Гечмишине пушман эдйән

ИКРИМЕ ИБНИ ЭБИ ҖЕХЛ

разыяллаху анху

 

    Икриме ибни Эби Җехл разыяллаху анху Ысламдан өңдәки дурмушы үчин довамлы пушман эдйән ве гечмишде эденлериниң өвезини долмага чалышян тобакәр гул… Ол иман нуруна говшандан соң, сөвеш мейданларының мердана әри... Ылалашык заманларында болса, көп намаз окаян хем-де Аллахың китабыны довамлы окаян садык бир иман әри… Куръаны-Керими хер гезек элине аланда: «Реббимиң китабы!.. Реббимиң китабы!..»-дийип, Куръана хормат эден ашык…

     Курайшың атлы гахрыманларындан хем-де иң говы дөвүшен чапыксуварларындан… Какасы Мекгәниң белли залымы, ширкиң (мүшрүклериң) өңдебарыҗысы, лидери ве белалы кишиси...

     Какасы себәпли өзүни Аллахың Ресулына душман билен Икриме, Бедирде ве Ухудда мусулманларың башына бела болды. Ол Мекгәниң фетх эдилен гүни өлдүрилмеси эмир эдилен алты кишиниң бири болды. Аллахың Ресулы ве Эсхабы Мекгә гиренде, ол гизлинликде Емен тарапына гачды.

      Ики Җаханың Гүнеши Серверимизиң өз хузурына геленлери багышлаяндыгыны эшиден Икримәниң аялы Умми Хаким, Хинд бинти Утбәни-де янына алып, Ресулаллаха бейгат этмек үчин гелдилер. Хинд:

    -Эй, Аллахың Ресулы! Өзи үчин сайлан динини мәлим эден Аллаха хамд болсун! Мен индиден бейләк ынанан хем тассык эден аялларың биридирин-дийип, сөзүни шейле довам этди:

   -Эй, Ресулаллах! Мен хәзире ченли хич бир өйүң сеңкиден эрбет болмасыны ислемездим. Эмма шу пурсатда Ер йүзүнде хич бир өйүң маңа сеңкиден дегерли болмагыны ислемен-дийип, табынлыгыны аян этди.

   Икримәниң аялы Умми Хаким-де боюн боляндыгыны аян эденден соң:

   -Эй, Ресулаллах! Икриме өлдүрилҗегинден горкуп, Емене гачды. Оңа аман бер, Аллах-да саңа аман берсин-дийди. Сөйгүли Пыгамберимиз-де:

   -Оңа аман берилендир-дийди. Шундан соң, Умми Хаким Икримәниң гөзлегине чыкды. Емене гидип, о ерде Икримәни тапып, оны вакадан хабардар эденде, Икриме аялы биле Мекгә дөнди. Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем:

    -Икриме ибни Эби Җехл сизе мөмүн ве мухаҗир болуп гелйәр. Онуң какасына сөгмәң. Чүнки өлә сөгмек, өлә дәл-де дирә зыян берер-дийип, эсхабына ятлатды.

    Гысга вагтың ичинде Икриме биле аялы узакдан гөрүнди. Сөйгүли Пыгамберимиз олары гөрүп, турды-да, олара тарап йөреди. Икримәни аяк үстүнде гаршылады. Соңра Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем отурды. Икриме-де отурып сөзе башлады:

    -Аялым мениң үчин сизден аман аландыгыны айтды, шо себәпден гелдим-диенде, Сөйгүли Пыгамберимиз:

   -Хава, сен эмниетдесиң-дийди. Икриме рахатлык билен дем алды-да:

   -Эй, Ресулаллах!.. Өңки эденлериме пушман эдйән. Мени нәмә чагырярсың?-дийди. Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз:

   -Сени Аллахдан башга Таңры болмадыгына, мениң онуң гулы ве Ресулыдыгыма шаятлык этмәге, намаз кылмага, зекат бермәге чагырярын-дийип, Ысламың эсасларыны санады. Икриме:

   -Сениң диңе Хака чагырып, ягшыны эмр эдйәнлигиңе Алладан касам эдйәрин. Сен Пыгамбер дәлкәңем бизиң иң догры сөзлүмиз ве иң говымыздың-дийип, келимейи-шехадет гетирип, мусулман болды. Ызындан болса:

   -Башга нәме диейин, эй, Ресулаллах!-дийди. Серверимиз-де:

   -Аллахы ве шу ердәкилери шаят тутян. Мен мусулман, мүҗәхид ве мухаҗирдирин дий-дийди. О-да гайталады. Сөйгүли Пыгамберимиз бегенҗинден яңа:

  -Исле менден, эй, Икриме!-дийди. Икриме:

  -Саңа эден душманчылыгым, саңа гаршы әден хер бир әдимим үчин, йүзүңе я-да ызыңдан айдан хер бир сөзүм үчин магфирет дилемегиңи ислейәрин-дийди.

   Онуң бу халысана сөзлериниң гаршысында Ики Җаханың Гүнеши Рахмет Пыгамбери эллерини галдырып, Икриме үчин шейле дога этди:

   -Аллахым! Маңа эден хер яманлыгы ве сениң нуруңы сөндүрмек үчин эден этмишлери себәпли эден гүнәлерини багышла. Йүзүме я-да еңсәмден айдан сөзлерини-де багышла-дийди. Икримәниң бу догалара йүреги эҗизләп, гөз яшларыны саклап билмеди. Гечмишине өкүнип:

   -Аллаха касам эдйәрин ки, ынсанлары Алла ёлундан гайтармак үчин сарп эден малымың ики эссесини Аллах үчин харч этҗекдирин-дийди.

   Шондан соң Ысламың нуруна говшан Икриме өмрүни сөвеш мейданларында атлы, абид, көп намаз кылан, меҗлислерде Аллахың китабыны көп окаян садык бир иман әри болды. Куръаны-Керими окамак үчин элине аланда; илки йүз-гөзүне сүртүп шейле диерди:

   -Реббимиң китабы… Реббимиң китабы… Хем окарды хем-де агларды.

   Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз оны Хевазин кабыласындан зекат топламак үчин иберди. Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анху болса, оны бир гошун биле Емаме тарапына Мусейлимәниң үстүне иберди. Соңра Емамә барып, ол ердәки Ыслам дининден чыканлар билен сөвешди. Бир мүддет соңра Сирия тарапына иберилди. Ол бу ерде Эҗнадинде Византиялылар билен сөвешди. Соң Ермук сөвешине гатнашып, бу сөвешде улы гахрыманчылыклар гөркезди.

    Ермук сөвешинде мусулманлар бир салым алҗыраңңы ягдая дүшдилер. Шу пурсатда Икриме атындан дүшүп, гылыҗының гыныны дөвди ве гөни Византиялыларың хатарларына гирип гитди. Халид ибни Велид оңа:

   -Бейтме Икриме! Сениң өлүмиң мусулманлар үчин улы йитгидир-дийип, гаршы болмак иследи. О болса, гечмишде эденлерине өкүнчли халда:

    -Мени гүнүме гой, Халид! Сениң  Ресулаллах биле не гөзел гечмишиң бар. Какам биле мен болса, Ресулаллаха иң көп эзъет беренлердендик. Мени гойбер. Өңки этмишлеримиң өвезини долайын. Ресулаллахың гаршысына мен нәче ерде сөвешдим. Бу гүн Византия гаршы сөвешмекден гачайынмы?-дийди-де, төверегиндәкилере:

    -Ким өлйәнчә сөвешмеклиге мең билен вадалашҗак-дийип гыгырды. Харб ибни Хишам ве Зирар ибни Эзбер онуң билен вадалашдылар. Олар Халид ибни Велид разыяллаху анхуның  чадырының өңүнде баша-баш сөвешдилер. Ахырында Икриме шехит болды. Ермук сөвеши 636-нҗы милады йылында мусулманларың еңши билен тамамланды.

   Икриме разыяллаху анхуның бу сөвешде етмишден көп ери гылычдыр-найзадан яраланды. Онуң соңкы деминдәки гөркезен пидакәрчилиги хакында Хузейфе разыяллаху анху шейле гүррүң берйәр: «Ермук гүни гарпышык бираз кипарланда агамың оглы Хариси гөзлемәге чыкдым. Онуң ярадарларың арасында дилсиз-агызсыз ятаныны гөрдүм.

   -Сув герекми?-дийдим. Гөзлери биле:

   -Хава-дийип, ышарат этди. Додаклары гызгындан яңа говрулыпды. Оңа сув берип дуркам, Икримәниң «Сув, сув» диен сесини эшитдим. Агамың оглы Харис деррев гөз-гашлары биле сувы Икримә әкитмегими иследи. Ылгап элтип бердим. Башга тарапдан ене-де «Сув, сув» диен иңңилди эшитдим.

      Бу перяды эшиден Икриме сувдан элини чекди-де:

    -Сувы Ляша бер-дийди. Сувлы мешиги Ляша узатсам ичмеди. Келимейи-шехадет гетирип, рухуны Хака табшырды. “Икримә сув берейин” дийип, ылгасам, эййәм шехит болупдыр. Ене-де ылгап Харисиң янына гелсем, о-да аманадыны табшырыпдыр».

    Ине, багтыярлык чагының йылдызларының пидакәрчиликлери... Оларың ынсана гөзигидиҗилик билен ят этдирҗек халлары… Өзлеринден доганларыны эй гөрүшлери… Бу бир иман леззетиди… Бу иман бир көңле ерлешдими, ол ерде багтыярлык хөкүм сүрер…

    Керемли Хак бизлере-де о багтыяр чагы несип эйлесин ве ол йылдыз ынсанларың шепагатларына етирсин. Әмин.