Малы, җаны билен Аллах ёлунда болан

АБДЫРАХМАН ИБНИ АВФ

разыяллаху анху

   Дүнйә яшайшы дуршы билен гамдыр-гусса, горкулар билен долы… Хер хили алада, кынчылык, мушакгат, үсти-үстүне... Ынсан шейдип земинде яшамагыны довам эдйәр. Өмүр диениң эртир-агшам диймән, ыссы-совук диймән шол ылгавыны яздырман гидип отыр... Бир өзи дүнйәни тутҗакмыш хамана…

  Ынсан өз-өзүне: „Мен нәме үчин яшаярын?“ дийип, бир сорап билсе, мунча такал окаманың максадыны бир билип билсе, не гайгы, не гам галар. Не-де бир кынчылык чекер.

  Элбетде, өңүнде бир максат гоймадык гошуның манысы ёкдур. Дүнйә нәме үчин геленимизи, хайсы шертлерде яшаяндыгымызы ве нәме этмегимизиң герекдигини билмейән болсак, бу дурмушың манысы нәме?

  Мөмүн өзүни дүнйәде ёлагчы ялы хасап эдер. Бу дурмушың чалт гелип гечҗекдигине хем хемишелик яшайшың хас хайырлыдыгына ынанар. Мөвласының шу хили оярмаларына гулак габардар:

  „Билиң ки, дүнйә бир гелди-гечер оюн, бир безег, араңызда өвүнмеден ве хас көп малың ве өвладың эеси болмак ислегинден ыбаратдыр… Дүнйә яшайшы алдавчы бир гечимликден башга зат дәлдир“. («Хадыд» сүреси: 20-нҗи аят)

    Ол Яраданың ёкардакы буйругыны дессур эдинип, максады ахыръет болар. Ахыръет юрдуның абаданлыгы үчин шу дүнйәсини пида этмәге гайрат эдер. Реббиниң шу эмрини өзүне йөрелге эдинер:

   „Реббиңизден бир магфырете: Аллаха ве Пыгамберлерине ынананлар үчин, гиңишлиги Ер билен гөк аралыгы ялы болан Җеннеде ылгаң…“ («Хадыд» сүреси: 21-нҗи аят)

   Багтыярлык дөври-диййәнимиз сөйгүли Пыгамберимиз ве онуң сахабаларының яшан заманасында энчеме аладалар, кынчылыклар чекилипдир. Эмма хеммеси бир максат үчин, ягны дини яйратмак үчин. Ине, шу себәпден эсхабы-кирам сөзлери, херекетлери, яшайышлары биле, кыямата ченли бу ымматың өңүни айдыңлатҗак, дурмушымыза ышык тутҗак йылдызлары болупдырлар.

  „Мал җаның ёлдашыдыр“ диерлер. Берип билмек өрән кындыр. Эмма максат Аллахың разылыгы боландан соң, хер бир зат Оңа пида эдилмелидир. Багтыярлык дөврүндәки доган окашмалар, эдилен көмеклер, берилен садакалар – буларың хеммеси бу максат үчинди. Малам, җанам Аллах ве Ресулына пида эдилипди. Абдырахман ибни Авф разыяллаху анху бу йигитлерденди.

   Ол Ыслам билен шерепленен илкинҗи секиз мусулман йигидиң биридир. Абдырахман ибни Авф разыяллаху анху Хезрети Эбу Бекир Сыддык разыяллаху анхуның себәпкәрлиги нетиҗесинде Ыслама гирди. Хениз яшап йөркә, җеннет билен бушланды. Бермек, бермек ве ене-де бермек-онуң айрылмаз сыпаты болды.

  Мединә хиҗрет эдиленде, Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем оны Саид ибн Реби билен доган окашдырды. Саид разыяллаху анху Мединәниң байларынданды. Ол деррев Абдырахман ибн Авф разыяллаху анху билен  малыны, байлыгыны пайлашмак иследи. Эмма о муны  кабул этмеди ве:

   -Доганым! Алла саңа, малыңа, мүлкүңе, чага-чугаңа берекет берсин. Сен маңа базарың ёлуны гөркез. Мен о ерде бир-аз сөвда-сатык билен мешгулланып, гүнүми гөрерин-дийип, җогап берди.

   Ресулы-Экрем Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем онуң бу сөзлерини эшидип, бегенҗине онуң хакына хайыр дога  этди. Гысга вагтың ичинде бай болан Абдырахман ибни Авф разыяллаху анху: „Бир даша яплансам, о дашың ашагындакы алтына я күмүше яплананымы гөрйәрин“ дийип, сөвдадакы берекети ятладып, ишлемеклиги весъет эдйәрди.

  Малы-җаны билен сөйгүли Пыгамберимизе хызмат эден Абдырахман ибни Авф разыяллаху анху Ухудда йигрими еринден яраланды. Эмма Серверимизиң янындан асла айрылмады. Алла ёлунда көп мал харч этди. Үч гезек малының ярысыны берди. Ухуд сөвешинде душман тарапа есир дүшенлериң отуз санысыны азат этдирди. „Җейшул-Усре“ дийлен Тебук сапары үчин малының әхлисини багышлады.

   Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз арадан чыкандан соң, Мөмүнлериң энелериниң хызматында болды. Багыны кырк мүң алтына сатып, хеммесини Энелеримизе совгат  этди.

 

***********

    Бир гезек 700 саны дүе йүкли кервени Мединә гиренде улы бир гопгун эшидилди. О йыл Мединеде гытчылыкды. Айша разыяллаху анха Энемиз:

   -Бу гопгун нәме?-дийип сорады.

  -Абдырахман ибни Авф разыяллаху анхуның кервени гелди. Кервенде бугдай, ун, иер-ичер ялы затлар бар-дийлип, җогап берленде, Айша разыяллаху анха Энемиз:

   -Алла Тагала онуң беренлерини дүнйәде берекетлендирди. Онуң ахыръетдәки согаплары хас улудыр. Мен ол хакында Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң „Абдырахман ибни Авф эмедекләп җеннеде гирҗекдир“ диенини эшитдим-дийди.

   Бу бушлук Абдырахман ибн Авф разыяллаху анхуве етириленде, 700 дүе йүки улы кервенини Алла ёлуна багышлады.

 

***********

   Ол шейле дереҗеде эли ачыкды. Байлыгы артдыгыча җомартлыгы-да артярды. Алла ёлунда пайламак онуң үчин өзболушлы леззете өврүлипди. Калбы Алла хем Ресулаллаха сөйгүсинден яңа пүре-пүрди. Мертебели, мерхеметли ве ченденаша җомартды. Ол асла түкениксиз мал-дүнйәң эеси болмага әхмиет беренокды. Мусулманчылыга лайык яшамагы хер бир затдан ёкарда гойярды. „Берае“ сүреси инип, эсхабы-кирам (сахабалар) хайыр-ыхсан этмәге чагырыланда, Абдырахман ибни Авф разыяллаху анху малының ярысыны деррев Алла ёлунда дагатды. Мүңлерче алтыныны хайыр ишлер үчин пайлады.

  Ол хемише ахыръетини пикир эдйәнлиги үчин ахыръетде байлыгың хеләкчилиге себәп болуп билҗекдигинден горкярды. Шонуң үчинем бир гүн Эбу Селемәниң янына барып:

   -Малың көплүги хеләкчилиге себәп болар өйдүп гайгы эдйән-дийди. Шонда Эбу Селеме-де:

   -Алла ёлунда сарп эден малың бейле дәлдир. Чүнки сөйгүли Пыгамберимиз саллаллаху алейхи веселлем: „Байлыгыны көпелденлер хеләк болды. Диңе Алланың пакыр гулларына берип, хайырлы амал эденлери буларың арасына гошуп болмаз. Йөне бейле ынсанлар аздыр“ дийди-дийип, җогап берди.

 

***********

    Ол бир гүн Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң: „Абдырахман ибн Авф Җеннеде эмедекләп-эмедекләп гирер“ диен хабарыны эшидип, деррев янына барды. Сөйгүли Пыгамберимиз оны гөрүп: „Аллаха бергиңи бер. Мунуң саясында аякларың чөзүлер“ дийип, весъет  этди.

   Соңра Җебрайыл алейхыс салам гелип, Ресулаллаха шейле дийди: „Ибни Авфа айт, мыхманы ягшы кабул этсин, пакырлары доюрсын. Өзүнден нәмедир бир зат дилег эдип гелени бош гайтармасын. Булар ныгматың зоваллы болмазлыгына кеффарат болар“, ягны айрылмазлыгына себәп болар. Ондан:

   -Бу аңырсыз-бәрисиз байлыгы нәхили газандың?-дийип соранлара:

   -Өрән аз зада разы болдум, хич бир мүштерини бош гайтармадым. Хат-да бир гүн бир дүйәни, хич бир пейдасы болмаса-да, сатып гойбердим, диңе йүплери галды-дийип, җогап берди.

   Абдырахман ибни Авф разыяллаху анху Думетул-Җенделе гидйән гошуна гошунбашылык этди. Бу үлке Тебук шәхериниң якынында болуп, улы бир сөвда меркезиди. Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз о ериниң халкының ыслама чагырылмасыны Абдырахман ибн Авф разыяллаху анхуве эмр этди ве: „Керемли Хак Тагала саңа Думәни басып алмагы несип этсе, шол ериниң танымал адамларының бириниң гызына өйлен!“ дийди. Соң болса, 700 кишини эмрине берип, сәхер вагты Мединәниң дашындакы Гүруфдакы караргәхде ибн Авф разыяллаху анхуның элине бир байдак берип: „Эй, ибн Авф! Хеммәңиз Алла ёлунда уршуң. Аллаха душманчылык эденлер билен чарпышың!“ дийип, ёла салды.

   Ол гүн сәхер билен Абдырахман ибни Авф разыяллаху анху башына бир селле ялы биз орапды. Пыгамберимиз саллаллаху алейхи веселлем оны чөзүп, өз эли билен тәзеден даңып, селлесиниң бир уҗуны ашак гойберди-де: „Эй, ибни Авф, ине селләңи шейле даң!..“-дийип, эмр этди.      

    Ибни Авф Думетул-Җенделе гелип, халкы үч гүн Ыслама чагырды. Корал Асбаг ибн Амр эл-Келби мусулман боландан соң, онуң ковмуның хем көпүси Ысламы кабул этди. Каролың гызы Тумадире өйленен Абдырахман ибни Авф разыяллаху анху Мекгә гелди. Ибни Авф разыяллаху анхуның шол аялындан Эбу Селеме разыяллаху анху атлы улы фыкых алымы дүнйә инди.

   Хезрети Алы разыяллаху анху Абдырахман ибни Авф хакында Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң: „Сен гөкдәкилер хем ердәкилериң арасында эминсиң“ диенини эшидендигини гүррүң берйәр.

   Хиҗретден өң, милады йыл хасабының 580-нҗи йылында доглуп, хиҗретден соң, милады йыл хасабының 653-нҗи йылында, 75 яшларында арадан чыкды. Җыназасыны Хезрети Осман разыяллаху анху окады ве Җеннетул-Бакы гонамчылыгында депин эдилди.

     Реббимизден о парлак йылдызлар ялы малымызы, җанымызы Алла ёлунда пида эдип билмеклиги ве шепагатларына лайык болмагы ныяз эдйәрис. Әмин.