Есирликден Эмирлиге

ЗЕЙД ИБНИ ХАРИСЕ

разыяллаху анху

 

   Зейд ибни Харисе разыяллаху анху азатлыга чыкарылан гулларың ичинде илкинҗи мусулман болмак (шерефине) багтыярлыгына етен ынсандыр. Ол сөйгүли Пыгамберимизиң азат эдени болуп, өзи Еменлидир. Онуң есирликден эмирлиге етен өмри бардыр. Ине, шейле:

    Энтек ол җуда кичиҗиккә эҗеси Суда бинти Салаба билен гарындашларыны гөрмек үчин Бени Маан диен кабыланың ерлешйән ерине тарап рована болупдырлар. Шонда булар гаракчылара душуп, есир алнып, Мекгеде Указ базарына гетирилип, сатмага чыкарылыпды.

    Хезрети Хатыҗаның егени Хаким ибни Хизам сатын алды. Мекгә баранда дайзасына:

    -Дайза! Указ базарындан энчеме гул сатын алдым. Исләниңи ал, саңа совгат эдейин-диенде, Хезрети Хатыҗа гулларың арасындан Зейд ибни Харисәни алып гидйәр. Хезрети Хатыҗа разыяллаху анха арадан кән салым гечмәнкә, Әлемлериң Эзизи саллаллаху алейхи веселлеме дурмуша чыкяр. Ол гулларындан иң дегерлиси болан Зейди сөйгүли янёлдашына совгат эдйәр. Сөйгүли Пыгамберимиз алып, оны азатлыга чыкаряр. Эмма муңа гарамаздан онуң сөйгүли Серверимиз саллаллаху алейхи веселлемиң янындан асла айрыласы гелмейәр. Себәби ол өмрүнде гөрмедик рехим шепагаты, мерхемети, адалаты, ярдамы, мухаббети сөйгүли Пыгамберимизде гөрүпди.

   Зейдиң эне-атасы огулларының атсыз-сорсуз йитмеги себәпли хасрат дерясына гарк болдулар. Перзент оды билен янып туташан Харисе хер ерден, хер кервенден сорады. Гөзяшларының арасында шыгыр окап, дердини еңиллешдирмәге чалышды.

     Зейд балам! Гидерин ызыңа дөнҗегиңи билсемдим ах!

     Сенден башгасының дөнмесини ислемен валлах

     Ятларын өсенде шемал, нирде бир чага гөрсем,

     Хем Гүн доганда ятлаян, ятлаян сени хер сабах.

   Бир хач мөвсүминде Зейдиң ковмундан Кәбәни зыярат этмәге геленлер оны гөрдүлер ве танадылар. Хал-ягдай сорашдылар. Өврүлип баранларында Зейдиң какасына гөрен-эшиденлерини хабар бердилер. Бу хабара бегенҗиниң чәги болмадык Харисе доганы Кагб билен бирликде Мекгә гелип, сөйгүли Пыгамберимизиң хузурына барып:

   -Эй, Курайш ковмуның хорматлысы, эй Абдулмутталыбың агтыгы! Сиз Хареми-Шерифиң гоңшусысыңыз! Мысапыра хормат эдип, есирлере ыхсан эдерсиңиз. Ачлары дойруп, мәтәчлере середерсиңиз. Сизиң яныңыза оглумыз үчин гелдик. Онуң гаршылыгына ислән пулуңызы берели, йөне бизи бош гайтарман, оглумызы ызына бериң!-дийдилер. Шонда Серверимиз:

   -Зейди чагырып, оңа ягдайы дүшүндирелиң. Сизиң билен гидеси гелсе, оны хич затсыз әкидип билерсиңиз. Эгер гитмек ислемесе, мениң янымда галар-дийди-де, Зейди чагырып, ондан:

   -Булары танаярмың?-дийип сорады. О-да:

   -Хава, бу какам, бейлекиси агам Кагб-дийип, җогап берди. Мәхир-мухаббет чешмеси Серверимиз ене:

   -Эй, Зейд! Мениң саңа болан гатнашыгымы гөрдүң. Булар сени алмага гелипдирлер. Ислесең булар билен гит, ислесең янымда гал. Сайламак нобаты сениңки-диенде, Зейд пикирленмән:

    -Эй, Ресулаллах! Мен сизи хич ким билен чалшып билмен. Мениң какам-да, агам-да сизсиңиз-дийип, җогап берди. Бу җогаба гең галан какасы:

    -Гөрсене муны, диймек сен энеңе-атаңа, агаңа, эркинлиге дерек гулчулыгы сайлап аляң-да, шейлеми?-дийди. О-да:

    -Какаҗан мен Мундан гөрен рехим-шепагатымы хич кимден гөремок, мен Оны хич ким билен чалышып билҗек дәл-дийип, ене-де өңки сөзлерини гайталады.

    Ресулы Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз Зейддәки сөйгүни гөрүп, онуң элинден тутуп, Кәбейи Муаззаманың диварының дүйбүндәки отуранлара гарап:

    -Шаят болуң, Зейд мениң оглумдыр. Ол мениң  мирасдүшерим, менем онуң мирасдүшеридирин-дийди.

    Икисиниң бири-бирине болан мәхир-мухаббетлерини гөрен ага-ини көңүллери рахатланып, өз юртларына дөндүлер.

    Зейд шол гүнден соң Зейд ибни Мухаммет диен ады алды. Эмма «Олары какаларының ады билен чагырың» («Ахзаб» сүреси;15-нҗи аят) диен аяты-кериме иненде ене Зейд ибни Харисе диен ат билен чагырылмага башланды.

    Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлеми сөймегиң нәхили улы дөвлетлиликдигини Серверимизиң онуң хакындакы айдан шу мүбәрек сөзлери-де тассыклаяр. Ол саллаллаху алейхи веселлем: «Зейд ибни Харисәниң эмирлиге лайык хем ынсанларың ичинде маңа иң эзизидигини Аллаха касам эдип айдярын» дийди.

    Бедирден Муте сөвешине ченли әхли сөвешлере гатнашып, гахрыманчылыгы биле нусга болан Зейд разыяллаху анху 629-нҗы йылда Муте сөвешинде шехит боляр. Бу сөвешде үч саны гошунбашы ызлы-ызына шехитлик шербетини ичендир.

  Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Муте сөвешиндәки шехит болан үч саны гошунбашының өйүне, оларың машгалаларына теселли бермек үчин рована боляр. Зейд ибни Харисе разыяллаху анхуның өйүне баранда, Зейд разыяллаху анхуның кичиҗик гызы ярым-яш болуп, Пыгамбер Серверимизиң гуҗагына доляр. Рахмет Пыгамбери Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем хем сакланып билмән гөзлеринден яш акдыряр. Сагд ибни Убаде:

   -Эй, Ресулаллах! Сизи нәме агладяр?-дийип, соранда:

   -Бу Сөйгүлиниң сөйгүлиси үчин агламасыдыр-дийди.

   Керемли Хак бизи-де шейле бейик сөйгүлер билен ныгматландырсын. Ол Ресулаллахың ашыкларының шепагатына лайык эйлесин. Әмин.