Ресулуллахың сырдашы

ХУЗЕЙФЕ ИБНИ ЕМАН

 разыяллаху анху

 

     Хузейфе ибни Еман разыяллаху анху Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң сырдашы дийип мешхур болан сахаба… Онуң сыр саклап билйән хәсиете эедигини билен Сөйгүли Пыгамберимиз дүнйәде болҗак-гойҗак хадысалары, гопҗак питнелери хабар берип, заманадаш мынапыклары-да оңа бирин-бирин танадяр.

    Бени Абс кабыласындан болан Хузейфе ибни Еман гарры какасы биле Мединә гелип, мусулман болды. Ол шондан соң Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң янындан асла айрылман, Онуң сыр ынанян мәхреми болуп яшады.

    Ол хетденаша зехине, шейле хем гиң дүнйәгарайыша эеди. Йүзе чыкан хадысалары совукганлылык билен чөзерди. Дилине җуда мәкәмди. Хич киме сырындан бир зерре сыздырмазды.

   Онуң зехинине, дүшүнҗесине ве гахрыманчылыгына Хендек сөвеши шаятдыр. Онуң өзи ине шейле гүррүң берйәр: «Мүшрүк гошунлары ёкары тарапымызда, Курейза яхудылары-да ашак тарапымыздады. Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем гиҗе туруп, яныма гелди. Биз шатылама совукдан, ачлыкдан хем гиҗәниң горкунчлыгындан яңа бийз бөлеклерине бүренип гарашярдык. Мен өмрүмде хенизе ченли шейле гараңкы хем гүйчли шемалы гөрмәндим. Бармак уҗуны гөрүп болмаз ялы дереҗеде гөзе дүртме гараңкыды. Шемал өрән гүйчли өсйәрди.

    Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем о гиҗе мүшрүклериң ягдайына гөзегчилик эдип, хабар гетирмеги маңа ынанды. Дашары чыкдым. Хем горкярдым хем үшейәрдим. Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем мени уграданда: «Аллахым, муны өңүнден-ызындан, сагындан-солундан гора!»-дийип, дога этди. Шо пурсат горкым зым-зыят болуп, деррев үшемәм айрылды. Шондан соң Әлемлериң Сервери саллаллаху алейхи веселлем: «Хузейфе! Тә яныма гелйәнчәң, хич зат этме, ок я даш атма. Найза-да, гылыҗам урма»-дийип, весъет этди.

     Гиҗәниң гараңкылыгында мүшрүк гошунының ичине аралашдым. Араларына гирип отурдым. Аз салымдан соң Эбу Суфян еринден туруп: «Эй, Курейш җемагаты! Хер кес янындакы достуның кимдигине серетсин, сизе бир зат айтҗак» дийди. Мен деррев сагымдакы хем солумдакы отураның элини тутуп: «Сен кимсиң?» дийип сорап, олара мени танамакларына салым бермедим.

     Эбу Суфян: «Эй, Курейш җемагаты! Гөршүңиз ялы, гүйчли харасат бизиң әхли задымызы ер билен егсан этди. Атлар, дүелер гырылмага өлмәге башлады. Деррев гөч эдип, бу ерини терк эдиң. Мен-ә гитдим» дийип, дүесине мүнди. Мүшрүк гошунлары биалач Мекгә дөнмели болдулар. Шемалдан яңа үстлерине ягян чагыл дашларының сесини эшидйәрдим. Эгер Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем маңа «яныма гелйәнчәң хич зат этме» дийип, эмр этмедик болсады, оны бир окда өлдүрердим. Өврүлип Ресулаллахың янына гелип, мүшрүклериң ичинде болан-гоян затлары бирме-бир гүррүң бердим. Серверимиз мени диңләп гүлүмсирейәрди. Онуң җуда шатланяндыгы йүзүнден беллиди ве Аллаха хамд эдйәрди.

    Хузейфе разыяллаху анху Бедирде ёкды. Ол Ухуд сөвешине гарры какасы билен биле гатнашды. Какасы шехитлиги арзув эдйәрди. Олар Мединә тәзе гөчүп геленсоңлар, халк арасында көп таналмаярдылар. Уруш гүни сөвеш довам эдйәркә, Хузейфе разыяллаху анхуның какасы билмезликде мусуманлар тарапындан шехит эдилди. Хузейфе разыяллаху анхудан какасының хуны төленмек ислененде, ол какасы үчин: «Ол шехит болмак ислейәрди. Аллахым! Шаят бол! Мен онуң хунуны бейлеки мусулманлара багышладым» дийип, кабул этмеди. Онуң бу херекети Пыгамбер саллаллаху алейхи веселлем Серверимизи бегендирйәр.

    Хузейфе разыяллаху анху шейле гүррүң берйәр: Бир гүн Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемден гелҗекдәки питнелерден сорадым:

  -Эй, Ресулаллах! Шу багтыяр гүнлерден соң, ене эрбет дөвүр гелҗекми?-дийдим.

  -Хава, гелҗек-дийди.

  -Мундан соң хайырлы гүнлер гелерми?

  -Хава, гелер. Эмма ол вагт булашыклык болар-дийди.

  -Буланыклык нәме диймекдир?-дийдим.

  -Мениң ёлумы тутмаян кимселердир, ыбадат хем эдерлер, гүнә-де-дийди.

 -Ене эрбет гүнлер болармы?

 -Хава, җәхеннемиң гапыларына чагыранлар болар, олары диңлейәнлери Җәхеннеме атҗакдырлар.

  -Эй, Ресулаллах! Олар нәхили кимселердир?

  -Олар-да бизиң ялы ынсанлардыр. Бизиң ялы геплешерлер.

  -Оларың дөврүне етәйсем, нәме этмегими эмир эдерсиңиз-дийдим.

 -Мусулманлар җемагатына табын бол-дийди.

    Нәхили гүнлер гелип гечипдир!.. Ене нәхили гүнлер гелҗек, ким билйәр?.. Реббимиз бизлери-де ол питнели гүнлерден аман сакласын… Куръан ве сүннет ёлунда йөрейән ве мусулман җемагатына табын боланлардан айырмасын. Әмин.

 

************

     Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анху Хузейфе разыяллаху анхуны Уммандакы Ысламы терк эденлер билен сөвешмек үчин иберилен гошуна гошунбашы белледи. Хезрети Омар разыяллаху анху Мединә чагырып, гурама векилчилигине аляр. Хузейфе ибни Еман разыяллаху анху Месапотамия тарапларындакы сөвешлере-де гатнашяр. Ол Ырак хем Эйран басылып алнанда, шейле-де Хемедан, Рей ве Дейнур басылып алнанда, еңиҗи гошуның хатарында сөвешйәр.

    Хезрети Омар разыяллаху анху оңа өрән ынанярды. Бир гезек Ол Хузейфе разыяллаху анхудан ёлбашчыларының арасында мынапыгың болуп-болмадыгыны сораяр. Бириниң бардыгыны айдяр, йөне адыны айтмаяр. Соң Хезрети Омар разыяллаху анхуның өзи ол мынапыгы өзи тапып, везипесинден бошадяр.

    Хезрети Омар разыяллаху анху халыпалык эдйән дөврүнде Хузейфе разыяллаху анхуны Медайының халкына иберенде, перманында шейле язяр: «Сөзүни диңләң, боюн болуң ве ислейәнини бериң!» Ол Медайына баранда:

   -Нәме ислесең берели-диен халка:

   -Араңызда гезип йөрен мүтдедимде ийҗегими ве эшегимиң иймини исләрин-дийди.

    Ол шу шекилли җогабы билен, дүнйә сөйгүсине, мал сөйгүсине йүрегинде орун бермейәндигини билдирмек иследи. Ол Мединә өврүлип геленде, Медайына нәхили гиден болса, шо хили-де доланып геленини гөрен Хезрети Омар разыяллаху анху оны гуҗаклап: «Сен мениң доганымсың, мен хем сениң доганыңдырын» диен сөзлери билен оңа болан хорматыны ве сөйгүсини беян эдипди.

    О гүнлер гөр, нәхили багтлы гүнлер экени… Бәхбит өңе гечмәндир… Бу гүнлер болса гөр, нәхили питнели гүнлер! Ынсанларда ачгөзлик, бозуклык… Дүнйә сөйгүси чар тарапы гуршапдыр… Йөне бир хызмат әри үчин бу затлар дузак билинмели… Гелди-гечер сөйгүлере көңүлде ер берилмели дәлдир…

     Хезрети Осман разыяллаху анхуның дөврүнде Азербейҗаның хем Эрменистаның фетхине иберилен Хузейфе разыяллаху анху ол ерде Куръаны-Керимиң дүрли шивелерде окаляндыгыны гөрүп, Хезрети Осман разыяллаху анхуве Куръаны-Керимиң Курайш диалектине лайыклыкда көпелдилмегини теклип эдйәр. Шейлеликде, Куръан көпелдилип, белли-белли меркезлере уградыляр.

    Йүзден көпрәк хадыс роваят эден Хузейфе разыяллаху анху Хезрети Осман разыяллаху анху арадан чыкандан соң, 656-нҗы йылда (милады) ахыръете гөч эдйәр.

    Реббимизден бизлери-де онуң ялы сыр саклаян иман әри болуп билмеклиги, питне дөврүнде Куръаның хем сүннетиң чызыгындан чыкмазлыгы, шейле-де Аллахың Ресулының сырдашы болан бу йылдыз ынсаның шепагатларына мынасып болмагы ныяз эдерис. Әмин.