Максадыны диңе Аллах эден

УБАДЕ ИБНИ САМИТ

­­разыяллаху анху

 

      Убаде ибни Самит разыяллаху анху Энсарының улуларындан… Илкинҗи Акабе бейгатында (әхтлешмесинде) Ыслам билен шерепленен он ики сахабаның бири… Икинҗи Акабә-де гатнашан бир иман әри… Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизе бейгат эдйәркә: «Эй, Ресулаллах! Аллахың ёлунда хич бир гынайҗының гынамасы мени ёлумдан совмаҗакдыгына саңа бейгат эдйәрин» дийип, Ыслам билен шерепленен ве өмрүни Ысламы яйратмага багыш эден ылым әри…

    Бейгат эденлеринде: «Аллаху Тагала хич бир зады шәрик гошмазлыга, огурлык этмезлиге, зына этмезлиге, ялан сөзлемезлиге, чагалары өлдүрмезлиге, төхмет этмезлиге ве Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлеме гүнәкәр болмазлыга» сөз берен Убаде разыяллаху анху дурмушының хер сахыпасында берен сөзүне вепалы боландыр.

    Хазреч кабыласының Авф огулларындан болан Убаде разыяллаху анхуның какасы Самит ибни Кайс, эҗеси Курретул-айн бинти Убаде бинти Надледир. Убаде разыяллаху анху хиҗретден соң Эбу Мерсед билен доган болды.

    Онуң достлугы диңе Алла үчинди. Ытагаты, сөйгүси Алла үчинди. Ол догрыңы айтмак хусусында хич кимден чекинмезди. Доган-гарындашлары биле, достлары-душманлары биле болан әхли гатнашыкларыны онуң сарсмаз иманы шекиллендирипди. Херекетлериндәки дүрслүги, бейгатындакы дурнуклылыгы ине, шу хадысада хас ач-ачан гөрүнйәрди: «Убаде разыяллаху анхуның машгаласы Мединедәки Бени Кайнука яхудылары биле эдилен көне ылалашыга баглыдылар. Бедир сөвешинден соң, Мединедәки яхудылар питне чыкармага башладылар. Мусулманлара төхмет атмагы чыкардылар. Удабе разыяллаху анху яхудыларың бу питнелерини, ялан-төхметлерини гөрүп,  индиден  бейләк олар билен ылалашыклы яшап билмеҗекдигини, «Мен диңе Аллахы, Аллахың илчисини ве мөмүнлери сөерин» дийип, Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлеме берен сөзүнде, эден бейгатында дурнуклылыгыны гөркезйәр. Онуң бу херекетлеринден соң Алла Тагала шу аяты-җелиләни назыл эдйәр: «Ким Аллахы, Пыгамберини ве ынананлары дост эдинсе, оларың Аллахың янында үстүнлиги шүбхесиздир». ("Маиде" сүреси; 56-нҗы аят)

     Ине, өңүмизде ловурдап дуран тәмиз өлчег… Өмрүң хер сахыпасында, әхли херекетлеримизде Алла тарапын болуп билмек… Болшумызы ичимиздәки имана гөрә шекиллендирип билмек ве мөмүнлигимизи гөркезип билмек-бу өлчеге эе болмак диймекдир. Үстүнлик Аллахың тарапында боланларыңкыдыр.

     Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлемиң бар вагтында Куръаны Керими ят тутан ве Куръан мугаллымчылыгыны эден Убаде ибни Самит разыяллаху анху Ысламың өңдебарыҗысыдыр. Ол баран ерини ылымы-фыкхы биле нура гарк эдерди. Убаде разыяллаху анху Фахры-Каинат (Әлемлериң гуванҗы) Серверимиз саллаллаху алейхи веселлемден 181 саны Хадысы-шериф роваят эдендир. Хадыс айтмакда өрән әгәди. Ол хер гезек хадыс айданда  «Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемден диңледим. Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемден эшидендигиме шаятлык эдйәрин» диен сөзлери уланарды.

     Онуң Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлемден эшиден хадысларындан бири шейледир: «Бир гүн бири гелип:

   -Эй, Ресулаллах! Амалларың иң говусы нәме?-дийип соранда,  Серверимиз:

   -Аллаха ынанмак, оны тассык этмек ве онуң ёлунда җихәддир-дийди. Ол киши:

  -Хас еңили ёкмы?-дийип сорады. Серверимиз:

  -Бейле болса, сабыр хем ягшылык этмеги сөймекдир-диенде, ол ене-де:

 -Эй, Ресулаллах! Хас аңсадыны ислейәрин-дийди. Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем: 

   -Аллах саңа нәме кысмат эден болса, шоңа разы бол-дийди.

  Ол өмрүни ынсанлара дин өвретмек билен гечирендир. Убаде разыяллаху анху Эсхабы Суффа мугаллымчылык этди. Энчемесине окамагы язмагы өвретди, Куръан окатды. Ресулы-Экрем Серверимиз оңа шу хызматлары себәпли совгат гетирселер алмазлыгы табшырды. Ол башга хич хили везипеде кабул этмейәр. Чүнки Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз билен араларында болуп гечен шу хадыса оңа өрән тәсир эдйәр:

     «Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Убаде ибни Самид разыяллаху анхуны зекат йыгнамага иберен вагтында:

   -Эй, Велидиң какасы! Аллахдан горк. Кыямат гүни бойнуңда багыран дүе биле я-да бөгүрен гөле ве мәлейән гоюн биле магшар ерине гелме-дийип, несихат этди. Убаде разыяллаху анху өз гезегинде:                                                                                                   

  -Шейле болҗакмы, эй, Ресулаллах!-диенде, Серверимиз-де:

   -Эй, Убаде! Хут шейле болҗакдыгына Аллахдан касам эдйәрин. Диңе Аллахың мерхемет эденлери муңа гирйән дәлдир-дийди. Шонда Убаде разыяллаху анху:

    -Мен индиден бейләк, шу хили ишлере гошулмаҗакдыгыма сени Хак Пыгамбер эдип гөндерен Аллаха касам эдйәрин-дийип, сөзүни гутарды. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз-де:

   -Мен сизиң менден соң ширке дөнҗекдигиңизден горкмаярын. Диңе дүнйә малына мейил эдерсиңиз өйдүп горкярын-дийди.

     Ол өмрүнде хич хили везипәни хөвес этмеди. Хезрети Омар разыяллаху анху халыпалык заманында оңа ынсанлара дини өвретмекден башга везипәни кабул этдирип билмейәр.

    Убада ибни Самит разыяллаху анху өмрүни җихәд әри хөкмүнде гечирйәр. Ол Бедир, Ухуд сөвешлеринде болуп, Худайбие, Хунейн, Сирия ве Мүсүр сыяхатларына гатнашяр.

    Мүсүр Фетхинде Амр ибни Ас разыяллаху анху Хезрети Омар разыяллаху анхудан көмек иследи. Халыпа Омар разыяллаху анху сайлап дөрт кишини иберди-де, гошунбашының элине:

    -Буларың хер бири мүң кишиниң дерегини тутар-дийип, хат язып берди. Убаде ибни Самит разыяллаху анху шол мүң кишиниң бириди.                  

    Сөйгүли Пыгамберимизиң сүйт дайзасы, Кипирде Хала Солтан ады билен таналян Үмми Хирама разыяллаху анха өйленен Убаде ибни Самит разыяллаху анху милады йыл хасабының 665-нҗи йылында 72 яшларында Палестина тарапында Ремле дийийән ерде кеселлейәр ве о ерде арадан чыкяр.

   Оглы Велид какасының өмрүниң соңкы пурсатларында:

   -Какаҗан! Маңа весъет эт-диен-де, ол:

   -Оглум иманың леззетини датмак ылмың өзи болан хакыката улашмак үчин, кысматың хайрына ве шерине ынанмак лазымдыр-дийди. Оглы:

   -Какаҗан! Кысматың хайрыны-шерини ниреден билели?-дийип сорады. О-да:

   -Саңа гелмели дәл задың сенден совулҗакдыгына, саңа гелмели задың-да хөкман гелҗекдигине ынанмагыңдыр-дийип, җогап берди.

  Керемли Хак бизлери-де, хич кимсәниң гынамасындан горкман ынанҗымыз билен яшап билмеги несип эйлесин. Убаде разыяллаху анхуның шепагатларына лайык кылсын. Әмин.