Хиҗрет совгады болан яш йигит
     ЭНЕС ИБНИ МӘЛИК

разыяллаху анху

 

     Энес ибни Мәлик разыяллаху анху бир хиҗрет совгадыдыр... Сөйгүли Пыгамберимиз Мединә баранларында, өзлерине хызмат этмеси үчин эҗеси тарапындан элинден тутуп гетирилип, Серверимизе совгат эдилен яш йигит… Хениз 10 яшларындака Аллахың Ресулының тербиеси билен етишен, багтыяр чага… «Ресулаллахың хызматчысы» дийип, таналан бир хызмат әри…

     Эҗеси илкинҗи мусулманлардан Умми Сулейм разыяллаху анхадыр. Какасы Мәлик мусулман болман арадан чыкандыгы үчин эҗеси гынанярды. Өз дүнйәсини Ысламың нуры билен айдыңладан Умми Сулейм разыяллаху анха чагасының-да о нур билен етишмесини ислейәрди. Ол Фахры-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң Мединә хиҗретини өзүне ганымат билди. Деррев Энеси алып, Серверимизиң хузурына гетирди ве шейле дийди:

     -Эй, Ресулаллах!Муны сизиң хызматыңызда дурсун диен ниет билен гетирдим. Бу оглумдан башга сизе совгат эдер ялы хич задым ёк. Кабул эдиң ве оңа дога эдиң. Энес мениң оглум, сизиң хызматкәриңиздир. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз-де Энес хакында:

   -Аллахым! Малына ве өвладына берекет бер, өмрүни узын эйле. Гүнәлерини багышла-дийип,дога этди.

      Энес разыяллаху анху бу доганың берекети биле сегсенден говрак перзент гөрди. Малы көпелди. Бир йүз үч йыл өмүр сүрди. Ол җуда байлыгына серетмезден садаҗа өмүр сүрди. Дүнйәниң безегине, зовкуна өзүни алдырмады. Дүнйә малыны топламады. Элинде-уҗунда хич зат гойман, ёксуллара дагатды. Талыпларының әтиячларыны өзи  гаршылады.

     Ол Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң халыны, сөзүни, ахлагыны, ишини иң говы билен ве гөзел шекилде накыл эденди. Ол кичилигинден вахың тербиеси билен етишипди. Ол Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизден хич айрылмады. 2230 хадыс роваят эдендир.

      Энес разыяллаху анху Пыгамберимиз саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң ахлагындан бир бөлүмини шейле накыл эдйәр: «Мен Сервери-Әлемиң машгаласында он йыл хызмат этдим. Шу гечен йылларың ичинде О мени не урды, не иңирдеди. Екеҗе гезегем “нәме үчин муны этдиң, нәме үчин этмедиң?”-дийип, йүзүни эңшетмеди. О ынсанларың иң говы хәсиетлиси  ве  мерхеметлисиди».

      Энес ибни Мәлик разыяллаху анху нәзик, гөзел сөзли ве гүлер йүзлиди. Ол бирнәче ерде ылым халкасыны кәмиллешдирипди. Мекгеде, Мединеде, Басрада, Куфеде ве Шамда тефсир, хадыс ве фыкх дерслерини берди. Халкың ичинден ве дөвлет адамларындан онуң сөхбетлерине гатнашмагы арзув эдйәнлер көпди. Чүнки ол берйән дерслеринде Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз билен араларында гечен сүйҗи-сүйҗи ятламалары гүррүң берип, гөйә ол гүнлери яшаян ялы хошнутлык билен дерс берерди. Диңлейәнлериң көңүллеринде Ресулаллахың сөйгүси парларды.

      Ол хер пурсатда онуң сүннетлеринден гүррүң берерди. Эмри-бил магруфа (адамлары ягшы ише буюрмага) айратын үнс берерди. Бу ымматы иң хайырлы ыммат эден бу айратынлыкдыр диерди. Серверимиз дирикә оңа хызмат этмеги җанына рахатлык билиши ялы, Серверимиз арадан   чыкандан соңам, О сөйгүлиден сөз ачмак, Онуң сүйҗи ятламалары билен яшамак Хезрети Энес разыяллаху анху үчин улы багтды. Онуң «Эй, гулаклы» дийип сеслениши ве «Эй, Огул» дийип, берен өвүтлери хемише гулагында яңланып, көңлүнде бир ышык ялы парлаярды.

    Энес разыяллаху анху бизлериң ве асырлардан соң гелҗек ымматларың көңүллерини нурландырҗак, өмүрлерине ёл гөркезмекде ышык болҗак бу өвүтлери Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемден шейле накыл эдйәр:

    -Эй, огул, элиңден гелсе, тәхәретли бол, чүнки ким тәхәретли өлсе, оңа шехитлик дереҗеси берлер.

    -Эй, Энес! Рукуда эллериң биле дызларыңы мәкәм тут. Бармакларыңы бир-биринден айыр. Тирсеклериң янларыны япышдырма. Рукудан тураның-да, бедениң хер бөлеги өз ерине барсын. Алла Тагала кыямат гүнүнде руку ве сеҗде арасында билини догруламаяна назар этмез. Сеҗде эден вагтың, маңлайыңы ве эллериңи ягшы ере гой. Сеҗделериңи чалт ве ховлугып эдип, хоразың ери чокайшы ялы этме. Сеҗдеде эллериңи ере серип, көпеклериң я-да тилкилериң ятышы ялы ере серилме. Намазда сага-сола бакмакдан әгә бол.

      -Эй, огул! Хич ким хакында эрбет пикир этме! Бу шекилде эртире чыкмага ве агшама етмәге чалыш. Шуны башарсаң, хасабың өрән аңсат болар.

   -Эй, Энес! Улулара хормат, кичилере мерхемет эт! Көп дога эт. Чүнки дога белалары деп эдер.

     Ине, Рахмет Пыгамбери Серверимизиң мерхемет долы весъетлери диңе Энесе дәл, хеммәмизе дегишлидир. Нәхили оярыҗы өвүтлер, алхамдулилләх... Көпүмизиң билйән, йөне унудян ягдайларымыз.

      Довамлы тәретли болмак. Хер пурсатың ыбадат болмагыны үпҗүн этмек. Рухы яраг билен безенмек ве соңунда шехитлик. Нәхили бейик ныгмат ве нәхили бейик мертебе?..

     Намазы дос-догры кылмага гайрат этмеклик-намазың леззетини алмага себәп болҗак амалдыр. Реббимизиң хузурындадыгымызы гөркезен бир аламат...

     Хич ким хакында эрбет пикир этмезлик. Нәхили бейик ахлак!.. Нәхили кәмиллик...

  Улулара хормат, кичилере мерхемет... Нәхили гөзел эдеп... Аллахым! Бу ахлагы җүмләмизе несип эт... Әмин.

  Энес разыяллаху анхуның роваят эден хадысларының бирнәчеси шулардыр:

  *Аңсатлашдырың, кынлашдырмаң, бегендириң, сөйдүриң, йигрендирмәң.

  *Өзүңизе рова гөрен задыңызы, мусулман доганыңыза рова гөрйәнчәңиз, хакыкы мөмүн болуп билмерсиңиз.

  *Бир-бириңизе гахар этмәң, гөрүпчилик этмәң, бир-бириңизе аркаңызы өвүрмәң. Эй, Аллахың гуллары доган болуң. Бир зат үчин доганыңыздан үч гүнден көп өйкели гезмек халал дәлдир.

   *Эй, Энес! Багышланмага мынасып эдйән хусусларың бири-де, мусулман доганыңызы бегендирмекдир.

     Энес разыяллаху анху шу доганы окамагың гахары көшешдирйәндигини хабар берйәр: «Бисмилләхир рахмәнир-рахим ве лә-хавле велә куввате иллә билләхил алиййил-азым».        

    Дөрт халыпаның дөврүниң хеммесини гөрен Энес ибни Мәлик разыяллаху анхуве Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анхуның заманында Бахрейн төвереклериниң зекатыны топламак везипеси ынанылды. Ол хезрети Омар разыяллаху анхуның дөврүнде Дөвлет векилчилигине сайланды. Бу дөвүрде Хезрети Энес разыяллаху анху хадыс ве фыкх боюнча дерс халкаларыны кәмиллешдирди. Эйраның азат эдилмегине гатнашды. Командир Хүрмүзаның Мединә гетирилмегинде айгытлы рол ойнады. Соңра болса Басра гитди.

     Ол Басрада вагтында Хезрети Омар разыяллаху анху билен Хезрети Осман разыяллаху анхуның ахыръете гөчендиклерини эшитди. Хезрети Алы разыяллаху анхуның ве Эмевилериң илкинҗи дөвүрлерини гөрмәге етишен Энес разыяллаху анху хиҗри-камары йыл хасабының 93-нҗи, милады йыл хасабының болса, 712-нҗи йылында Басрада арадан чыкан иң соңкы сахаба Таф дийилен ерде депин эдилди.

     Керемли Хакдан бу яшаҗык хызмат әриниң ынсан мертебесинде бизлере нусга болмасыны ве хиҗрет совгады Энесиң шепагатларыны ныяз эдерис. Әмин.