Какасының зулмуна чыдам эден яш йигит

АБДУЛЛАХ ИБНИ СΥХЕЙЛ

разыяллаху анху

    Абдуллах ибни Сүхейл разыяллаху анху Ысламың илкинҗи гүнлеринде  мусулман болмак шерепине етен багтыярлардан… Икинҗи мухаҗирлериң  топарының арасында Хебешистана хиҗрет эден ве бир мүддет соңра Мекгә дөнен иман әри болан йигитлерден… Хиҗретде чәресизликден Мекгеде галып, бедени мүшрүклериң арасында, эмма калбы диңе Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз биле болан мухаббет әри…

  Какасының зулмуна диренип, дашындан онуң сөзүне уян ялы гөрүнйән, ичинден иманының җошгунлы сесини диңлейән көңли янык ашыклардан… Галыбы мүшрүклериң  янында, рухы мусулманлар биле галан сахаба… Бедир сөвешинде мусулманларың хатарына гирен багтыяр йигит…

    О, Мекгеде милады йыл хасабының 596-нҗы йылында догулды. Илкинҗи мусулманлардан болды. Какасы Сухейл ибн Амр, эҗеси Фахите бинти Амирди. Ол мусулманчылыгыны Хебешистана хиҗрет эдйәнчә машгаласындан гизледи. Икиҗи топара гошулып, хиҗрет этди. Эмма гысга вагтдан соң, Мекгә дөнди.

   Какасы онуң динини үйтгеденине җуда гахарланыпды. Ол оглуны  дининден дөндүрмек үчин азар-яманыны берди. Оны габап гоюп, ач саклады. Эдибилен зулмыны гайгырмады. Абдуллах ибни Сүхейл разыяллаху анху чәресиз галандыгына серетмезден әхли зулум-сүтемлере чыдам этди. Иманына тозан гондурмады. Ол калбындакы иманы ене аз салым гизлин сакламалыдыгына ынанды. Хич киме сырыны айтман, иманының сесини   көңлүне җайлады. Дашындан атасына уйян ялы гөрүнди.

   О, Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз Мединә хиҗрет эденде, чәреси болман Мекгеде галды. Эмма көңли ики Җаханың Гүнеши Серверимиз ве достлары билен биледи. Ол Сөйгүлиниң хасрат ве мухаббети билен өзүни көшешдирҗекди. Оңа говушмак үчин бир мүддет сабыр этҗекди. Абдуллах ибни Сухейл мүшриклериң арасында галды. Какасы оңа махал-махал гөзегчилик эдйəрди. Ол болса ички дүнйәсиндәки болуп гечйән  хадысалары, көңлүндәки Алла ве Ресулына ышгыны, калбының  рахатлыгыны хем багтыярлыгыны төверегине дуйдурмаярды. Гүнлер шейдип  гечип дурды.

   Абдуллах ибни Сүхейл разыяллаху анхуның калбына бир гезек иман нуры ерлешипди. Ол ышыгы гопарып ташламак аңсат иш дәлди. Муңа дүшинмейән мүшрүк бейнилери оны өз динине дөнди хасап этдилер. Хат-да какасы-да муңа ынаныпды. Онуң пикириче, оглунда үйтгешиклик ёкды. Ол диңе ытагаткәр херекетлери гөркезйәрди. Какасының о хакында шүбхеси галмады. Аслында Абдуллах ибни Сүхейл разыяллаху анху Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлеме ве достларына нәхили говушмагың  планларыны бичйәрди. Мекгели мүшрүклер мусулманларың Мединеде  көпелйәндиклерини ве кувватланяндыкларыны билип, ар алмагың күйүне дүшипдилер. Мусулманлары ёк этмек үчин тайярлыклара башланыпды. Абдуллах ибни Сүхейл разыяллаху анху аматлы пурсата гарашярды. Бу  тайярлыкларыны эшидип, сөййәнлерине говушмагың заманы гелендигини ве сөвеш башласа, Ыслам гошунының хатарына гечҗекдигини пикир этди.

   Ол бу хусусда өз-өзи план бичип, какасына сөвеше гатнашмак ислейәндигини билдирди. Какасы күртдүрип:

   -Сен Мухаммеде ынанмаярмысың?-дийди. О-да Мухаммедиң дининден дөнендигини айтды. Какасы:

   -Мени ынандырарын өйдйәңми?-диенде, ол:

   -Какаҗан! Сен сөвеше гидерсиң-де, мен өйде аркайын отурып билеринми? Мен хем сениң билен биле сеөвешмек ислейәрин-дийди-де, аякларының багыны чөзмегини хайыш этди. Доганы Эбу Җендел разыяллаху анху мусулман болупды. Онуң билен душушанда:

   -Эгер-де Ресулаллахың мүшрүклере гаршы илкинҗи сөвешинде онуң янында болмасам, өзүми харап эдерин-дийипди.

    Абдуллах ибни Сүхейл разыяллаху анху багларыны чөзүп, какасы билен бирликде сөвеше тайярланмага башлады. Какасы онуң өзүне ытагат эдйәндигине ынанярды. Үстесине-де ол гаты говы ок атярды.

   Мүшрүклер ар алмак максады билен тайярлыкларыны тамамлап, Бедире гелип ерлешдилер. Сөвеш мүбарезе ягны гаршылыклы тәк-тəк урушмак билен башлады. Сөвеш гызышып, ики тарап бири-бириниң ичине гирен махалы пурсатдан пейдаланан Абдуллах ибни Сүхейл разыяллаху анху Ыслам гошунуның тарапына гечди.

   Ики Җаханың Гүнеши Серверимизиң янында мүшрүклере гылыч урмага, ок атмага башлады. Калбындакы сөйгүси, хасраты биле яшаян Фахри Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң янында сөвешди. Ширк гошунының үстүне арсланлар ялы топулды. Гөйә ол өңки Сүхейл дәл ялыды. Ол шу херекети биле «Эсхабы-Бедирден», ягны Бедирдəки сөвеше гатнашан сахабалардан хасапланды. Кыямата ченли хайыр билен ятланҗакларың арасына гошулды. Мүшрүклер улы тозгунчылыга учрап, диңе гачмак билен җанларыны халас эдип билдилер.

   Абдуллах ибни Сүхейл разыяллаху анху Бедирден соң Ухуд, Хендек  газатларына гатнашды. Худайбие әхтлешмесинде ве Мекгәниң фетхинде болды. Мекге фетх эдиленден соң, Курайышдан өлдүрилҗек адамларың санавы бир сахыпа язылды. Шол сахыпада онуң какасының-да ады барды. Ол какасының өлдүрилмезлигини хайыш этди. Ягдай Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизе дуйдурыланда, какасы үчин аманнама берилди. Соңра какасы Сүхейл ибни Амр хем Ыслам билен шерепленди. Ол шейле бир ыхласлы мусулман болды ки, Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз  дары бака гөченде, тәсир эдиҗи сөзлери биле энчеме кимселериң динден  дөнмеклигиниң өңүни алды.

    Нәхили иман!.. Нәхили гайрат!.. Нәхили мухаббет!.. Калба ерлешен иман ынсана шереп  газандыряр...  Ынсан диңе шу нур биле көңли эелейәр...

   Абдуллах ибни Сүхейл разыяллаху анху милады йыл хасабының 663-нҗи, хиҗри йыл хасабының 12-нҗи йылында Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анхуның дөврүнде Емамеде Җевас сөвешинде шехит эдилди. Аллах ондан разы болсун. Какасы Сүхейл аятда дириди. Хезрети Эбу Бекир Сыддык разыяллаху анху Сүхейле гөвүнлик бермәге гиденде, онуң иманына шаят болды. Чүнки ол: «Кәшкә менем шехит болсамдым» дийип, шехитлик арзувы билен янан көңле эедигини гөркезипди. Керемли хакдан шепагатларыны ныяз эдерис. Әмин.