Говакдакы икиниң икинҗиси

ЭБУ БЕКИР СЫДДЫК

разыяллаху анху

   Хезрети Эбу Бекир Сыддык разыяллаху анху Бейик Реббимизиң тарапындан „икиниң икинҗиси“ хем „Сыддык“ лакамы билен ятланан ынсан… Хабыбының җана-җан ёлдашы, хиҗретде ёлагчы ёлдашы, говакда-да сырдашы… Небилерден (Пыгамберлерден) соң ынсанларың иң улусы... Акылың кабул эдип билмедик ягдайында-да „эгер о диййән болса догрудыр“ дийип, Ресулаллахы тассык эден, ислендик ягдайда оңа болан достлугыны билдирен бир дост… Достлугы Куръанда белли эдилен бир иман әри…

   Ол Ресуллаллах саллаллаху алейхи веселлемиң „Ыслама чагыранымда не икирҗиңленди, не-де бир шүбхеленди“ диен өвгүсине мынасып болан илкинҗи мусулмандыр. Ады Абдуллах, тутулян ады (күнъеси) Эбу Бекир, лакамы Сыддык ве Атикдир. Какасының ады Осман болуп, ол Кухафе ады билен мешхурдыр. Эҗесиниң ады болса Селма бинти Сарх болуп „Уммул-хайр“ ады билен таналяндыр.

   Сөйгүли Пыгамберимизден 2 йыл үч ай кичи болан Эбу Бекир разыяллаху анху Пил вакасындан соң, 573-нҗи милады йылында догулды. 38 яшларында Ыслам билен шерепленди. Аллахың Ресулының маграҗыны „Эгер о диййән болса догрудыр“ дийип, тассык эденлериң илкинҗиси боландыгы үчин „Сыддык“ лакамыны алды. Пыгамберимиз арадан чыканындан соң, халыпа сайланды. Онуң халыпалыгы 2 йыл үч ай он гүн довам этди.

   Эбу Бекир ковмуның арасында сөйлүп, хормат гоюлян кишиди. Чүнки ол Ысламдан озалкы дурмушында-да хич хачан арак-шерап ичмәнди ве бутлара чокунманды. Диңе догручыллыгы хем говы хәсиети биле таналыпды. Пакырлара көмек эдип, мәтәчлери гөзден салмазды. Әхли кишиниң ынамына гирен догручыл тәҗирди.

   Ол Ыслама гирип, Аллах Ресулының иң якын досты болды. Оңа малы-җаны, әхли зады билен хызмат этди. Бүтин сөвешлерде янындан айрылмады. Хер херекетини Ыслама болан сөйгүсинде гайнадып, хер ишиң иң говусыны этмәге дырҗашды. Ол сөз билен беян эдип болмаҗак акыл-парасадың эесиди.

     Бир гүн Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем месҗитде сахабалары билен отырка, хезрети Алы гелип, салам берип, отурмага бош ер гөзледи. Сөйгүли Пыгамберимиз хем ˝эйсем ер берҗек ёкмы?˝ диен маныда төверегине серетди. Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анху:

   -Бәрик гел, эй, эбул-Хасан!…-дийип, эдеп билен еринден турды. Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем онуң бу херекетинден өрән хошал болуп:

   -Эй, Эба Бекир! Фазилетли ынсанларың гадрыны диңе фазилетли киши билер-дийди.

     Ондакы парасат, выжданы оялык шейле бир кәмил дереҗә етипди. Ол нәхили ёл билен газаныландыгы мәлим болмадык иймитиң ашгазанына дүшмегини өзүниң хеләкчилиги хасапларды. Билмезликде бир бөлеҗик лукма гирен болайса, оны хер эдип, хесип эдип, гараз шол җанының бахасына дурянам болса, дашына чыкармага чалышарды.

     Ол бир гүн хызматчысының гетирен нахарындан бир бөлек алыпды. Хачанда хызматчысы:

   -Бу гүн сизе нәме болды?! Ёгса хер гүн нахары ниреден гетирйәндигими сорап, соңундан иердиңиз-дийип, ятладанда Эбу Бекир разыяллаху анху:

   -Эй, вах, ачлык мени шейтдирди, эйсе сен булары ниреден гетирдиң?-дийди. Хызматчысы:

   -Җахылыет дөврүнден бәри танаян бир хоҗалыгым барды. Шолары гөрмәге гидипдим. Тойлары бар экени. Белки иерсиңиз дийип, маңа бердилер-диенде, Эбу Бекир Сыддык разыяллаху анху:

   -Сен мени тас хеләк эдипдиң-дийип, бармагыны сокуп, зорлук билен иенлерини гайтарды. Бу ваканы гөрүп дуранлар:

   -Эй, Эба Бекир! Нечүйн бейле эҗир чекйәң?-диенлеринде,  ол:

   -Эгер-де о лукма җаным билен биле чыкса-да, оны ене чыкарардым-дийип, җогап берди.

   Ине, Эбу Бекириң айратынлыгы… Ол диңе харамлардан гачмак билен дәл, эйсем халалың хем ичинде шүбхе гатанҗы болаймасындан әтияч эдерди, ийип-ичйән затларына дыкгаты гүйчлиди. Иймек-ичмек меселесиндәки әгәлиги оны белент дереҗелере етирипди.

   Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз кәте-кәте сахабаларындан:

   -Нәме хайыр иш этдиңиз?-дийип сорарды. Бир гүн эртир намазындан соң:

   -Хайсыңыз бу гүн ораза тутуп эртире чыкдыңыз?-дийип сорады. Совалының җогабыны Эбу Бекир Сыддыкдан алды. Серверимиз ене-де ызлы-ызына сорагыны довам  этди:

   -Хайсы бириңиз бир хасса ятаның халындан хабар алдыңыз? Бу гүн хайсы бириңиз садака бердиңиз?

   Хезрети Омар гең галып:

   -Эй, Ресулаллах! Энтек яңы эртир намазымызы кылдык. Нәхили бир хассаның халындан хабар алып, ничикси бир садака берип билерис?!-дийип, җогап беренде, Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анху болса, бу соваллара:

   -Эй, Ресулаллах! Доганым Абдырахман ибни Авфың агыр ятандыгыны айтдылар Месҗиде гелйәркәм, ёлда онуң өйүне совлуп, хал-ягдайыны сорадым. Месҗиде гиренимде бир дилегчи нәмедир бир затлар бермегими иследи. Оглум Абдырахманың элинде бир бөлек чөрек гөрдүм, оны алып, дилегчә бердим-дийип, җогап берди.

  Бу хадысалары диңләп отуран Ресулы Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз:

   -Җеннет билен бушлаярын… Җеннет билен бушлаярын…-дийди.

   Муны эшиден Хезрети Омар разыяллаху анху:

   -Эбу Бекир билен хайыр ярышында мен оны хич махал гечип билмедим-диймекден башга хич зат диймеди. Хезрети Алы разыяллаху анху-да:

   -Ол хер ярышда хемише өңдедир. Небсим эмринде болан Аллаха касам эдйәрин ки, хайыр этмекдәки ярышың хеммесинде Эбу Бекир бизи өңүне гечирмеди-диймек билен онуң фазилетли бир ёлбашчыдыгыны тассык  этди.

  Хезрети Алы Хезрети Эбу Бекирден:

   -Бу улы дереҗәни нәме билен газандың?-дийип сорады. Ол:

   -Бәш зат биле-дийип, җогап берди.

1. Ынсанлары ики бөлек гөрдүм. Кимси дүнйәни, кимси ахыръети ислейәр. Мен болса диңе Мөвламы (Алламы) иследим.

2. Мен Ыслама гиренимдем соң, доя гарна дүнйә тагамыны иймедим. Чүнки Аллахың магрыфети (Аллахы танамаклык) дүнйә тагамының леззетлерине мейил этдирмеди.

3. Ыслама гиренимден соң дүнйәдәки ичилйән затлардан ганып ичмедим. Чүнки Мухаббеттуллах (Аллах сөйгүси) муңа әтияч дуйдурмады.  

4. Ыслама гиренимден соң хер дайым ахыръетим үчин амал  этдим.

5. Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң янындан екеҗе сагат хем айрылмадым. Онуң сөхбетини сыпдырмадым.

   Сөйгүлериң асыл чешмесини Аллах ве Онуң Ресулыны сөймекден гөзлейән Хезрети Эбу Бекир Сыддык разыяллаху анху хер хили хызматдыр, хайыр ярышларында өңе гидипдир.

  Ол юмшак калплы, юка йүреклиди. Куръаны керими окаярка, гөзлеринден яшлар пайрарды. Хеммелер тарапындан сөйүлйәрди. Чүнки онуң ынсанлары сөйши диңе дили билен дәлди: Пакыра, етим-есире, хызматкәрлере көмекчи боларды. Керемли Хак тарапындан онуң җомартлыгы „О малыны, диңе бейиклер бейги Реббиниң разылыгыны газанмак үчин харч эдер“ («Лейл» сүреси; 20-нҗи аят)-диен аят биле тассык эдилипди.

  Ол барыны-ёгуны Аллах ёлунда бермекде шейле бир аҗайып нусгады. Гызгын гумуң үстүндәки Билалы, өзүнден гидйәнчә урлан Аммары, аягына йүп дакылып, чагыл дашларының үстүнде сүйрелен Эбу Фукейханы азатлыга чыкарды. Нәмеси бар болса, оны Алла ёлуна берди. Өзи-де бир йыртык җула бүренип метҗиде гелди. Бу җомартлык оны рыза макамына (дереҗесине) етирди.

   О шахсыетини горамага өрән әхмиет берерди. Эбу Бекир шу себәпден мусулман болманка-да, асла шерап диен зады ичмәнди. Бир гүн ондан нәме себәпден шерап ичмейәрсиң, дийип соранлара, шейле җогап берди: „Мен өз мертебәми гораярын. Чүнки шерап ичен акылыны хем шахсыетини йитирер“.

   Хава!.. Ол шейле аграс хем песпәлди. Асла улумсы дәлди. Хезрети Айша разыяллаху анха какасының хәсиетлерини сананда: „Гөзи яшлы, калбы хасратлы, хемише берен бир кимседи“ дийип, гүррүң берйәр.

  Эбу Бекир дерексиз, бош сөзүң агзындан чыкмасындан хемише горкарды. Мөхүм бир себәп болмаса, я-да хайырлы сөз болмаса геплемезди. Диңе герек еринде догры сөзләрди. Гошунбашылара хем хәкимлере: „Халкың өңүне чыканыңызда сөзүңиз гысга болсун. Чүнки узын сөзүң бир бөлеги бейлекисини унутдырар“ дийип, весъет эдерди. Халыпа сайланып, мүнбере чыкып оканындакы хутбасы онуң ап-ачык нусгасыды. Ол халыпа хөкмүнде халкының өңүне чыкып шейле дийди:

  -Эй, Мусулманлар! Сизиң иң говыңыз болмадык халатымда-да, сизиң башыңыза гечйәрин, Везипәми хакы билен ерине етирсем, маңа ярдам эдиң. Эгер ялңышайсам, догры ёл гөркезиң. Догрулык аманат, яланчылык хыянатдыр, ичиңиздәки эҗиз хакыны алынча мениң янымда кувватлыдыр. Араңыздакы кувватлы-да, ондан башгасының хакы алынянча эҗиздир.

     Бир миллет Аллах ёлунда җихаддан узакда галса, о миллет хорлуга дучар болар. Бир миллетде бетхалык ровач тапса, бүтин миллет бела-бетерден аман сыпмаз. Эгер-де мен Аллах хем Онуң Ресулына догры болмасам, онда сизиң маңа боюн эгмегиңиз хөкман дәлдир. Ханы, йөрүң, намаза, Аллах Тагала хеммәмизи рахмете лайык кылсын.

   Эбу Бекир Ресулы Экрем саллаллаху алейхи веселлемиң өмрүниң соңкы йылларында дүзүлен Үсәме гошуныны ёла саланда, олара шейле весъет этди:

  -Залымлык этмәң! Хич кими бойнундан зынҗыр билен богмаң! Хич кимиң агзасыны кесмәң! Кичиҗик чагалары, гаррылары, аял-эбтадлары өлдүрмәң! Мивели агачлары кесмәң! Экинлери якмаң! Герегиңизден артык гоюндыр сыгыр я дүелери соймаң! Монастырлара сыгынан ынсанлара эл дегирмәң! Олары өз угруна гоюң!

   О гоҗа халыпа дурмушында шейле бир песпәлди велин, хат-да дүйәң үстүнде барярка, гамчысы я-да җылавы ере гачайса, оны алмагы хич киме буюрман, өзи дүшүп аларды. Хемише йүк чекер, хич киме йүк болмак ислемезди. Кимдир бириниң өзүни өвйәнини эшитсе:

   -Аллахым! Сен мени менден хас говы билерсиң-дийип, улумсылыкдан Реббине сыгынарды. Өзүне аша баха берйәнлери халамазды. Эбу Бекир разыяллаху анху бир гүн гызы Айша разыяллаху анханың өйүне геленде, онуң узын ерде сүйренип дуран көйнек геенини гөрүп, оңа:

   -Эй, Айша! Шу пурсат саңа Алла Тагаланың назар этмейәнини билеңокмы?-дийип сораяр. О-да гең галып:

   -Нәме себәпден, атаҗан?!-диййәр. Шонда Эбу Бекир разыяллаху анху:

   -Сениң дүнйә зынатыны эй гөрмек себәпли ынсаның калбына улумсылыгың гирйәнлигинден хабарың ёкмы? Ол дүнйә зынатыны тә терк эдйәнчә, Алла Тагала оңа гахар эдер-диййәр. Шондан соң Хезрети Айша разыяллаху анха иң говы гөрйән овадан көйнегини Алла ёлунда садака эдйәр.

   Багтыярлык заманасының йылдызларының херекетлери шейле дереҗеде догры болуп, Олар үчин хак хем хакыкат әхли затдан өң гелйәрди. Дүнйә зынатлары Аллах ве Ресулының сөйгүсиниң өңүне гечмезди. Олар бир өмри шейлекин догрулык билен яшадылар. Эдил шо халларында-да Ылахы хузура говушдылар.

     Сөйгүли Пыгамберимиз саллаллаху алейхи веселлем Эбу Бекир разыяллаху анху хакында: „Бизиң шу чака ченли Эбу Бекирден башга эден ягшылыкларыны ызына гайтармадыгымыз ёкдур. Эбу Бекириң бизе эден шейле бир ягшылыклары бардыр ки, онуң гайтаргысыны Кыямат гүнүнде диңе Алла Тагала берҗекдир“-диймек билен, онуң артыкмачлыгының санап болмаҗак дереҗеде көпдүгини ныгтапды.

   Хабыбы Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң айралык хасраты билен дүшекде ятан Эбу Бекир разыяллаху анху хиҗретиң 13-нҗи йылында, милады йыл хасабының 634-нҗи йылында паныдан бакыя гөч  этди. Хезрети Омар тарапындан җыназасы окаландан соң, сагадат-хүҗресине (Пыгамберимизиң җайланан ерине) элтилди. „Гириң ве депин эдиң“-диен сес эшидиленде, Ики Җаханың Гүнеши Серверимизиң янында депин эдилди.

  Керемли Хакдан бизе-де Эбу Бекир ялы догрулыгы, эдил шоларыңкы ялы алтын яшайыш бермесини ве о сөйгүлилериң шепагатындан махрум этмезлигини дилег эдйәрис. Әмин.