Куръан ашыгы… Ачык хем догры сөзли…

САЛИМ МӨВЛА ЭБУ ХУЗЕЙФЕ

разыяллаху анху

 

    Аллахың Ресулы тарапындан «Куръаны шу дөрт кишиден алың» дийип, өвүлен йигитлерден… Куръан Керими говы окаян ве хеммесини ят тутан Куръан ашыгы… Догры билйән задыны айтмакдан чекинмейән догрулыгың нусгасы... Догры хем ачык сөзли гахрыман… «Эбу Хузейфәниң азат эдени» дийип, таналян сахаба…

    Ол Эбу Хузейфәниң аялының хызматкәриди. Эбу Хузейфе мусулман боланда о-да Ыслама гирмек иследи. Чүнки ол Эбу Хузейфәниң өзүни алып баршында улы үйтгешмелер гөрди. Онуң бир хызматкәр гула болан гатнашыгы бирденкә нәхили үйтгәп билер?! Бу кимиң иши?!

    Эбу Хузейфәниң рехим-шепагаты оңа өрән улы тәсир этди. Онуң сүйҗи сөзлерине, гүлер йүзүне, сөйги долы көңлүне хайран болан Салим, вагт йитирмән, хоҗайыны Эбу Хузейфе билен бирликде Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң янына гитдилер. Салим Серверимизиң хузурында келимейи-шехадет гетирип, Ыслам билен шерепленди. Эбу Хузейфе разыяллаху анху-да оны азат этди. Ислән ерине гитмеги үчин оңа ругсат берди, эмма Салим ондан айрылмады.

    Ол өң Эбу Хузейфәниң гулуды. Инди онуң өвлады болды. Эбу Хузейфе оны эй гөрйәрди. Оңа өз доганының гызыны алып берди. Огуллык аланларың өз какасының атлары билен чагырылмагыны ислейән аятлар иненде ол, Эбу Хузейфе билен дин доган болды. Өмүрлериниң ахырына ченли биле яшадылар.

     Салим разыяллаху анху тәзе кемала гелен Ыслам топлумында айратын орун алды. Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлеме:  «Умматымың ичинде сен ялысыны ярадан Аллаха хамд болсун» дийдирен ягшылык хем фазилетлер билен безенди. Эсхабы-Кирамың куррасындан (кары-Куръанларындан) болды. Таква ве ыхласы биле Ыслам топлумының иң ёкаркы басганчакларына чыкды. «Аллахың хузурында иң хорматлыңыз иң муттаки (таква) боланыңыздыр» сырының эеси болды.

     Хезрети Омар разыяллаху анху Салим разыяллаху анхуны хемише өверди. Хат-да ол өлҗек вагтында: «Салимың җаны саг болсады, иши шу ерде гоймаздым» дийип, оңа болан сөйгүсини билдирди. Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизден-де шулары накыл этди.

     Бир гүн Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң янында Салим Мевла Эбу Хузейфе разыяллаху анху ятланылды. Ики Җаханың Гүнеши  Серверимиз: «Салим Аллахы сөер. Аллахың газабы, горкусы болмаса-да, ол шонда-да гүнә этмезди» дийип, онуң калбының Аллах сөйгүси билен долудыгыны ныгтады.

    Сөйгүли Пыгамберимиз саллаллаху алейхи веселлем бир гүн эсхабына шейле весъет этди: «Куръаны шу дөрт кишиден алың, өврениң: Абдуллах ибни Месуд, Салим Мевла Эбу Хузейфе, Убей ибни Кагб ве Муаз бин Җебел разыяллаху анхум».

 

************

      Бир гезек Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз: «Кыямат гүни бирнәче кимселер Тихаме дагы ялы согаплар биле гелерлер. Аллах оларың амалларыны бош чыкарар ве Җәхеннеме атар» дийди. Салим разыяллаху анху:

   -Энем-атам саңа пида болсун, эй, Ресулаллах! Мен шолардан болмакдан горкярын. Биз о кимселери нәхили таналы?-дийип сорады. Сөйгүли Пыгамберимиз-де:

   -Эй, Салим олар намаз кыларлар, ораза тутарлар. Эмма өзлерине харамдан бир зат теклип эдиленде, Аллахдан хич горкман шол харам иши эдерлер. Ине, шу кимселериң амалларыны Аллах кабул этмез-дийди.

 

************

    Салим разыяллаху анхуның Куръан окайшы җуда гулага якымлыды. Сеси-де оваданды. Бир гүн Айша разыяллаху анха Энемиз өйүниң дашына чыканда янык сесли бириниң Куръан окайшыны эшидип, диңлемек үчин отурды. Бу сесден узаклашып билмән, өе бирнеме гич барды. Гич баранының себәбини дуйдуранда, Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз окаяның кимдигини билмек үчин  даш чыкды. Куръан окаяның Салимдигини билип, хошал болуп: «Умматыма сениң ялылары берен Аллаха хамд эдйәрин» дийип, ичери гирди.

 

************

     Салим разыяллаху анху догры билйән задыны айтмакдан чекинмезди. Айтмасы хөкман болан зады айдарды. Ол иманда дурнуклылыгы, сөвешде гахрыманчылыгы билен хемише өңдеди. Ол Мекге фетхинден соң Халид ибни Велид разыяллаху анхуның гошунында обалара чакылыкчы хөкмүнде иберилипди. Халидиң пикирине гөрә, гылыч уланар ялы ягдай йүзе чыкды. Салим разыяллаху анху «Гылыч уланмалың, биз диңе чакылыкчы хөкмүнде иберилдик» дийсе-де, оңа гулак асылмады. Болан зат болды. Сөйгүли Пыгамберимиз бу ваканы эшидип: «Аллахым! Халидиң эдени билен мениң хич хили гатнашыгым ёк» дийип, Аллаха ныяз этди. «Оңа гаршы чыкан болмадымы?» дийип соранда, Салимиң несихат эденини айтдылар. Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем бираз рахатланды.

     Хава, ол не сөвешден галды, не ыбадатдан. Бедир, Ухуд, Хендек сөвешлерине гатнашды. Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анхуның дөврүнде Емаме сөвешинде мухаҗирлериң байдагыны гөтерди. Эбу Хузейфе икиси Аллах ёлунда шехит болмак үчин вадалашдылар. Өзлерини орта атып, хүҗүм этдилер.

    Эбу Хузейфе разыяллаху анху «Эй, әхли Куръан! Куръаны амалларыңыз билен безәң» дийип, Мусейлимәниң эсгерлерини гылычдан гечирйәрди.

    Салим разыяллаху анху хем: «Эгер-де мен байдагы гөтерип билмесем, Куръан әхлиниң иң бетбагты боларын» дийип, гылыч урярды. Бир гылыч зарбасында саг эли гопды. Байдагы чеп элине алды. Ене бир зарбада чеп эли-де гопды. Кесик эллери биле байдагы дөшүне дирәп, сөвеши довам этди. Бир аз соң төверегине үйшдилер. Олар билен чарпышды ве ахыры шу аяты-керимәни окап ере язылды: «Ниҗе Пыгамберлер барды ки, төверегинде бирнәче Аллах әрлери болан ягдайында сөвешдилер-де булар, Аллах ёлунда башларына геленлер себәпли говшаклык гөркезмедилер, боюн эгмедилер. Аллах сабыр эденлери сөер». («Әли Имран» сүреси; 146-нҗы аят)

    Шу аралыкда Мусейлиме өлдүрилди. Мусулманлар еңиш газанды. Сөвеш алаңында шехитлер гөзленйәркә, Салимиң чала деми гелип гидйәрди. Доганларыны гөрүп, «Эбу Хузейфе нәме этди?» дийип сорады. «Шехит болды» диенлеринде, олара: «Эгер шейле болса, мени-де онуң янында ятырың» дийип, весъет этди-де, рухуны Хака табшырды. (693-нҗи милады йылы).

    Олар биле мусулман болдулар, биле яшадылар ве бир сөвешде рухлары бирликде, беденлери янашык халда бакы рахатлыга чекилдилер.

    Нәхили гөзел кысмат!.. Нәхили гөзел доганлык!... Нәхили арасса дуйгулар?.. Гулчулыкдан шехитлиге етен өмүр… Ине, Ысламың тайсыз белентлиги. Керемли Хакдан шепагатларыны ныяз эдерис. Әмин.