйәндир» дийди.

   Уммү Гүлсүм разыяллаху анха көңлүниң азабыны элем ве гуссасыны шу шекилде орта атды. Шу сөзлери айдандан соң, о ерден гайтды.

    Уммү Гүлсүм разыяллаху анха өмрүниң ызда галан кысматыны җебри-җепаларыны көңлүне гөмүп, Мединейи-Мүневвереде гечирди. Гүн гечдигиче хорланян о нәзик агтык Абдуллах ибни Жафер разыяллаху анхуның никасында вагты паны дүнйә билен хошлашды.

   Җыназа намазыны Абдуллах ибни Омар разыяллаху анху кылдырды. Рухы яшан, габры гүллер болсун. Керемли Хак шепагатларыны миессер эйлесин. Әмин.