Дүнйәсини ыбадатың үстүнде гуран абыд   

   АБДУЛЛАХ ИБНИ АМР ИБНИ АС

разыяллаху анху

 

     Абдуллах ибни Амр ибни Ас разыяллаху анху абид, захид ве өрән көп тоба эден ынсан… Ол өзүни шейле бир ыбадата берипди велин, гиҗе-гүндиз оңа етмейән ялыды. Хат-да Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем онуң бу болшуна гошулмага әтияч дуюпды.

     Какасы өте зехинли Амр ибни Асдыр. Эҗеси Рабиа бинти Мүнеббихдир. Абдуллах какасындан өң Ыслам билен шерепленди. Онуң озалкы ады Асды. Сөйгүли Пыгамберимиз оны Абдуллах дийип үйтгетди.

     Ол гөйә озалбашдан абид (ыбадат эдйән), захид (теркидүнйә) эдилип ярадылан ялыды. Дүнйәсини ыбадатың үстүнде гурупды. Хич бир зат оны ыбадат этмек зовкундан узаклашдырмады. Гиҗе аяк үстүнде… Я Куръан окаяр я-да намаз кыляр. Ол довамлы ыбадат халында Мөвласының магфирети үчин гөз яш дөкйәрди. Гүндизлерине-де довамлы оразалыды. Бу ягдай сөвешден башга вагт хемише довам эдерди.

    Ол шехитлик арзувы биле-де долуды… Шу себәпден сөвешлерде хемише өң хатарларда орун аларды. Ол яшы кичи боландыгы үчин Бедир ве Ухуд сөвешлерине гатнашмады. Бейлеки газатларың хеммесинде Пыгамберимизиң янындан айрылмады.

    Сөвешден соң оны диңе месҗитде я-да өйүндәки намазлыгың үстүнде гөрмек болярды. Гүндиз сайим (оразалы), гиҗе каим (аяк) үстүндеди. Өрән аз гепләрди. Дили дүнйә келамындан бир сөз билмезди. Онуң дилиниң башарян зады диңе Куръан окамак, Аллаха хамд я тоба этмекди.

 

*************

    Онуң бу таква халы Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизе билдириленде, сөйгүли Серверимиз оңа орталык ягдайы сакламагы весьет этди. Хузурына геленде, оңа шейле дийди:

   -Эй, Абдуллах! Маңа сениң гүндиз иймән ораза тутуп, гиҗелери укламан намаз кыляныңы хабар бердилер-диенде, о-да:

    -Хава, эй, Ресулаллах! Шейледир-дийди. Шонда Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз оңа:

   -Сен бейтме, кә гүнлерде ораза тут, кә гүнлерде агзыңы ач. Гиҗәниң бир кысымынде укла, бир кысымында намаз кыл. Чүнки бедениң сениң үстүңде хакы бардыр. Гөзүңем сен-де хакы бар. Аялың-да сенде хакы бар. Гоңшың-да  хакы бардыр. Бу хаклары ерине сал. Хер айда үч гүн ораза тутмагың саңа етер-дийди. Абдуллах:

     -Эй, Ресулаллах! Мениң мундан көпрәгине-де гүйҗүм етер…-дийди. Сөйгүли Пыгамберимиз:

   -Хер җума гүнүнден башга ики гүн ораза тутмаклыгың саңа етер-диенде, Абдуллах:

   -Эй, Ресулаллах! Мениң мундан көпүсини-де гүйҗүм етер-дийди. Сөйгүли Серверимиз:

   -Эгер шейле болса, Давут алейхыс салмыңкы ялы ораза тут. Иң макул ораза доганым Давут алейхыс саламың оразасыдыр. Ол бир гүн иер, бир гүн ораза тутарды-дийди.

    Бу бир өвретмегиң усулыды… Ынсан өвреншен задыны аңсат-аңсат гоюп билмез… Серверимиз ара салым салмагыны весьет эдип, оны дурмуша табынлашдырды. Оңа дүнйәде яшаяндыгыны ве дүнйә шертлерине уймагың герекдигини өвретди.

 

*************

   Ене бир гүн Ресулы-Экрем Абдуллаха:

   -Эшидишиме гөрә, сен Куръаны бир гиҗеде хатым эдйәрмишиң? Өмрүң узак болуп, оны окамакдан ядарсың өйдүп, гайгы эдйәрин. Куръаны хер айда бир гезек хатым эт. Оны хер он гүнде бир гезек хатым эт. Хер үч гүнде хатым эт…-дийди.

    Серверимиз Куръаны окамак эдебиниң шу шекилде болмасыны эмр эдип, сөзүни шейле довам этди:

   -Мен хем ораза тутярын хем тутмаярын. Намаз-да кылярын… Уклаярын. Аяллара-да өйленйәрин. Ким сүннетимден йүз дөндерсе, менден дәлдир-дийди.

   Серверимиз шу дүшүндиришлери биле Ысламың орталык ягдайы саклап, бу ягдая боюн болмак меселесинде дыкгатлы болмалыдыгыны  диле гетирди.

    Ынсан эҗиз ярадыландыр. Онуң гүйҗи хемише өңкүлигине галмаз. Сермаяны говы харч этмек лазым… Диңе көңүл хошлугы биле ыбадаты довам этмели… Хака гуллук этмекде довамлы леззет алар ялы хала гелмели. Ядамаздан, довамлы амал весьет эдилендир… Көңүллерде улы хасратың догмагы үчин, ышк хем зовк ичинде гуллук эдип билмек үчин, рухуң ыбадат этмеклиге довамлы арзув-ислегли болмагы үчин, эдилен ыбадатдан леззет дуюп билмек үчин, Реббимиз бизлери иң гөзел шекилде гуллук эдип, иманың хем амалың леззетини аланлардан эйлесин. Әмин.

   Абдуллах ибни Амр ибни Ас разыяллаху анху Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизден эшиден өрән көп Хадысы-Шерифи языпдыр. Мүбәрек агызларындан чыкан хер сөзи язга гечирипдир. Онуң ылымлыдыгы хакында Эбу Хурейре разыяллаху анху: «Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң хадысы-шерифлерини менден көп ят тутан ве роваят эден болан дәлдир. Эмма Абдуллах ибни Амр, менден хас көп ят тутандыр. Чүнки, ол язарды» дийди.

   Бир гүн эсхабы-кирамың хорматлылары Абдуллаха:

   -Сен Ресулаллахдан эшиден хер бир задыңы язярсың. Йөне Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем кә гахарлы халда, кәте-де адаты ягдайда сөз сөзлейәр-диенлеринде, Абдуллах Сөйгүли Пыгамберимизден эшиденлерини язмак меселесинде шүбхеленмәге башлады. Ягдайы Ресулы-Экреме дуйдуранда, Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз оңа:

   -Язмагыңы довам эт. Чүнки агзымдан хак боландан башга хич задың чыкмаҗакдыгына Аллаха касам эдйәрин-дийди. Шундан соң Абдуллах язмагыны довам этди. Язан сахыпаларыны «Сахыфейи садыка» ады билен бир ере җемләп, китап халына гетирди. Ондан бир меселе соралса, шол китабына середип, җогап берерди.

     Бир гүн ондан Константиниййе ве Рома шәхерлериниң хайсысының илки фетх эдилҗекдиги соралды. Абдуллах сандыгыны гетирип, шол сорагың Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизден хем сораландыгыны ве оңа шу җогабы берендигини накыл этди: «Өңүрти Гераклисиң шәхери болан Константиниййе (Стамбул) фетх эдилҗекдир».

    Ылым өвренмек үчин онуң янына узак ерлерден гелердилер. Бир гүн дерс гечилип дурка, хатарлары бөвсүп бири Абдуллахың янына гелди-де, Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемден эшидип, ят тутан меселесини өвретмегини хайыш этди. Абдаллах ибни Амр разыяллаху анху ол кишә шу хадысы-шерифи өвретди: «Мусулман элинден ве дилинден хич кимиң зыян гөрмейән кимсесидир. Мухаҗир-де Аллах Тагаланың гадаган эден хер бир задыны терк эден кимседир».

  Абдуллахың роваят эден хадысы-шерифи 700 төверегидир. Оларың кәбирлери шулардыр:

  *Җемагат билен намаз кылмак үчин ёла чыкан кимсәниң әден хер әдиминде бир гүнәси сылынар ве амал депдерине бир согап язылар.

  *Дөрт сыпата эе боланыңдан соң, дүнйәде башга зат газанмадыгыңа гынанма! Булар: аманады горамак, сөзүң догрусыны сөзлемек, ягшы хәсиетли болмак, гүнәлери багшламакдыр. 

  *Кичимизе рехим этмейән, улуларымыза хормат этмейән бизден дәлдир.

    Онуң сөзлери хикмет биле долыды. Ине, шолардан бири: «Көп аглаң, эгер аглап билмесеңиз, аглаян ялы болуң. Эгер хакыкаты билседиңиз, сесиңиз кесилйәнчә аглардыңыз. Билиңиз бүкүлйәнчә намаз кылардыңыз».

    Ол Сыффын сөвешине Ресулаллахың «атаңа боюн бол» диен эмрине гөрә, гатнашды… Эмма не гылыч, не найза, не ок-буларың хич бирини уланмады. Милады йыл хасабының 684-нҗи йылында Шамда намазгәхинде Реббине хамд эдип, рухуны хака табшырды. Реббимизден шепагатларыны ныяз эдерис. Әмин.