Başy » ЗАХЫТЛЫК КИТАБЫ » ОМАР ИБН АБДЫЛЭЗИЗ БАРАДАКЫ ХАБАРЛАР

Мугыра ибн Хеким шейле диййәр: «Халыпа Абдылмәлигиң гызы (ягны Омар ибн Абдыл­эзизиң аялы) Патма маңа: «Эй, Мугыра! Эл­бетде, ынсанларың арасында Омар ибн Аб­дыл­эзизден хас көп намаз окаян ве ораза тут­ян киши болуп билер. Йөне ынсанларың ара­сын­да мен Омар ибн Абдылэзизден хас көп Алладан горкяны гөрмедим. Өйүне гирен ма­халы намаз җайына гирип, тә гөзлери юмул­янча аглаярды ве дилег эдйәрди. Соң ене оянып, бүтин гиҗесини шейле ягдайда гечир­йәрди» дийди».

* * *

Ыбрайым ибн Убейт ибн Рыфага шейле диййәр: «Мен Омар ибн Абдылэзизи Мухам­мет ибн Кайс оңа хадыс гүррүң берйәркә гөр­дүм. Гөрсем, Омар гапырга сүңклери бири-биринден айрылҗак дереҗеде аглаярды».

* * *

Сүлейман ибн Хамыт шейле диййәр: «Омар ибн Абдылэзиз оглы Абдылмәлиге шейле хат язды: «Мениң үчин бир кишиң кәмиллиги ве халас болмагы сениң кәмиллигиңден ве халас болмагыңдан говы дәлдир. Йөне муңа мусул­ман­лара я-да зиммилере[1] ёлбашчы болан де­гиш­ли дәлдир. Чүнки, оларың догры ёлда йө­ре­мегинде бейлекилериңкиде болмадык тәсир бардыр. Шейле хем халк үчин оларың азма­гын­да башгаларыңкыда болмадык тәсир бар­дыр».

* * *

Мугыра ибн Хеким шейле диййәр: «Абдыл­мә­лигиң гызы Патма маңа шейле гүррүң бер­ди: «Омар ибн Абдылэзизиң өлүм дүшегинде ятыр­ка: «Эй, Аллам! Өлүмим гүндиз болса оны ынсанлардан гизле!» диендигини эшит­дим. Бу хассалык махалы бир гүн оңа:

— Эй, мөминлериң эмири, яныңыздан чы­ка­йынмы? Белки, бираз ятарсыңыз, себәби сиз гиҗе ятмадыңыз — дийдим ве чыкып, баш­га бир отага гитдим. Онуң: «Шу ахырет өйүни ер йүзүнде бейиклик ве писат исле­ме­дик­лере берерис. Нетиҗе такваларыңкыдыр»[2] аятыны окаяндыгыны эшитдим. Ол муны бир­нәче гезек гайталады. Соң дымды ве эп-эсли вагт сеси чыкмады. Онуң сесини эшит­ме­йәрдим. Оңа середйән хызматкәре: «Хайп саңа! Серетсене!» дийдим. Ол янына гиренден чиркин гыгырды. Деррев янына бардым, гөр­сем ол җан берипдир. Йүзүни кыбла өврүп, бир элини агзының, бирини хем гөзлериниң үстүне гоюпдыр».

* * *

Меймун ибн Михрап шейле диййәр: «Омар ибн Абдылэзиз бир гезек менден оглы Аб­дыл­мәлигиң янына барып-бармандыгымы сорады. Мен хем бир гүн онуң гапысына гелдим. Хыз­маткәрине:

— Онуң янына гирмекчи болян — дийдим.

Ол хем:

— Гирәйиң, янында адамлар бар. Ол нәме эмирми? — дийди.

Мен онуң янына бардым. Менден:

— Сен ким? — дийип сорады.

Мен:

— Меймун ибн Михрап — диенимден соң танады. Соң нахар вагты гелди. Сачага этли медине чорбасы гетирилди. Соң хем чөрек ве ичяг догралан дограма, хурма ве гаймак ге­ти­рилди.

Оңа:

— Мөминлериң эмирине айтсаңыз, ол хем саңа айлык беллесе — дийдим.

Онда ол:

— Алладан гелен рысгалың кем болмасын. Мен онсузам дөвлетден айлык алян ики мүң кишиниң ичинде. Сүлейман мени ики мүң кишиниң арасына гошды. Какама галсады, ол муны этмезди. Тайыфда[3] бир экинчилик ери­миз бар. Эгер маңа берилсе, мүң дирхемлик гир­деҗи гетирерди. Ондан артыкмаҗыны нә­ме эдейин? — дийди.

Мен ичимден оңа: «Сен какаң хакыкы ог­лу­сың» — дийдим».

* * *

Омар ибн Абдылэзизиң гулы Сехил ибн Садака шейле диййәр: «Омар ибн Абдыл­эзи­зиң якынларының бири маңа шейле гүррүң бер­ди: «Ол халыпа болансоң, өйүнден гаты сес­ли агы эшидилди. Себәбини соранымызда шейле дийдилер: «Омар ибн Абдылэзиз гыр­нак­ларыны өз ыгтыярына гоюп, шейле дийди: «Мениң башыма сизиң билен мешгул бол­ма­гы­ма пәсгел этҗек бир иш гелди. Ким ислесе, оны азат эдейин. Ким галмак ислейән болса, оны галдырайын. Мениң олар билен хич хили арабагланышыгым ёк» дийди. Олар ондан умытларыны үзүп аглашдылар».

* * *

Бир гезек Абу Убейда ибн Укба ибн Нафыг Курейши Омар ибн Абдылэзизиң аялы Патма бинти Абдылмәлигиң янына гелди. Оңа:

— Маңа Омар ибн Абдылэзиз хакда гүррүң бер! — дийди.

Онда ол:

— Алла оны халыпа эденсоң, тә рухуны ал­янча, онуң җүнүпден[4] я-да ыхтыламдан соң[5], ювнандыгыны билмейәрин[6] — дийди.

* * *

Мухаммет ибн Ысхак шейле диййәр: «Дост­ларымың бири гүррүң берди: «Омар ибн Хат­тап Сагыт ибн Амыр ибн Хузейми Шам ве­ла­я­тының бир этрабына хәким белләпди. Йөне ол адамларың арасындака кәвагтлар өзүнден гидйәрди. Хезрети Омара хат язып:

— Бу адам кесел — дийдилер.

Хезрети Омар хем бир душушыкда оңа:

— Эй, Сагыт! Саңа нәме боляр? — дийип сорады.

Ол хем:

— Эй, мөминлериң эмири, менде горкулы зат ёк. Йөне мен Худейп ибн Ады өлдүрилен ма­халы, ол ердедим ве онуң дилегини эшит­дим. Валла, хачанда көпчүликде ол ядыма дүш­се, өзүмден гидйәрин — дийип җогап бер­ди.

Бу ягдай хезрети Омарың янында онуң аб­ра­йыны хас хем артдырды.

---