Мединели мусулманларың баштутаны

ЭСАД ИБНИ ЗУРАРЕ

разыяллаху анху

 

    Мединәни Ыслам билен илкинҗи танышдыран… Илкинҗи Мединели мусулман… Эвс хем Хезреч кабылаларының арасындан душманчылыгы арадан айырып, оларың умумы «Энсар» адыны алмакларыны газанан киши… Хиҗретден овал Мединедәки мусулманларың баштутаны...

     Ол Хазреч кабыласының Нечҗар огуллары голундандыр. Күнъеси (лакамы) Эбу Умамедир. Онуң Ыслам билен шереплениш дессанында ики накыл бардыр. Оларың бирисинде Эсад разыяллаху анхуның Акабе гөрүшмесинден өң, икинҗисинде болса, Акабе гөрүшмесинден соң мусулман боландыгы барада айдыляр:

     «Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем хер йыл хач мөвсүминде ве Указ базарының гечирилйән гүнлеринде Мекгәниң дашына чыкып, гелйән мыхманлар билен гөрүшерди. Олара тәзе дини, Ысламы дүшүндирйәрди. Серверимизиң Пыгамберлигиниң он биринҗи йылыды. Ол саллаллаху алейхи веселлем хач мөвсүминде Акаба дийилйән ерде Медине халкындан бир җемагат билен габатлашды. Оларың кимлердигини соранда, олар Мединеде Хазреч кабыласындан боландыкларыны гүррүң бердилер.

     Сөйгүли Пыгамберимизиң атасының эҗеси-де Хазреч кабыласының Нечҗар огулларының неслинденди. Сөйгүли Пыгамберимиз саллаллаху алейхи веселлем олар билен бир мүддет отурып, сөхбет этди. Куръандан аятлар окап, ысламыети дүшүндирди. Олары тәзе дине чагырды. Мединели бу алты йигит тирелериниң абрайлыларындан болуп, олар өңден бәри яхудылардан якында бир Пыгамбериң гелҗекдигини кән гезек эшидипдилер. Олар бир-бирлерине середип:

     -Яхудыларың аламатларыны хабар берип, ахырзаманда гелҗек болан соңкы Пыгамбери ине, шудыр-дийип, өз араларында дүшүнишдилер ве келемейи-шахадаты гетирип, Ыслам билен шереплендилер.

    Эвс ве Хазреч кабылаларының  хем  өз араларында хем-де яхудылар билен душманчылыгы барды. Олар Сөйгүли Пыгамберимизе:

    -Биз шу вагт ковмумызың арасындакы душманчылыклары ызда гоян болярыс. Аллах ызда галанлары-да сизиң саяңызда бир ере җемләр. Биз хем өврүлип барып, олары сениң Пыгамберлигиңи кабул этмәге чагырарыс, тәзе дини дүшүндирерис-дийип, ички җошгунларыны диле гетирип, Мединә дөнмәге ругсат сорадылар.

     Ыслам тарыхында бу хадыса «Илкинҗи Акабе Гөрүшмеси» дийилйәр. Бу ерде Ыслама гирен илкинҗи мусулман алты кишиниң атлары шулардыр: Эсад ибни Зураре, Рафи ибни Мәлик, Авф ибни Харис, Кутбе ибни Амир, Укбе ибни Амир, Җабир ибни Абдуллах разыяллаху анхулар.

     Мединели мусулманлар хач мөвсүминде Акабада ызлы-ызына үч гезек Пыгамберимиз билен гөрүшдилер. Илкинҗи  душушыкда алты кишидилер. Икинҗиде он  ики, үчүнҗиде 73 эркек ве 2 аял барды. Оларың баштутанлары Эсад ибни Зураре разыяллаху анхуды.

     Икинҗи Акабеде диңе гөрүшмек болман, эйсем шол бир вагтың өзүнде бейгат (әхт) эдилди. Мединелилер Ресул-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң элини гысып, шу меселелер боюнча сөз бердилер:

          1.  Аллаха шәрик гошмаҗакдыкларына,

          2.  Огурлык этмеҗекдиклерине,

          3.  Зына голайлашмаҗакдыкларына,

          4.  Гыз чагалары өлдүрмеҗекдиклерине,

          5.  Хич киме төхмет атмаҗакдыкларына,

          6. Аллаха ве Пыгамбере боюн болмакдан айрылмаҗакдыкларына.

     Бу әхтлешме бүтин Арабыстанда хөкүм сүрен ширкиң, зулумың яман адамларыны арадан айырмак үчин канун хөкмүнде кабул эдилди.

    Мекгедәки мүшриклериң эден этдиликлери етҗек дереҗесине етипди. Мединеде болса, Эсад ибни Зураре разыяллаху анху билен яш мугаллым Мусаб ибни Умейр разыяллаху анхуның дынгысыз тагаллалары эсасында Ыслам яйраярды. Мединели мусулманлар доганларына гуҗак ачып, хер хили пидакәрлиге хәзирдиклерини үчүнҗи Акабе гөрүшмесинде Сөйгүли Пыгамберимизе ятлатдылар. Олар өзлери билен Сөйгүли Пыгамберимизиң хем гитмегини арзув этдилер. Өз малларыны, җанларыны, чагаларыны горайышлары ялы, Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизи-де гораҗакдыкларына сөз бердилер. Мунуң үчин Мединели мусулманларың баштутаны Эсад ибни Зураре разыяллаху анху илки еринден туруп, бейгатыны (әхдини) тәзеледи. Бейлекилер хем онуң ыз яны гезекли-гезегине ерлеринден туруп, айры-айрылыкда сөз бердилер. Шундан соң Әлемлериң Өвгүлиси саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз Мекгеде  зорлук чекйән мусулманлара Мединә хиҗрет этмәге ругсат берди. Соңра Алла Тагаланың ругсады биле өзи-де Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анху билен бирликде хиҗрет этдилер.

    Сөйгүли Пыгамберимиз Мединә баранда дүесиниң илки чөкен ери, Эсад ибни Зураре разыяллаху анхуның янында етишип улалан ики саны етиме дегишлиди. Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем бу ери месҗит салмак үчин сатын алмак иследи. Эсад разыяллаху анху хем ол етимлериң ерине дерек бир ер берди. Пыгамберимизиң месҗидиниң гурлушыгына башланды. Гурлушык довам эдйәрди. Докуз ай төвереги вагт гечипди. Эсад разыяллаху анху бирхили яравсызлык тапды. Кесели бирден гүйчленип, бир мүддет соң, Хакың рахметине говушды.

    Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң Мединә хиҗретинден соң, илкинҗи арадан чыкан сахабасы хөкмүнде ятланан Эсад ибни Зураре разыяллаху анху Бакы габрыстанында депин эдилди.

    Ол  арадан  чыкандан соң, Нечҗар огулларындан бир топар Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлемиң хузурына гелип:

   -Бизиң баштутанымыз өлди, бизе бир баштутан тайын эдиң-диенлеринде, Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз олара:

   -Сизлер мениң дайыларымсыңыз, мен-де сизиң баштутаныңыз-дийип, олара сөйгүсини билдирди. Керемли Хакдан онуң шепагатларыны ныяз эдерис. Әмин.