700-1000 йыл төвереги озал Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем үчин Хөкүмдар Тубба Умейр бин Дуру, Сейф бин зи-Езен, Зейд бин Амр бин Нуфейл, Варака бин Невфел, Аскаланы Хымери, Самуил, Абдуллах бин Селам, Ибни Саениң 2 оглы, Винямин, Мухайрык Кабул-Ахбар, Бухайра, Нестураул-Хабеше, Настурау-Шам, Сахибул-Бусра, Җарудул-ала, Сахибур-Румийе, Мукавкыс Сахиби Мысыр,  Ибни Сурия, Ибни Ахтаб Каб ибни Эсад, Зубейр ибни Ватыя…

* * * * * * * * * * * * * * * *

    «Шифа-и Шериф» атлы китапда Пыгамбер Серверимизиң мугҗызаларының бири хөкмүнде шу хадыса беян эдилипдир. Бу хакда Эбу Эйюп Эл-Энсары шейле гүррүң берйәр: «Мен бир гүн Пыгамбер Серверимизиң табшырыгы эсасында диңе ики адама етер ялы нахар тайярладым. Шол вагт Пыгамбер Серверимиз:

   -Эй, Эба Эйюп! Бар гит-де Энсарылардан отуз кишини нахара чагыр-дийди. Мен гидип отуз кишини нахар иймәге чагырсам чагырдымам велин, «Мениң өйүмде мунча адам дояр ялы нахар ёк» дийип, өз янымдан ховсала дүшдүм. Йөне мең ховсалам бидерек болуп чыкды. Себәби отуз адамың дояндыгына серетмезден, нахар эдил элленмедик ялыды. Ене-де Рауф ве Рахым болан Пыгамбер Серверимиз:

   -Эй, Эба Эйюп! Бар гит-де ене алтмыш кишини нахара  чагыр-дийди. Буларам гарынларыны дойрансоңлар, ене Пыгамбер Серверимиз етмиш кишини чагырмагы эмр этди. Оларам гелип, ине-гана ийип-ичип гитдилер. Пыгамбер Серверимиз бу сапар йигрими кишини чагырмагымы иследи. Гепиң гысгасы чакылыгыма геленлериң хеммеси Пыгамбер Серверимизиң берекети билен гарынларыны доюрдылар. Мен Пыгамбер Серверимизде бу берекет боллугыны гөзлерим биле гөрдүм. Гөренлериң хем иманлары артып, динлери кувватланды. Чакнышыкларда Ресулы-Зишана якындан көмек этҗекдиклерине сөз бердилер. Соң гөрүп отурсам Пыгамбер Серверимиз үчин биширлен ики адамлык нахарыма бир йүз сегсен киши доян экени (Казы Ияз. Эш-шифа. 1/563).

* * * * * * * * * * * * * *

    Абдуллах ибни Аббас разыяллаху анхудан шейле роваят эдилипдир. Шейлекин бир ыссы ховада Эбу Бекир Эс-Сыддык разыяллаху анху Месҗиди-Шерифе чыкыпды. Онуң ызындан Хезрети Омар етип:

   -Эй, Эба Бекир, бу гүнүң гушлук галан чагында нәме себәпден өйден чыкдың?-дийди. Сыддыкы-Агзам:

   -Ачлыгыма чыдаман чыкдым, эй, Омар-дийди. Хезрети Омар хем:

   -Мениңем өйден чыкмагымың башга себәби ёкдур-диййәр. Диймек икисиниңем өйүнде гарынларыны дойрар ялы зат ёк экени. Шол пурсат Ресул Алла саллаллаху алейхи веселлем гелип:

  -Ери өйүңизден чыкыпсыңыз-ла, себәби нәме?-дийип сораяр. Олар-да:

  -Я, Ресул Алла, икимизиңем өйүмизде иер-ичер ялы задымызың ёкдугы үчин өйден чыкдык-дийип, җогап берйәрлер.

   Пыгамбер Серверимиз Эбу Бекир ве Омар разыяллаху анхум билен билеликде Эбу Эйюп Эл-Энсары разыяллаху анхуның өйүне барярлар. Эбу Эйюп хемише Пыгамбер Серверимиз үчин сүйт я-да нахар айратын саклар экеи. Озаллар бейле вагтда Пыгамбер Серверимиз гелмейәндиги үчин Эбу Эйюп-да тайярланан нахары чагаларына берип, өзи хем хурма бакҗасына ишлемәге гидипдир. Үч саны мәхрибаның гапыларына гелендигини гөрен Эбу Эйюбың аялы Умми  Эйюп разыяллаху анха гапыны ачып:

   -Достларыңыз билен хош гелдиңиз, сапа гелдиңиз. Я, Ресул Алла!-дийип, мыхманларыны мәхир билен гаршылаяр. Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем Умми Эйюпдан:

     -Эба Эйюп ниреде?-дийип, соранда, онуң мүбәрек сесини эшиден Хезрети Халид ылгап гелип:

     -Хош гелдиңиз, достларыңыз билен сапа гелдиңиз, Я Ресул Алла! Өң бейле вагтда гелмейәндигиңиз себәпли, багда гүйменмек үчин чыкыпдым. Мени багышлаң-диййәр ве багына гидип үч хили (ягны бүсүр-яшыл хениз говы бишмедик; рутаб-говы бишен хурма; темр-гуры хурма) гөрнүшде хурма гетирйәр: Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем:

  -Эй, Эбу Эйюп, бу салкымдакы хурмаларың гурыларыны бизиң үчин айыр-дийди.

  -Я, Ресул Алла, хайсысындан ислесеңиз ийиң. Мен хәзир сиз үчин мал өлдүрҗек. Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем: «Эгер мал сойҗак болсаң, сүйт сагдыряныны сойма»-дийип табшыряр.Эбу Эйюп разыяллаху анху гидип гечисиниң овлагыны богазлаяр. Умми Эйюп этиң ярысындан сөвүш, ярысындан болса какмач гызардяр. Гызгын чөрек биширип нахарың гапдалындан әберйәр. Эбу Эйюп Пыгамбер Серверимизиң хем достларының өңүне сачагы язып, чөреклериң үстүне этлери гоюп: «Баш үстүне, Я Ресул Алла, алыбериң» диййәр. Шонда Ресулы-Кибрия Серверимиз:

     -Эй, Эба Эйюп, бу чөрек билен этден бир бөлек алып гызым Патма әкидип бер. Чүнки онуң нәче вагтдан бәри нахар иймедигини билйәрин-диййәр. Эбу Эйюп  эмирлерини деррев ерине етирйәр. Сачагың башында Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем шейле буйряр: «Бу ныгматларың әхлиси: чөрек, эт, хурма тәзе хурма не гөзел. Бу ныгматлар шүкүр исләр» дийип, мүбәрек гөзлеринден яш дөкйәр ве:

     -Шу ныгматлар себәпли эртир Кыямат гүнүнде сизден хасап соралҗакдыгына Аллахыма касам эдйәрин. Диңе шу дүнйәде шейле ныгматлара эе болуп, оңа эл узадан халатыңызда «Бисмилләхир-Рахмәнир-Рахим  билен башлаң. Дояныңыздан соң болса, Керемли Хака Элхам-дулилләхиллези эшбанә ве энәмә алейнә фе эфзалә дийип шүкүр ве дога эдиң» дийди.

  Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем турмак үчин аяга галды-да, Эбу Эйюба:

   -Эй, Эбу Эйюп! Эртир сенем бизе гел!-дийди. Мәлим болшы ялы, Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем өзүне кимдир бири ягшылык этсе, деррев онуң гайтаргысыны бермек исләрди. Ресулы-Экремиң бу чакылыгыны Эбу Эйюп эшитмәндиги үчин Хезрети Омар:

   -Эй, Эбу Эйюп, Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң «Эртир бизе гел» диенини сен эшитмедиңми?-дийди. Эртеси Эбу Эйюп разыяллаху анху Пыгамберимизиң өйүне гелди. Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем Эбу Эйюбы сөййәндиги үчин оңа бир  кенизеги совгат берип:

   -Эй, Эбу Эйюп, бу кенизек хакында Аллахдан хайыр исле. Чүнки бу хызматкәр бизиң янымызда болан вагтында ондан хайырдан башга зат гөрмедик-дийип, кенизекден хошаллыгыны мәлим этди. Эбу Эйюп разыяллаху анх Ресулаллахың хузурында: «Мен Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң весъетлеринде хайыр гөрдүм, о хайыр болса бу кенизеги азат этмекдир» дийип, оны азатлыга чыкарды.

* * * * * * * * * * * *

   Эбу Эйюп разыяллаху анху Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлеме бир сачак тайярламагы адат эдинипди. Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Эсхабы-Кирам биле гелип, Аллаху Тагаланың ыхсаны болан нахарлары иердилер. Эбу Эйюп разыяллаху анху бу халысана хызматлары биле Мединейи-Мүневверәниң дөвлетли ынсанларының  бирине өврүлипди.

   Ымам Касталаниниң «Мевахиби-Ледунийе» атлы китабында язмагына гөрә, Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлемиң Мединейи-Мүневвередәки гоңшулары шу ашакдакылардыр: 1. Хезрети Халид Эбу Эйюп Эл-Энсары. 2. Сад ибни Муаз. 3. Умаре бин Назим. 4. Зейд бин Сабит-разыяллаху анхум.