Хадыс роваят эдиҗи

ҖАБИР ИБНИ АБДУЛЛАХ

разыяллаху анху

             

    Җабир ибни Абдуллах разыяллаху анху кичиҗик яшда Аллахың Ресулына бейгат (әхт) эден бир яш йигит... Эҗеси-какасы мусулман болан багтыяр… Какасы билен билеликде Мединеден Мекгә гелен ве икинҗи Акабе бейгатына (әхтлешмесине) гатнашмак багтыярлыгына етен җуван… Етмиш кишилик топарың иң кичиси… Иң көп хадыс роваят эден сахабалардан… 

    Какасы Абдуллах ибни Амр ибни Харам разыяллаху анху Ухуд газадында илкинҗи шехит дүшен сахабадыр. Эҗеси Энисе (Унейсе) бинти Анеме-де Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлеме илкинҗи бейгат эден аяллардандыр. Хиҗретден он алты йыл өң милады йыл хасабының 607-нҗи йылында Мединеде дүнйә гелен Җабир Хазреч огулларының Бени Селеме тиресине дегишлидир.

    Кичилигинден Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлемиң янында болмагының берекети биле, ол иң көп хадыс роваят эден сахабалардан болупдыр. Ол ылмыны, эдебини ве гөзел ахлагыны Серверимизден алды. Көңлүни онуң нуры билен долдурды. Хадыслары ят тутуп, оны төверегиндәкилере өвретмек үчин гайрат этди. Онуң 1540 хадысы-шерифи роваят эдендиги накыл эдилйәр. Онуң хадыслары роваят этмек меселесинде җуда әгәлиги шу вакадан айдың гөрүнйәр:

    Җабир разыяллаху анху «Үстүнде мазлумың (зулум эдилениң) хакы болан кимсәниң Җеннете гирмеҗекдигине» дегишли хадысы Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң өзүнден эшитмәнди. Ол оны сахабалардан Абдуллах ибни Унейс разыяллаху анхуның Ресулаллахың өзүнден эшидендигини билди. Бу сахабаны тапмак үчин көп гөзледи. Ахыры онуң Шамда ерлешендиги барадакы хабары эшитди. Оны тапмагың угруна чыкды.

    Шама пыяда гитсең бир айлык ёлды. Гидип гелмек шейле кынды. Йөне бу хадысы башга биринден эшидениң пейдасы ёкды. Йөне бу хадысы хөкман өвренмелиди. Җабир ёлуң узаклыгындан горкман бир дүе сатын алып, Мединеден чыкды. Бир ай төвереги довам эден ёлагчылыкдан соң, Шама барып, Абдуллах ибни Унейс разыяллаху анхуны тапып, хадысы ондан диңледи. Бир хадыс өвренип, онуң  леззетинден  көңли арам тапан Җабир разыяллаху анху Мединә дөнди.

    Ине, сахабалары йылдызлашдыран айратынлык… О сөйгүлиниң сөзүне берлен  әхмиет, бахасына етип болмаҗак гыммат... Онуң адындан ялңыш сөз накыл этмезлик үчин гөркезилен гайрат… Олары белент дереҗели кылан херекет… Аллахым бизлери-де олара лайык эт!... Әмин.

     Җабир разыяллаху анху докуз саны гыз доганына серетмелидиги үчин, Бедир ве Ухуд газатларына гатнашып билмеди. Какасы урша гидип барярка, Җабире шейле весъет этди: «Оглум, мен Ресулаллахдан соң маңа сенден сөйгүли кимсәни ызымда гоймаярын. Мениң бергилерим бар. Сен олары бер. Гардашларыңа говы затлары весъет эт. Шу гызларың хоссарсыз галмагыны пикир этмеседим, сениң гөзүмиң өңүнде шехит болмагыңы исләрдим». Какасы шу сөзлери биле, Җабириң көңлүндәки шехитлик күйсегини оярды. Өзи-де Ухуда гатнашды ве шехит болды.

    Җабир ве машгаласы какасының җеседини алып, өз габрыстанларына гетирмек иследилер. Диңе Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң «Шехитлери өлдүрилен ерине гөмүң» диен эмрини эшиденсоңлар, бу пикирлеринден эл чекип, агламага башладылар. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз янларындан гечип барярка, олара шейле дийди: «Агламаң!.. Перишделер ганатлары билен оны көлегелейәрлер». Какаларының иманлыдыгыны, онуң шехитлик дуйгуларыны диле гетирип, олара теселли этди-де, Алла Тагаланың оны нәхили гаршыландыгыны хабар берди:

    -Эй, Җабир! Алла Тагала хер кес биле пердәниң аңырсында гүрлешйәркә, какаң билен йүзбе-йүз геплешди. Алла Тагала:

   -Эй гулум! Менден исле берейин-дийди. Какаң-да:

   -Эй, Реббим! Сениң ёлуңда текрар өлдүрилмегим үчин о дүнйә ызыма ибермегиңи ве берен ныгматларыңы ызда галанлара билдирмеги ныяз эдерин-дийди. Алла Тагала шу аятлары индирди: «Алла ёлунда өлдүриленлери өли хасапламаң, олар диридирлер. Реблериниң хузурында рызкландырыляндырлар. Аллахың лутфундан берлен ныгмат биле сөйүнчлидирлер. Ызларында өзлерине улашмаян кимселере-де хич горкының болмаҗакдыгыны ве өзлериниң гынанмаҗакдыкларыны бушламак исләрлер. («Әли  Имран» сүреси: 169-170-нҗи аятлар)

    Фахры-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң өзи шехитлер депин эдиленде хөкман шол ерде боларды. Җабириң какасы үчин:

    -Абдуллах ибни Амр биле, Амр ибни Җемухы бир габыра гөмүң. Чүнки олар дирикәлер, өрән якын достдылар-дийли.

     Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң Җабире ве машгаласына айратын хорматы барды. Кәте-кәте Җабири дүесиниң аркасына мүндирерди. Кеселләнде зыяратына гидерди. Җабир разыяллаху анхуның какасы өленде ызында эп-эсли бергиси барды. Җабир бергилерини бермек үчин көсенйәрди. Онуң бары-ёгы екеҗе хурма бакҗасы барды. Яхудылар ондан бергилерини талап этдилер. Ол бу ягдайдан Серверимизи хабардар эденде, Пыгамберимиз:

   -Хурмалары топлап, маңа хабар бериң-дийди. Хурмалар топланып, Серверимизе хабар берилди. Рахмет Пыгамбери Серверимиз топланан хурмаларың башына гечди-де:

   -Алгыдарлары чагырың-дийди. Мүбәрек эллери билен өлчәп, хер кесе алҗагыны бермәге башлады. Җабириң хемме бергилери берилди. Йөне хурмаларындан хич эгсилмеди.

    Затуррика диен сөвешден гелйәркәлер, сахабалар Серверимиз билен сөхбет этдилер. Җабириң тәзе өйленендигини эшиден Серверимиз:

   -Гыза өйлендиңми я, дул хатына?-дийип сорады. Җабир разыяллаху анху-да дул аяла өйленендигини, гыз уяларының арасына олардан кичи бирини гетирмеги догры хасапламадыгыны дүшүндирди. Онуң бу парасатлы херекетинден Серверимиз хошал болды.

    Ене шол ёлагчылыкда Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз онуң бергидарлыгыны эшидип, дүесини сатмагыны иследи. Мединә баранда ызына гайтармак шерти биле дүесини сатын алды. Мединә геленсоңлар, Серверимиз оңа бергисини берди ве дүйәни-де өзүне совгат этди.

     Ине, сөйги!... Ине, доганлык… Ине, бирек-биреге көмек этмек!... Булар нәхили бейик ахлак!.. Бу ахлага эе болуп, о гурлан доганлыклар дурмушы гөзеллешдирйәр... Кынчылыклар, дерди-белалар диңе о сөйги, пидакәрлик ве доганлык биле арадан айрылар... Кынчылыклары диңе рахмет биле гечилер... Эй, Аллахым! Бизлере-де шейле сөйгүни хем доганлыгы ыхсан эт!... Әмин.

     Ол Месҗиди Небевиде (Пыгамберимизиң месҗидинде) ылым меҗлислерини кәмиллешдирди. Саид ибни Мусеййеб, Ата ибни Ребах, Мухаммет ибни Мункедир, Муҗахид Шаби, Тавус ве Мухаммет Эл-Бакир ялы алымлар онуң меҗлисинде етишендирлер. Өйүниң месҗитден ики километр узакда болмасына гарамаздан, намазларыны Пыгамберимиз билен биле кыларды.

    Сөйгүли Пыгамберимиз биле он докуз газада гатнашан Җабир ибни Абдуллах разыяллаху анху 95 яшларында Мединейи-Мүневвереде арадан чыкды. Җыназасыны Мединәниң хәкими Хезрети Осман разыяллаху анхуның оглы Эбан кылды.

   Керемли Хакдан шепагатларыны ныяз эдерис. Әмин.