Илкинҗи шехидиң чагасы… Җеннети…

АММАР ИБНИ ЯСИР

разыяллаху анху

 

   Аммар ибни Ясир разыяллаху анху иманда гайратың ве дурнуклылыгың  символы болан йигит… Ынанҗы угрунда гөркезен пидакәрликлери биле ысламың бейиклигиниң делили болан гахрыман!..  Пидакәрлигиң иманың өзүдигини гөркезен илкинҗи шехит чагасы… Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң: «Җеннет үч кишә муштакдыр (гарашяндыр): Хезрети Ала, Аммара ве Сермана» диен өвгүсине мынасып болан җеннети ынсан!.. Илкинҗи гезек, өйүниң бир бөлүмини месҗит эдип бөлен бир иман әри…

   Какасы Ясир, Еменли Кахтаны кабыласының Анс голундандыр. Ол йитен  доганыны гөзлемек үчин Мекгә гелди. Бени Махзум кабыласындан Эбу Хузейфе ибни Утбәниң хемаятына гирди. Сүмеййе атлы кенизегине  өйленди. Ондан Аммар дүнйә гелди.

    «Эбул-Якзан» күнйеси (лакамы) биле ятланан Аммар ибни Ясир Эркамың өйүнде Сухейб билен бирликде отузынҗы мусулман болуп, ыслам билен  шерепленди. Гысга вагтдан соң какасы Ясир хем эҗеси Сумеййе хатын-да мусулман болдылар.

   Ысламың илкинҗи гүнлери кын гүнлерди. Илкинҗи мусулманлар-да иман үчин гөрешде кын гүнлери яшаян йигитлерди. Мүшрүклер ыслама  гиренлери ызарлап, олара азар яманыны берйәрдилер. Ховандарсыз тәзе мусулманлары, өйләниң ыссы вагтында гызгын чәгәниң үстүнде енҗип  иңледердилер. Ясириң машгаласы бу иңңилдилери көңүллериниң  чуңлукларына гөмен хем-де мүшрүклериң иң агыр сүтемлерине гаршы  гахрыманларча диренен йигитлердир.

    Калбы гаралып, гөзи гызаран залымлар Ясир машгаласына акылыңа-оюңа  гелмейән җәхеннеми азаплары бердилер. Гүнүң иң гызгын сагатларында үчүсини бирден чөлүң говруҗы гумларына гөмдүлер. Үстлерине дерилерини  сыпырян көз бөлеклерини гойдулар. Эмма оларың мунча зулумдыр  вагшылыкларына гарамаздан ол ыслам әрлериниң калпларындан  иманларыны алып билмедилер.

   Фахри-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз хер гүн Ясир  машгаласының янына, оларың сүтем гөрйән ерине гидерди. Олара рухы тайдан гүйч-кувват бермәге чалышарды. Рухы тайдан дири галмакларына гайрат эдип, рухы даянчларыны артдырмак ёлунда элинден геленини эдерди. Бир гезек Аммар разыяллаху анху Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизе:

   -Эй, Ресулаллах! Сүтем етҗек дереҗесине етди-дийди. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз-де оңа: 

   -Эй, Эбул Якзан! Сабыр эт!.. Сабыр эдиң, эй, Ясир машгаласы!.. Сизе вада эдилен ер җеннетдир-дийди.

   Олара бейик дереҗелер гөркезди. Шейдип гөрйән гөргүлерине шәрик болды.

    Ене бир гүн Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз Аммар разыяллаху анхуның янына гитди. Аташ биле даглап, оңа азап берйәнлерини гөрди. Серверимиз мүбәрек эли билен онуң башыны сыпалап: «Эй, Реб!.. Бу аташы Ыбрайыма берду-салам (сергин хем саламат) кылдыгың киби Аммара-да сергин хем зелелсиз эйле»-дийип, дога этди.

   Нәхили ховплы, иниңи тикенекледйән, йүреклери сызладян сүтемлер!.. Ненеңси элемли хадысалар!.. Муңа йүреклер нәхили чыдап билер?..  Эмма ылахы эрада шейле… Кысматың чарчувасы шейле чызылыпдыр… Бир гайрат бермек герек… Аллах Тагала ныгмат-күлпет деңлигини гуруп, ысламың ныгматына говушмак үчин гулунда бир гайрат гөрмек ислейәр… Буюряр ки:

   «Ёгса, Алла ичиңизден җихад эденлери белли этмән, сабыр эденлери орта чыкарман җеннете гирҗегиңизи пикир этдиңизми?» («Әли Имран» сүреси; 142-нҗи аят)  

   «Ынсанлар сынагдан гечирилмән, диңе “иман гетирдик” диймеклери биле гойберилҗеклерини пикир этдилерми?»(«Анкебут» сүреси: 2-нҗи аят)   

   Ясир машгаласының сүтем эдилмейән гүни ёкды. Мүшрүклер Сүмеййе  хатыны ики дүйәниң аркасына даңып, ерде сүйредилер. Эбу Җехил ве онуң адамлары иман долы көңүлли хорҗа, бичәре аялы гамчының ашагына алдылар. О гүн Аммар бин Ясир разыяллаху анхуның эҗесидир, какасы билеликде мүшрүклериң зулумына чыдаман, шехадет (шехитлик) шерабыны ичдилер. Тенлери гызгын чөлде галды. Рухлары болса, Җеннети-агла учды.

   Ысламың илкинҗи шехитлери болуп, тарыха гирен Ясир машгаласы  кыямата ченли гелҗек мөмүнлере шу херекетлери биле соңсуз шереп ве эбеди бир асыллылык гойдулар. Иманларындан асла йүз өвүрмедилер. Ыззат хем шереплери биле, йүзлериндәки сеҗде ызлары биле чуңңур иманы биле Аллаха говушдылар.

    Аммар разыяллаху анху өмрүниң соңуна ченли мүшрүклериң зулмуна  гаршы дурмагы довам этди. Бир гүн оңа ене залым мүшрүклер акылы чашянча, дерилери союлянча сүтем этдилер. Олар бутларының адыны айтмаса, гойбермеҗекдиклерини айтдылар. О-да өлүмден гутулмак үчин оларың ислейши ялы, Лат ве Уззаның адыны биалач тутмага меҗбур болды.

  Ол мүшрүклериң элинден гутулып-гутулман гөни Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимиизиң хузурына барып, башындан геченлери аглап-эңрәп гүррүң берди. Серверимиз оңа:

   -Шу сөзлери айдан вагтың калбың нәхилиди?-дийди. О-да:

   -Калбымда, Аллаха иманда иң кичиҗик бир үйтгешиклик болмады-дийди. Бу җогабың гаршысында Серверимиз саллаллаху алейхи веселлем:

   -Аммары башындан аягына ченли иман гаплады. Иман йүлүклерине етди-дийди

   Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз Аммар разыяллаху анхуның гөзяшларыны мүбәрек эли биле сылды. Онуң көңлүни көшешдирҗек ве   рухуна дирег берҗек шу бушлугы берди ве калпда иман ерлешенден соң, дили билен биалач, зерурлыкдан айдылан сөзүң имана зыянының болмаҗакдыгыны билдирди. Хат-да ене сүтеме дучар болса, шол сөзлери  гайталап билҗекдигини оңа шу аяты-кериме билен бушлук берди:

    «Калбы иман билен долы болан ягдайында инкәр этмәге зорлук эдиленлерден башга, ынанандан соң Аллахы инкәр эдип, көңлүни  капырлыга ачанлара Аллахың газабы бардыр. Улы азап-да олар үчиндир». («Нахл» сүреси: 106-нҗы аят).       

    Аммар ибни Ясир разыяллаху анху илки Хебешистана, соңра Мединә хиҗрет этди. Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз оны Хузейфе ибни Еман разыяллаху анху билен доган дийип, ыглан этди. Ол Месҗиди Небевиниң (Пыгамберимизиң месҗидиниң) гурлушыгында  гуҗур-гайратыны гайгырмады. Ики-икиден керпич дашады. Үсти башы топ-тозана булашды. Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз онуң йүз-гөзүниң тозаныны гөрүп:

   -Вах, Аммар!.. Вах, Аммар!.. Сени гүнәкәр бир җемагат өлдүрҗекдир. Сен олары җеннете, олар болса сени җәхеннеме чагырҗаклар-дийди.

   Аммар разыяллаху анху Бедирден башлап, әхли газатлара (дин угрундакы сөвешлере) гатнашды. Сөвешлерде улы гахрыманчылыклар гөркезди. Емаме сөвешинде гулагы гопуп, салланып дурка-да, ол сөвешмеги довам этди.  Даргап барян гошуна:

   -Эй, мусулманлар!.. Җеннетден гачярсыңызмы? Мен Аммар ибни Ясирдирин. Бу тарапа гелиң!..-дийип, хайкырып гошуны җемледи.

   Ол Хезрети Омар разыяллаху анхуның заманында Куфә хəким эдип иберилди. Хезрети Алы разыяллаху анхуның дөврүнде болан Җемел ве Сыффын сөвешлеринде онуң тарапында болды. Ол Сыффында Хезрети Алы разыяллаху анхуның пыяда гошунының гошунбашысы болуп сөвешйәркә, 93 яшларында гарпышып, шехит болды. Хезрети Алы разыяллаху анху җыназа намазыны кылдырандан соң, шол ерде депин эдилди. Алла ондан разы болсун.

   О узын бойлы, гараягыз, ала гөзли, гиңиш омузлыды. Садалыкда өмүр сүрди. Хич намазыны каза этмеди. Ыслам тарыхында илкинҗи гезек өйүниң бир тарапыны месҗит эден кимсе хөкмүнде ятланды. 62 саны хадысы-шериф роваят этди. Аллах ондан разы болсун! 

   Бухариде ятланян бир роваяты шейледир: «Үч зады өзүнде җемлән кимсе,  имана долы эе боландыр:

1. Өз зыянына болса-да, ынсабы элден бермезлик.

2. Хер кесе салам бермек.

3. Гарып болса-да, садака бермек».

   Керемли Хак Аммар ибни Ясир разыяллаху анхуның имандакы гайратыны  ве дурнуклылыгыны, ынанҗы боюнча яшамакдакы сабрыны бизлере-де  лутф эдип (багышлап), шепагатларына лайык эйлесин. Әмин.