Гылыҗы җайрык атан сахаба

ЗУБЕЙР ИБНИ АВВАМ

разыяллаху анху

 

    Иман бир нурдур, Дурмуш мөмүниң ышыгыдыр. Ол онуң билен дири галар. Ол онуң билен багтыярлыга етер.

    Күпүр болса гараңкылык. Ол ерде әхли зат өртүкли хем гизлиндир. Капыр ол ерде сөзи ве өзи гарым-гатым болуп, ынанылмакдан узакда галандыр.

   Ыслам гараңкылыкда чабаланып, дурмушыны хич бир өлчеге гоймадык ынсанлара  гүн ялы ышык тутуп, илки көңүллерини айдыңладып, соңра болса, шол айдыңлыкда яшамакларыны ислейәндир.

   Иман нуруна гарк болуп, Аллахың Ресулына җан-тенден берлен сахабалар, нәче зулум-сүтем гөрселерем, иманларындан дәнмедилер. О нур көңүллерде ыхлас, догручыллык, төвекгеллик, гайратлылык хем пидакәрлик гүллериниң ачылмагына себәп боландыр. Багтыярлык асыры мунуң нусгалары билен долудыр.

   Сөйгүли Пыгамберимизиң: «Хер Пыгамбериң ынсаны хавариси бардыр, ягны ынамдар көмекчиси бардыр. Мениң хаварим хем Зубейрдир» дийип, өвүлен ынсан Хезрети Зубейр ибни Аввам разыяллаху анху бу иман әрлериндендир.

   Ол пидакәр хем гайратлыды. Ики Җаханың Гүнеши, Серверимиз:

   -Бени Курайза яхудыларының ягдайларыны билмәге ким гидер?-дийип соранда,  ол:

   -Мен гидерин я, Ресул Алла!-дийип, деррев еринден турупдыр. Яхудыларың арасына гидип гетирен хабарына бегенен Серверимиз оны шол гүнден соң ˝ховарым˝ дийип, атландырып башлады.

   Ол хениз 15 яшларындака Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анхуның себәпкәрлигинде мусулман болды. Курейш мүшрүклери оңа азар яманыны бердилер. Хат-да агасы оны бир гүн гамыша долап якмакчыдыгыны айтды. Хезрети Зубейр шонда-да иманындан дәнмеҗекдигине сөз берди. Бу вака шейле болупды:

   Бир гүн агасы Зубейриң эл-аякларыны даңып янып дуран одуң үстүне ташлады-да:

   -Мухаммедиң Реббини инкәр эт, сени халас эдейин-дийди. Зубейр:

   -Ёк, эгер янып-янып күлүм гөге соврулса-да, күпүре дөнмен-диенсоң, агасы нәтҗегини билмән, ондан биалач эл чекмели болды. Зубейр өзүне эдилен әхли сүтемлере мертлик билен чыдады.

 

************

    Ысламың илки дөрән гүнлериниң биринде Мекгеде Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң өлдүрилендиги барада мыш-мышы яйрады. Зубейр разыяллаху анху яшының кичилигине серетмезден гылыҗыны билине гушанып, хабарың догрудыгыны я-да нәдогрыдыгыны аныкламак үчин ёла чыкды. Эгер-де бу хабар догры болайса, Курейишлериң әхлисини гылычдан гечирмеги ниет эдипди.

   Ине, шу ниети йүрегинде бесләп, Мекгәниң көчелеринде айланып йөркә, бирден өңүнден Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем чыкяр. Ол гөрен-эшиденлерини Пыгамберимизе хабар беренде, онуң гайратлылыгындан хошал болан Серверимиз, Зубейриң хемише хайыр ёлунда болмагыны хем-де гылыҗының өтгүр болмагыны дилег этди.

   Ине, шу себәпден хем Хезрети Зубейр разыяллаху анху ысламда илкинҗи болуп «селли сейиф» ягны «гылыҗыны илки чекен киши» хөкмүнде мешхур болды.

   Бир ёлсуз ерден ёл ачмак, хайырлы ишлерде башда болмак, ысламы гөзелликлерде яшамакда нусга болмак, хич хачан япылмаян согап гапысының тутаваҗыны эле алмакдыр. Ол Хебешистана хиҗрет эден илкинҗи мухаҗирлериң арасындады.

   Бир гүн Хезрети Зубейр разыяллаху анхуның тә кыямата ченли Алла ёлунда гылыч уранларың әхлисиниң согабындан өз пайыны алҗакдыгыны Җебрайыл Эмин, Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлемиң янына гелип хабар берди: «Аллах саңа салам айтды хем шейле дийди: «Зубейре менден салам айт ве оңа бушлук бер. Кыямата ченли Алла ёлунда нәче гылыч уран муҗахид бар болса, оларың согапларындан хич бир зат эгсилмән, хеммесиниң согабы ялы Зубейре-де согап берлендир. Чүнки ол Алла ёлунда гылыч уранларың илкинҗисидир».

   Сөйгүли Пыгамберимиз саллаллаху алейхи веселлем Талха разыяллаху анху билен Зубейр разыяллаху анхуны өрән көп агзарды. Оларың икисиниң бирмеңзеш тарапларындан, җомартлыкларындан хем гуҗур гайратларындан сөз ачарды. Дин үчин газатларың әхлисине гатнашан Зубейр разыяллаху анхуны Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Бедир сөвешинде саг ганатың гошунбашысы эдип белледи ве:

   -Перишделер аламатлы хем нышанлыдырлар. Сиз хем өзүңизе аламатдыр нышан эдиниң-дийди. Шундан соң Зубейр бин Аввам разыяллаху анху башына бир селле орады-да, мейдана чыкды. Бу хакда онуң өзи шейле гүррүң берйәр:

   «Мушрүклерден Убейде ибни Саид биле габатлашдым. Ол башдан аяк совут (демир эшик) гейипди. Диңе гөзлери гөрүнйәрди. ˝Мен Эбу Затулкеришдирин˝ дийип, аяк алдыгына гыгырярды». (Чагалыгындан бәри гарынлак боландыгы үчин, оңа бу ат берлипди). Элимдәки  найзаны онуң гөзүне сокдум. Убейде пырланды-да өлди. Аягымы яңагына басып, бар гүйҗүм билен найзамы чекип чыкардым».

   Зубейр разыяллаху анхуның Бедир хем Ухуд сөвешлеринде гөркезен гахрыманчылыгының деңи-тайы ёкдур. Оглы Урве онуң яраларының өрән чуңдугы хакында:

   -Мен какамың яраларына бармагымы сокуп билйәрдим-дийип ятлаяр.

   Ухуд сөвешинде мүшрүклерден бири дүйәң үстүнде урушмага чагырды. Ол чакылыгыны үч гезек гайталады. Хич кимседен сес чыкмансоң, Зубейр разыяллаху анху башына селлесини орап, мейдана окдурылды. Бирден дүйәниң үстүнден сычрап, капырың богазына япышды. Ере язып үстүне  мүнди-де, дамагыны чалды. Ресулы Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз:

   -Эгер Зубейр чыкмадык болса, мен чыкҗакдым-дийди. Кем-кемден сөвеш гызышып, ики тарап бир-бирине хүҗүме башлады. Мүшрүклериң окчылары Сөйгүли Пыгамберимизи ок ягмырына тутды. Эсхабы-Кирам Пыгамберимиз саллаллаху алейхи веселлемиң дашына халка болуп, оны  горады. Зубейр разыяллаху анху Пыгамберимизиң  янындан асла айрылмады. Ол хүҗүмиң гүйчленен пурсаты мүшрүклериң байдак гөтериҗисини ере язды.

   Сөвеш гутарыпды. Пыгамберимизиң вепат боландыгы барада хабар яйрады. Хезрети Сафыйя бу хабары эшидип, Ухуд мейданына гелди. Оглы Зубейр разыяллаху анхудан:

   -Ресул Аллах ниреде?-дийип сорады. Онуң җанының саглыгыны эшидип, йүреги бирнеме карар тапды. Серверимиз  Зубейре:

   -Эҗеңи ызына ибер. Хамзаның җеседини гөрмесин-дийди. Зубейр разыяллаху анху:

   -Эҗеҗан! Алланың Ресулы ызыңыза гитмегиңизи эмр эдйәр-диенде, Хезрети Сафыйя:

   -Хамзаның җеседини маңа гөркезмәниңиз биленем, мен барыбир онуң нәхили парчалананыны билйән. Ол бу ягдая Алла ёлунда дучар болды. Биз Алла ёлундакы ислендик зада разыдырыс. Әхли болан заелара сабыр этҗекдирис-дийди. Зубейр разыяллаху анху эҗесиниң айданларыны Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлеме етиренде, Серверимиз:

   -Бейле болса гойбериң, гөрсүн-дийип, ругсат берди. Хезрети Сафыйя доганы Хезрети Хамза разыяллаху анхуның янында Пыгамбер Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем билен билеликде агладылар.

    Зубейр разыяллаху анху вепалы, гүйч-гайратлы бир йигитди. Ермук сөвешинде гошунының бозуландыгыны гөрүп, еке өзи Византия гошунларының ортасына ченли барып, ызына гайдыпдыр. Ол асла везипе диен зат билен гызыкланманды, хат-да байлыгының дүнйә сыгмаянлыгына серетмезден, бергидар болуп дүнйәден гайдыпды. Чүнки Зубейр разыяллаху анху малыны-җаныны Алла ёлунда пида эдипди.

   Хезрети Алы разыяллаху анху «Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң: «Талха хем Зубейр мениң Җеннетдәки гоңшуларымдыр» диенини ики гулагым билен эшитдим» дийип, гүррүң берйәр.

    Дүнйәде Җеннет билен бушланан илкинҗи он сахабаның арасында болан Зубейр разыяллаху анху эсхабы – шурадандыр (танышма меҗлисиндендир). Эҗеси Сафыйя Абдылмутталыбың гызы, Пыгамбер Серверимизиң хем бибисидир. Какасы Аввам, атасы Хүвейлитдир.

   Аялы Эсма Затун нитакайындыр. («Ики гушагың эеси» адыны алан Хезрети Эбу Бекириң гызыдыр). Хезрети Хатыҗа разыяллаху анха-да Зубейр разыяллаху анхуның бибисидир. Җемел вакасында 64 яшларында шехит болан Зубейр ибни Аввам разыяллаху анхуның җыназасыны Хезрети Алы разыяллаху анху окады.

   Хезрети Зубейр разыяллаху анху ялы ынамдар дост болмагы, довамлы эли ачыклыгы, Алла ёлунда гайратлылык гөркезип билмеги хем-де шепагатларына мынасып болмагы Керемли Хак Тагаладан дилег эдйәрис. Әмин.