Иманда дурнуклылыгың иң говы нусгасы

ХАББАБ ИБНИ ЭРЕТ

разыяллаху анху

 

    Хаббаб ибни Эрет разыяллаху анху Ыслам билен илки шерепленен йигитлерден... Мүшрүклерден чекип-чыдап болмаз ялы дереҗеде җебри-җепалара сезевар эдилсе-де, иманына зерре ялы зепер етирмедик җепакеш йигит хем гахрыман...

   Ол гул базарында Умму Энмар тарапындан сатын алныпды. Ол гылыч ясамагы өвренсин диен ниет билен, демирчи уссаның янына шәгирт эдип берилйәр. Хаббаб гысга вагтың ичинде өкде гылыч уссасы болуп етишйәр, ишлери көпелйәр.

   Ол бир тарапдан ишини довам эдйәр, эгер вагт тапса, ˝хачан бу җахылыетиң соңуна чыкып болар˝ дийип ойланярды. Гараңкы гиҗелери ягтылтҗак айдың гүндизлере гарашярды.

   Гарашмак узак довам этмеди. Мухаммет саллаллаху алейхи веселлемиң тәзе дини гетирендигини эшидип, Эркамың өйүне ылгады. Хезрети Мухаммет саллаллаху алейхи веселлемиң сөзүни диңледи. Онуң нур сачян йүзүнден, дурмушыны айдыңладан сүйҗи сөзлеринден тәсирленен Хаббаб, дерхал Мухаммет саллаллаху алейхи веселлеме элини узатды ве келимейи-шехадет гетирип, мусулман болды.

   Хаббаб Ыслама гиренини хич кимден гизлемеди. Онуң мусулман боланыны эшиден Умму Энмар гахардан яңа гудурады. Ол бир гулуң хоҗайынындан бидин бейле иши этмесини асла кабул этмеди. Доганы Сиба ибни Абдулуззаны хем-де тайпадашларындан яш огланларың бирнәчесини янына алып, газап билен Хаббабың янына гитди. Сиба Хаббаба якынлашып:

    -Бизе сениң билен багланышыклы ынанып болмаҗак хабар дүшди-дийди. Хаббаб:

    -О нә хабар?-дийип сорады. Сиба:

    -Сениң диниңден чыкып, Хашымогулларының чагасына уйяндыгың барадакы хабар-диенде, Хаббаб хич чекинмән:

    -Динимден чыкмадым. Диңе тәк хем шәриги болмаян Аллаха ынандым. Бутларыңызы ташладым. Мухаммет саллаллаху алейхи веселлемиң Аллахың гулы ве илчисидигине шаятлык этдим-дийип, җогап берди.

   Хаббабың бу сөзлерине дәлилик дереҗесине етен Сиба, янындакылар билен билеликде, демирдир, даш бөлеклерини алып, Хаббабы енчдилер. Гана гарк болан Хаббаб, эсси айлып өзүнден гитди. Бу гахрыман йигидиң батыргай херекети гараңкы думаның совулмасына, бейлеки мусулманларың-да гайратының артмагына ве Ысламың юваш-ювашдан яйрамасына себәп болды.

    Шондан соң Курайышлыларың сөзи диңленйәнлери Ысламың өңүни алмак үчин Кәбеде җемленип, бу ишиң чәресини гөрмәге башладылар. Залымың эдип билҗек екеҗе зады, о-да зулумды. Олар хер тирәниң арасында мусулман боланлары тә динлеринден дөнйәнчә я-да өлйәнчә азап берҗекдилер. Хаббаба зулум этмек везипеси Сиба ибни Абдулузза ве тиресине дүшүпди. Олар Хаббаба акылыңа-оюңа сыгмаҗак җепалар этдилер. Эмма Хаббабы иманындан дөндүрип билмедилер. Онуң чекен җепаларындан йүреклеримизи парчалаҗак бир сахна шейледир: Ондан:

    -Мухаммет хакында нәме диййәрсиң?-дийип сорадылар. Хаббаб разыяллаху анху:

   -Ол Аллахың гулы ве илчисидир. Бизи гараңкылыкдан ягтылыга чыкармак үчин хак дини гетирендир-диййәр. Олар:

   -Лат ве Узза хакында нәме диерсиң?-диенлеринде, Хаббаб шейле җогап берйәр:

   -Олар кер, лал, пейдасы я зыянлары болмадык бутлардыр.

   Хаббабың бу сөзлерине дәлилик хетдине етен мүшрүклер гызгын дашлары гетирип, онуң аркасына, омузларына гойдулар. Ол гор ялы янып дуран дашлар Хаббабың омузларының ягыны эредйәнчә айырмадылар. Оны нәче иңлетселер-де, «Аллах бир» диймекден башга сөз дийдирип билмедилер.

    Бу җебирлер бир я ики дәл, ким билйәр, гөр нәче гезек гайталанды. Умму Энмарың-да залымлыгы доганы Сибаныңкыдан артык болмаса, кем дәлди. О-да Хаббабың дүканына гидип, көрүгинден гызгын демир алып, онуң келлесиниң үстүнде гоюп, тә өзүнден гидйәнчә саклаярды.

   Өзүне шейле дереҗеде агыр азаплар берилйәндигине серетмезден, ол иманындан зерре ялы-да дашлашанокды. Хаббаб Аллах ве Ресулына табын болуп, ыза екеҗе әдим-де әтмейәрди. Ол бир гүн бу ягдая чыдаман Ресулы Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң хузурына гелип, халындан еке-еке хабар берди-де:

   -Эй, Ресулаллах! Бу җебир-җепалардан гутулмагымыз үчин Аллаха дога этҗек дәлмисиңиз?-дийди. Рахмет хем мерхемет Пыгамбери саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз гүррүң берленлери гөзяшларына гарк болуп диңледи ве ол иман әрине шейле җогап берди:

   -Сизден овалкы ымматларың ичинде шейле бир кимселер барды ки, дерилери, этлери демир дарак билен даралса-да, бу эзъет олары ене-де дининден дөндермезди. Урлуп депелери икә бөлүнсе-де, бу сүтемлер олары динлеринден дөндермезди. Аллах Тагала элбетде бу иши, Ысламыети тамамлаҗакдыр. Улагына (хайванына) мүнүп, Санадан Хадрамута ченли гиден кимсе, Аллахдан башгасындан горкман гитҗекдир. Гоюнларына-да гурт дарамасындан башга ховатыр этҗек дәлдир, эмма сиз ховлугярсыңыз.

   Сөйгүли Пыгамберимизиң бу сүйҗи бушлугы Хаббаб разыяллаху анхуның рухуна шыпа болды. Чекен-җебирлериниң азары бир пурсатда зым-зыят болды. Соңра Аллахың Ресулы Хаббабың аркасыны огшап: «Эй, Реббим! Хаббаба ярдам эт» дийип, дога этди.

    Бир иман әри болан Хаббаб разыяллаху анхуның хасрат долы дурмушы иманда дурнуклылыгың сабрың хем карарлылыгың иң гөзел нусгасы… Элбетде, улы максатларың, улы сабыр ислейәндиги хакдыр… Саламатлык хөкман сабырдан соң гелйәр… Сабыр, вепа, еңиш… Максада етмек улы пидакәрлик исләр…

************

     Хаббаб разыяллаху анху азгын мүшрүк Ас ибни Ваилиң буюрмагы билен оңа гылыч ясапды. Пулуны алмак үчин гиденде:

   -Тә Мухаммеди инкәр эдйәнчәң, пулуңы берҗек дәл-дийди. Хаббаб разыяллаху анху оңа:

   -Сен өлйәнчәң, хат-да тәзеден дирелйәнчәң, хемме затдан гечерин, йөне Мухаммет саллаллаху алейхи веселлеми инкәр этмеҗекдигиме Алладан ант ичйән-дийип, җогап берди. Ас ибни Ваил:

   -Өленимизден соңам бир дирелерисми? Ол вагт малым, чагам болар, саңа болан бергими-де шол вагт берерин-дийди. Хаббаб разыяллаху анху бу хадысаны Сөйгүли Пыгамберимизе гүррүң беренде, шу мазмундакы аятлар назыл болды: «Гөрдүңми о аятларымызы инкәр эден ве «элбетде, маңа мал ве өвлат берилҗекдир» диен кимсәни? Ол гайыбы өвренипдирми; ёгса-да Рахманың хузурындан бир әхд алыпдырмы? Ёк! Биз онуң диенини язҗакдырыс ве азабыны узалтдыгыча узалтҗакдырыс» («Меръем» сүреси; 77-79-нҗы аятлар).

************

    Ыслама гиренлере Куръан мугаллымлыгыны эден Хаббаб разыяллаху анху Хезрети Омар разыяллаху анхуның гыз доганы Патма билен адамсы Саыд разыяллаху анхуве хем Куръаны-Керими өвредендир. Сөвешлериң әхлисинде болан Хаббаб разыяллаху анху Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анхуның дөврүнде пыгамберлик давасыны эден яланчылара гаршы сөвешлере-де гатнашяр. Ол Хезрети Омардыр, Хезрети Османың дөвүрлеринде җихаддан галмаяр. 32 хадыс роваят эден Хаббаб разыяллаху анху 70 яшларында, милады йыл хасабының 657-нҗи йылында Куфада арадан чыкяр.

   Хезрети Алы разыяллаху анху онуң габрының башында дуруп: «Аллах Хаббаба рахмет этсин. Ол ислеги билен мусулман болуп, хер зада боюн эгип, хиҗрет этди. Өмрүни җихад билен гечирди. Алла ягшы иш эденлериң согабыны бидерек гидирҗек дәлдир» дийип, ол бу сөзлери билен, онуң җихад рухы билен долы, сабыр-канагатлы йигитдигини ве Ыслама баглылыгыны тассыклады.

    Бейик Реббимизден онуң җихад-рухуны, Ыслама баглылыкдакы сабрыны, дурнуклылыгыны, ышгыны, сөйгүсини бизлере-де несип эйлемесини ве ол йылдыз ынсанларың шепагатына мынасып болма гы ныяз эдерис. Әмин.