Ылым ве Хакыкат ёлагчысы яш

АМР ИБНИ АБЕСЕ

разыяллаху анху

 

    Амр ибни Абесе разыяллаху анху Ыслам динини илкинҗи кабул эден гахрыманлардан… Җахылыет дөврүнде  бутлара чокунмагы йигренен, хемише олардан гутулмагың ёлуны гөзлейəн акыллы-башлы йигит… Хака,  хакыката улашып билмек үчин довамлы гөзлегде болан герчек… Халкың  бутлара ынанмагыны манысыз хем ялңыш хасаплан догручыл-дүрс ынсан…  Хемише тəзе маглуматлары эле салмагы сөен ылым əри..

   Ол Сүлейм огуллары кабыласының Беҗиле шахасына дегишлидир. Эбу Зер   Гыфары разыяллаху анху биле эне бир догандыр. Эбу Неҗих я-да Нуҗейх   күнъеси билен ятланыляр. Какасының ады Халид, эҗесиниң ады Ремледир. Онуң Ыслам билен шерепленишини, Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем  Серверимиз билен душушыгыны онуң өзүнден диңлəлиң:

   -Мен җахылыет дөврүнде вагтымыз халкың  азгынчылыкдадыгыны, догры  ёлда дəлдигини билйəрдим. Чүнки олар бутлара чокунярдылар. Аслында бутлара чокунмак шейле дереҗеде манысыз хем ялңыш херекетди. Мен мундан халас болмагың ёлуны гөзлейəрдим. Бир əхли китап (Төврат я-да Инҗил окаян бир адам) адам билен гөрүшенимде ол маңа:

   -Мекгеден бири чыкып, ковмуның бутларыны рет эдип, о бутлардан башга бир  илаха (Аллаха) дагват этҗекдир (чагырҗакдыр), сен оны тап-дийип, несихат берди.

  Бир аз вагтдан соң, Мекгеде бир кишиниң чыкандыгыны, өзүниң хем Аллахың илчисидигини ве тəзе дин хакында ыгтыбарлы хабарлар  берйəндигини эшидип, дерхал атланып, о кишини гөрмəге Мекгə гитдим.

   Курейшиң җебри-җепасы себəпли онуң орталыкда гөрүнмейəндигини билип, онуң билен гөрүшмегиң ёлларыны гөзледим. Ахырында тапып янына бардым-да:

   -Сен кимсиң?-дийдим. О-да:

   -Мен Пыгамбердирин-дийди. Мен:

   -Сени ким иберди?-дийдим. О-да:

   -Мени Аллах иберди-дийди. Мен:

   -Нəме билен иберди?-дийдим. Ол:

   -Пəк ве шəриги болмаян Аллаха ыбадат этмек, ган дөкмезлик, бутлары  йыкмак, доган-гарындашлара гөз этмек, Аллахы бир билип, Оңа хич бир зады шəрик гошмазлык везипеси биле гөндерди-дийип, җогап берди.

    Амр ибни Абесе гөзлейəнини тапды. Көңлүнде иман нуры парлапды. Ол Ики Җаханың Гүнеши Серверимизе ене бир сораг берди:

   -Бу меселеде саңа көмекчи болҗак кимлер бар? Серверимиз:

   -Эбу Бекир билен Билал янымдадыр-дийди. О гүн олар барды. Амр ибни Абесе разыяллаху анхуның көңли айдыңланды ве келимейи-шехадет гетирип, Ыслама гирди. Шейдибем ол илкинҗи мусулманлардан болмак мертебесине етди.

   Амр ибни Абесе разыяллаху анху мундан соңкы дурмушы барада хем шейле  гүррүң берйəр:

   -Мен ыслама гиренимден соң, Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң янындан айрылмак ислемедим.

   -Эй, Ресулаллах! Саңа көмекчи болар ялы, яныңда галмак ислейəрин-дийдим. Ресулы-Экерм саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз  мусулманлара эдилйəн зулум-сүтемлериң гүн гечдигиче артянлыгы себəпли  оны горамакда кынчылык чекҗекдигини пикир эдип, оңа:

   -Сен хəзирликче, юрдуңа, машгалаңа дөн. Хачанда мениң ысламыети ач-ачан ыглан эдип, мейдана чыкандыгымы эшиден вагтың, яныма гел-дийди.

   Мен машгаламың янына гайтдым. Сүлейм огулларының арасында узак вагт галдым. Гелен-гиден ёлагчылардан хабар алмага чалышярдым. Шол аралыкда Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң Мединə хиҗрет  эдендигини эшитдим. Мединеден биз тарапа гелен-гиденлерден:

   -Мединə гелен о зат нəме этди?-дийип сорадым. Оны диңе узакдан   ызарладым. Ол  хакында хабар алмага чалышдым.

   Мединеден тəзе топарлар гелипди. Олар үйтгешик хабар гетирипдилер. О геленлер:

   -Халк оңа тарап ылгаяр, онуң динине гирйəр. Ковмы оны өлдүрмек ислеселер-де башармандырлар-дийип, эрбет хабарлар беренде ынҗалык тапмадым. Чыкып Мединə гелдим-де, Ресулаллахың хузурына барып:

   -Эй, Ресулаллах! Мени танадыңызмы?-дийдим. Ики Җаханың Гүнеши Серверимиз:

   -Хава!.. Сен Мекгеде янымыза гелен киши дəлмисиң?-дийди.

   -Менден шу затлары сорапдың, менем саңа шейле-шейле-дийип, җогап берипдим-дийип, мени ядындан чыкармандыгыны мəлим этди. Бейле сөйгүни ве якынлыгы гөрүп, текрар Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимизе:

   -Эй, Ресулаллах! Аллахың саңа өвреден затларындан маңа-дла өврет! Маңа  намазы өврет-дийдим. Шонда Ресудлаллах саллаллаху алейхи веселлем маңа  шулары өвретди:

   -Эртир намазыны кыл! Соңра Гүн догуп, бир найза бойы галянча намаз кылма. Чүнки Гүн шейтаның ики шахының арасындан догар. Кəпирлер шол вагт оңа сеҗде эдерлер. Соңра дикилен найзаның көлегеси кемелип  гутарянча непил намаз кыл! Чүнки намаз субут эдилен шаятлыкдыр. Соңра аракесме эт. Ол вагтда җəхеннем гыздырылар. Көлеге айланан вагтында өйле намазыны кыл. Тə икиндə ченли намаз кылмагы довам эт. Икиндиден соң, Гүн батянча аракесме эт. Чүнки Гүн шейтаның ики шахының арасында батар. Кəпирлер-де шол заман Гүне сежде эдерлер-дийди. Мен ене-де:

   -Эй, Ресулаллах! Маңа тəхəрет хакында-да гүррүң бер-дийдим. О-да:

   -Хер ким тəхəрет сувуны тайярлап, агзына-бурнуна сув чекип тəмизлесе, хөкман онуң йүзүниң, бурнуның, агзының гүнəлери дөкүлер. Йүзүни ювса, йүзүниң гүнəлери сув билен сакалының төвереклеринден дөкүлер. Тирсеклери билен билеликде элини ювса, элиниң гүнəлери сув билен   бармакларының учларындан акып гидер. Соңра келлесине месх этсе,  келлесиниң гүнəлери сачларының уҗундан дөкүлип гидер. Соңра болса топуклары билен билеликде аякларыны ювса, аякларының гүнəси сув билен аякларының бармакларының уҗундан акар. Эгер-де бир киши шейдип тəхəрет алса, туруп намаз кылса, Аллаха хамду-сена этсе, Оны лайык болан сыпатлары билен бейгелтсе, көңлүни дуркы билен Аллаха багласа, ол эдил энесинден доглан гүнүндəки ялы гүнəлеринден сапланар-дийди.

   Амр ибни Абесе разыяллаху анху бу хадысы сахаба Эбу Умамə хабар беренде, ол:

   -Эй, Амр! Бейле бир иш үчин берен улы бушлугың хакында пикир эдип гөр! Хакыкатданам сен муны Ресулаллахдан эшитдиң дəлми?-дийип текрарлады. Амр ибни Абесе разыяллаху анху:

   -Эй, Эбу Умаме! Яшым илерледи, сүңклерим эҗизлəп, аҗалым якынлашды. Не Аллаха, не-де Ресулаллаха ялан сөзлемəге мəтəчлигим ёк. Мен бу хадысы Ресулаллахдан еди-секиз гезек эшитмедик болсадым, асла роват этмездим. Хат-да мундан-да көп эшитдим-дийди.

   Амр ибни Абесе разыяллаху анху абид хем захид дурмуш яшады.  Истигфары дилинден дүшүрмезди. Довамлы тоба эдерди. Ол Хендек  сөвешинден соңра я-да Мекгəниң фетхинден өң Мединə хиҗрет этди. Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң янындан айрылмады.

   Мекгəниң фетхине, ыз янындан болса, Таиф чакнышыгына-да гатнашды. Сирияның үстүне иберилен гошунда оңа везипе берилди. Йермук сөвешинде Халид ибни Велид разыяллаху анхуның атлы гошунларына командирлик этди. Онуң 38 саны хадысы-шериф накыл эдендиги роваят эдилендир.

   Онуң Хезрети Осман разыяллаху анхуның халыпалыгының соңкы  йылларында Шам тарапларында арадан чыкан болмагының əхтималдыгы  гүман эдилйəр. Керемли Хак хеммəмизи шепагатларына лайык эйлесин. Әмин.