Касыдайы-Бурдәниң эеси шахыр

КАБ ИБНИ ЗУХЕЙР

разыяллаху анху

 

   Каб ибни Зухейр разыяллаху анху Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң шахырларындан… Өзи язып, Пыгамберимизиң хузурында окан касыдасының гаршылыгы хөкмүнде Ресулы Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң хыркайы-шерифине (донуна) эе болан багтыярлардан… «Касыдайы-Бурде» ады билен белли болуп, бизиң гүнлеримизе гелип етен мешхур шыгырың эеси… Окаянлара фейиз (берекет) сачан, рухлара шыпа берен  касыданың авторы…

    О Мүзейне кабыласындандыр. Какасы Зүхейр ибн Эби Сүлма болуп, эҗеси  Кебше бинти Аммардыр. Җахылыет дөврүниң еди саны иң улы  шахырларындан биридир.

    Каб ве доганы Бүҗейр Мекге фетхинден соң, Ыслам билен  шереплендилер. Ине, шейле:

    Каб билен доганы Бүҗейр Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз билен  гөрүшмек үчин Мединә тарап ёла дүшдилер. Олар «Эбракул-Аззат» дийлен ере гелдилер. Бу ери Мединə ченли бирнəче мензил аралыкда болуп, ол Басрадан Мединә гелйән ёлуң үстүнде ерлешйәндир. Ол ерде җын сеслери  эшидилйәндиги үчин «Аззат» дийилйәрди.

   Бүҗейр илки Мединә гидип, Пыгамбери гөрүп, оны диңлемек иследи. Ол шу себәпли Каба:

   -Сен шу ерде гараш. Мен онуң янына барып, айдян затларыны гулагым билен эшидейин-дийди. Каб-да:

   -Бар, сен гит-де, ол адам билен гөрүш. Мен бу ерде гарашайын-дийип, разылык берди. Буҗейриң бир өзи Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң хузурына барды. Ол Ысламыет хакындакы  маглуматлары эшидип, деррев мусулман болды.

  Каб доганы Бүҗейр разыяллаху анхуның Ыслам билен шерепленендигини эшидип, оңа җуда гахары гелди. Гахарыны шыгыра дөкди. Оңа бир гахарлы хат язды. Хатында Пыгамберимиз саллаллаху алейхи веселлеме сөгди. Ыслама эрбет сөзлери рова гөрди. Онуң бу хатыны окап, чыдам эдип билмедик Бүҗейр разыяллаху анху ягдайы Ики Җаханың Гүнеши Серверимизе айдып, язан шыгырыны окады. Серверимиз:

   -Каба ким габат гелсе, оны өлдүрсин-дийди.

    Бүҗейр разыяллаху анху хем оңа хат язып, айданларына шыгыр билен җогап берди. Оңа өвүт-несихат алар ялы, горкузыҗы тәр уланды. Онуң мундан бейләк акыллы-башлы пикир этмегини исләп, шейле язды:

   -Эй, Каб! Батыл диййән диниң болан бу динден хас хакыкысы бармы   сенде? Халас болмак ислейән болсаң, бутлары ташла. Бир болан Аллаха йөнел, Оңа табын бол! Кыямат гүни мусулман болуп иман гетиренлерден  башгасы җәхеннемиң аташындан халас болҗак дәлдир.

    Бүҗейр разыяллаху анху хатының соңуна-да шулары гошды:

   -Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлеми яманлап гынандыранларың кәбирлери өлдүрилди. Бир кысмы-да башыны алып гачды. Эгер сен саг-аман галмак ислейән болсаң, чалтырак Мединә гел. Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем пушман эдип, тоба эденлериң хеммесини кабул этди. Эгер  айданымы этмесең, өз чәрәңи өзүң гөр!..

    Каб ибни Зүхейр доганы Бүҗейр разыяллаху анхуның хатыны аланда, гөйә дүнйә башына юмурыландыр өйтди. Яшайшындан горкмага башлады. Онуң  тиредешлериниң арасындакы душманлары «Ол инди өлдүрилди хасап» дийип, геп яйрадярдылар.

    Кабың көңли ыслама тарап ачылыпды. Эмма аралыкдакы геп-гүррүңлер оны гам-гусса батырярды. Доганындан гелен хат оңа җуда тәсир эдипди. Ол бу сесе гулак гоймалыды. Халк арасындакы геп-гүррүңлере келле  галдырман, рухы юваш-юваш айдыңланып, ыслам билен шерепленмек ислейәрди. Ахырсоңы белли нетиҗə гелип, Мединә  тарап ёла дүшди.

   Ол шу рухы-хал ичинде тәзе бир шыгыр язды. Бу шыгырында тоба эдип, мусулман боландыгыны билдирйәрди. Ики Җаханың Гүнеши Серверимизи  өвйәрди. Багышламасыны сораярды. Ол шу дуйгуларыны шыгыр билен диле гетирйәрди.

   Мединә барып, Җүхейне кабаласындан бир достуның өйүне гизлин мыхман болды. Эртеси гүн досты оны эртир намазына месҗиде әкитди. Дүесини месҗидиң өңүнде чөкерип, ичерик гирди.

   Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз дашында халка гурап отуран  сахабалары билен сөхбет эдйәрди. Ол Серверимизе якынлашып:

   -Эй, Ресулаллах! Каб ибни Зүхейр эденлерине пушман эдип, мусулман болуп, сенден аман дилемәге гелипдир. Яныңа гетирсем, аман  берермисиң?-дийди. Сөйгүли Пыгамберимиз:

   -Хава-дийип, җогап берди.

   Каб ибни Зүхейр келимейи-шехадат гетирип, мусулман болды. Серверимиз оны танамаярды.

   -Сен кимсиң?-дийип сорады. О-да:

   -Мен Каб ибн Зүхейрдирин-диен җогабы берди. Рахмет Пыгамбери Серверимиз:

   -Диймек, шу бейти язан сен-дә, шейлеми?-дийип, Эбу Бекир разыяллаху анхуве тарап өврүлди-де:

   -Эй, Эбу Бекир! Нәме дийипди?-дийип сорады. Хезрети Эбу Бекир разыяллаху анху Кабың о мешхур бейтини окады. Каб утанҗындан ере гирмеди. Диңе:

   -О бейти мен айдыпдым-дийип билди.

   Сөйгүли Пыгамберимиз о бейтде «аман берен киши» дийип, агзаляныны билип:

   -Хава. Валлахы амандадыр-дийди.

   Соңра Каб ибни Зүхейр разыяллаху анху еринден туруп, «Банет суаду-сөйгүли узаклашды» сөзлери билен башлаян узын касыдасыны окамага башлады. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз, онуң бу  касыдасындан өрән хошал болды. Тәзе окан шыгрына-да Серверимиз җуда бегенди.  Хыркасыны (донуны) чыкарып, оңа гейдирди. Шу себәпден Каб ибни Зухейриң касыдасы, «Касыдайы Бурде» ады билен мешхур болды.

   Бу касыда дилден диле, көңүлден-көңле, сетирден-сетире гечип, хер дөвүрде шыгыр мушдаклары тарапындан ят тутулды. Кимлер язып алды. Кимлер вирд (зикир) мысалы окады. Бу касыда Ресулаллахың ышгыны мылайым  шемал ялы  көңүллере сары әкитди. Окаян, диңлейән хер мөмүн ылхам алды. Рухлар иймитленди. Хассалар шыпа тапды. Бу касыданың энчеме шерхлери язылды. Хер дөвүрде Пыгамбер ашыклары оңа өз диллери биле дүшүндиришлер, шерхлер яздылар.

   Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң совгат эден бу  хыркасы Каб ибни Зүхейр разыяллаху анху арадан чыкандан соң, Муавия ибни Эби Суфян тарапындан мирасдүшерлеринден сатын алынды. Халыпадан халыпа мирас галды. Эмевилерден Аббасылара, ахырда Явуз Солтан Селим  Хан  Мүсүри фетх эденсоң,  Стамбулдакы Топгапы Сарайына гелди.

    Бизиң шу гүнки гүнлеримизе ченли гелип етен улы ышк хем сөйги билен  горалан бу хырка «Хыркайы-Сагадат» ады билен мешхур болды. Ол «Хыркайы-Сагадат» отагында хормат билен гораляндыр.

   Каб ибн Зүхейр разыяллаху анху хиҗретиң 26-нҗы йылында Шамда арадан чыкандыр. Аллах ондан разы болсун. Керемли Хакдан шепагатларыны ныяз эдерис. Әмин!