Ымматың эмини, ынамдар ынсан

ЭБУ УБЕЙДЕ ИБНИ ҖЕРРАХ

разыяллаху анху

 

    Хер бир максат мырат тапмак үчин кәмил ынсан исләр... Билими, гөзел ахлагы биле тайярлыклы, батыргай, вадасына вепалы болан ынамдар ынсан…

   Ислендик дөвүрде-де ынамдар ынсан гөзленипдир, дурмушың хер сахыпасында, бир хызматың ерине-етирилмегинде, аманадың эесине говшурылмагында, ишиң гидишинде, сөзүң берҗай эдилмесинде, сырың сакланмасында, гараз, ислендик меселеде оңа мәтиячлик дуйлупдыр.

  Ысламың несилден-несле гечмеги, ымматың бирлигиниң кемала гелмеси-де ынсан билен баглыдыр. Шол себәпден багтыярлык заманасындан бизиң шу гүнүмизе ченли диңе сөзүнде дурян, ынамдар ынсан гөзленипдир.

  Муны хезрети Омар разыяллаху анхуның мысалында-да анык гөз етирмек боляр. Ол халыпалык эдйән заманында бир өйде үйшүп отыркалар, достларына:

   -Нәмедир бир затлар исләң-дийди. Отуранларың бири:

   -Аллах ёлунда берер ялы, шу өй долы алтынымың болмагыны ислейәрин-дийди. Хезрети Омар:

   -Ене-де исләң!-дийди. Отуранлардан ене бири:

   -Шу өй долы зеберҗед хем якудым болса, менем оны Аллах ёлуна сарп этсем-дийди. Хезрети Омар:

   -Ене исләң, бакалы-диенде, отуранлар:

   -Эй, мөмүнлериң эмири! Нәме диймек ислейәниңизе дүшүнмедик-диенлеринде, Хезрети Омар разыяллаху анху болса, шейле диййәр:

   -Мен шу өйүң Эбу Убейде бин Җеррах ялы мерт кишилерден долы болмагыны ислейәрин.

   Сөйгүли Пыгамберимиз ол хакында шейле дийипдир: „Хер ымматың  эмини (ынамдары) бардыр. Бу ымматың эмини Эбу Убейдедир“.

   Биз хем Хезрети Эбу Убейде бин Җеррах разыяллаху анху ялы бир „мерт“ исләлиң. Эмин–ынамдар ынсан. Достуң душманың кабул эдени, өмрүнде екеҗе гезегем ялан сөзлемедик, хич кимиң хакыны өз үстүне алмадык, дүрс угуртапыҗы ынсан… Ынсаныет оңа мәтәч… Уммат оңа гарашяр…

  Мухаммет ибни Җафер гүррүң берйәр: Бир гезек Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң хузурына бир топар християн гелип шейле дийдилер: „Эй, Эбул Касым! Биз малларымызы пайлашмакда дүшүншип билмедик. Бу меселеде бизе арачы болуп билҗек ынамдар бирини-иберәйсеңиз“.

   Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз хем Хезрети Эбу Убейда разыяллаху анхуны чагырып, оңа шейле эмир эдйәр: „Сен олар билен билеликде гит, дүшүнишмедик меселелеринде хак сөз билен хөкүм эт“.

   Эбу Убейде разыяллаху анху таквады. Халкына мерхеметлиди. Ол Шамда хәким вагты Мөмүнлериң эмири Хезрети Омар разыяллаху анху Шама гелйәр. Ол Эбу Убейда разыяллаху анхуның өйүнде бир кече билен бир сувлы мешикден башга зада гөзи илмейәр. Гең галып:

   -Эй, Эбу Убейда! Сен эмирсиң, ханы өй гошларың, иер-ичер ялы задың ёкмы?-диенде, ол сачагыны гетирип ачанда, ичинден бир-ики бөлек чөрек чыкяр. Муны гөрен халыпа:

  -Эй, доганым Эбу Убейде! Дүнйә хеммелери үйтгетди. Диңе сени үйтгедип билмеди-дийип, бегенҗинден яңа аглады.

 

**********

   Хиҗретиң онунҗы йылында Неҗран Насарасының аманадыны әкитмек үчин бир ынамдар адам иделенде, Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем „Бу ымматың эмини будур“ дийип, Хезрети Эбу Убейданы иберипди.

    Сөйгүли Пыгамберимизиң ахыръете гөчүнден соң, мусулманларың башына дүшен иң агыр ягдайларының бири халыпа сайламак болупды. Бир тарапдан Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң араларындан айрылышына янык йүреклер билен сабыр этмәге чалшан сахабалар, бейлеки тарапдан агзыбирлиги сакламак үчин гайрат эдйәрди. Энсары сахабалар Бени Саидеде җемленип:

   -Ресулаллаха ярдам этдик. Халыпа бизден болмалы-диййәрдилер. Шу икиарада Хезрети Эбу Бекир, Омар хем Эбу Убейде разыяллаху анху үчүси Энсары сахабаларың арасына гелип, гүррүң гечирдилер. Эбу Убейде разыяллаху анху:

   -Эй, Энсар! Башлангычда бу дине хызмат эден сизлердиңиз. Эмма бу иши бозан хем сиз болаймаң, хәзир болуң-дийип, Эбу Бекир разыяллаху анхуның элинден тутуп, оны халыпалыга сечйәнлигини тассыклады. Ыз янындан бейлеки сахабалар хем онуң пикирине гошулдылар. Шейлеликде, улы питнәниң өңи алынды.

   Эбу Убейде ибни Җеррах разыяллаху анху хениз яшап йөркә, Җеннет билен бушланан он сахабаның ягны „Ашере-и Мүбешшерәниң“ бири болуп, ол сахабаларың арасында „Эминул-Уммат“ диен ат билен мешхурдыр. Ол Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анхуның себәпкәрлиги билен мусулман боландыр. Эбу Убейде разыяллаху анху Ыслама гиренде 31 яшларындады. Ол шондан соң дурмушыны Ыслам билен багланышдырды. Малы, җаны билен Ысламыети яйратмага чалышды. Ол өрән песпәлди, хаялыды. Гүлүмсирәп дуран йүзли, хор, узын бойлыды. Йүзи инчерәкди.

 

**********

   Ол мусулман боланындан соң, сөйгүли Пыгамберимизиң янындан асла айрылмады. Гахрыманчылыгы сөз билен беян эдер ялы дәлди. Бедир сөвешинде какасы билен габатлашды. Ол мүшрүклериң тарапындады. Оглуна хүҗүм эденде, Эбу Убейде онуң гөвресини башсыз гойяр. Какасының кесилен келлесини Ресулы-Экремиң хузурына гетирип, Ол саллаллаху алейхи веселлеми бегендирди. Бу хадыса мынасыбетли Алла Тагаланың шу аяты назыл болды:

  „Аллаха ве ахыръет гүнүне ынананлар, Аллахың душманларыны сөймезлер. О капырлар ве мынапыклар, мөмүнлериң энелери, аталары, огуллары, доганлары ве башга якынлары болса-да, олар булары сөймезлер, чүнки Аллах оларың калбына иман язып, хузурындан бир рух биле олара арка чыкяндыр. Аллах олары ичинден дерялар акан җеннетлере салып, ол ерде эбеди галдырҗакдыр. Аллах олардан разы болуп, олар-да Аллахдан хошнут боландырлар. Олар, Аллахың тарапында боланлардыр. Халас боланларың-да диңе Аллах тарапында боланлардыгыны говы билмелисиңиз“. («Мүҗәделе» сүреси: 22-нҗи аят)

 

************

    Эбу Убейде разыяллаху анху Ухуд сөвешинде әгирт улы гахрыманчылык гөркезди. Сөйгүли Пыгамберимиз Эбу Убейде билен Сад ибни Эбу Вакгас разыяллаху анхумәни өңдәки хатарда чарпышанлара серкерде эдип сайлады. Эсхабы-Кирам Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлеми горамак үчин первана дөнүпдилер. Оларың көпүси шехит болупды. Шол пурсатда Пыгамбер Серверимизиң башына геен демириниң уҗының онуң мүбәрек яңакларына чүменини гөрен Эбу Убейде деррев диши билен кертип, ол демир бөлегини чыкаряр. Эбу Убейда разыяллаху анхуның өңүндәки ики диши, Пыгамбер Серверимизиң хем дишлери дүшйәр. 

 

************

     Эбу Убейде разыяллаху анху Хендек ве Хайбар сөвешлеринде гөрүлмедик гахрыманчылык гөркезди. Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анху Халыпа сайланандан соң, оны баш гошунбашы эдип белледи. Ол Византиялылар билен чакнышып, Сирияны халас этди. Хумусы ылалашык ёлы билен боюн этди.

    Шамда Веба кесели болуп, Эбу Убейде разыяллаху анху хем бу кесел билен кеселледи. Ол ягдайы агырлашанда, төверегиндәкилере шейле весъет этди: «Намазыңызы кылың, оразаңызы тутуң, садакаңызы бериң, хаҗ эдиң. Алымлара хем улулара хормат эдиң. Дүнйә малына алданмаң. Бири-бириңизи сөйүң ве ягшылык эдиң. Ынсанларың иң акыллысы Аллахың эмирлерини ерине етирендир. Хеммәңизи Аллаха табшырдым. Онуң рахмет ве берекет бермегини ныяз эдерин. Ханы, Муаз, җемагата баш болуп, намаз кылың» дийип, бу ягты җахан билен эбедилик хошлашды.

   Ол өз ерине Муаз ибни Җебел разыяллаху анхуны векил сайлапды. Муаз җыназа намазы окалып болнандан соң, җемагата гарап, шейле дийди: «Биз бу гүн дүнйә малына хич мейил этмедик, халкына диңе ягшылык эден ынсаны йитирдик. Ол бири-биримизи сөймеги весъет этди. Хакыңызы халал эдиң» дийди.

   Эбу Убейде разыяллаху анху хиҗриниң 18-нҗи йылында 58 яшында арадан чыкяр. Онуң габры Иорданияның Шериа дерясының гүнбатарында Амтан обасындадыр.

  Керемли Хакдан Эбу Убейде разыяллаху анху ялы эмин, ынамдар шахсыет болмагы ве шепагатларына мынасып болмагы  ныяз эдерис. Әмин.