АРЗУВ ЭТМЕЗЛИК ХАКДА
Энес ибн Мәлик шейле диййәр: «Пыгамбер алайхыссалам: «Бу адам оглы, бу хем онуң аҗалы» дийип, мүбәрек элини еңсесине гойды. Соң элини ачып: «Арзувы ниреде, арзувы ниреде?» дийип, адамың аҗалының элмыдама янындадыгы, эмма арзувларының янында дәлдигини дүшүндирди».
* * *
Мүбәрек ибн Фудала бизе Хасан Басрыдан шейле роваят эдйәр: «Үч адам душушып, бири-бирлериниң арзув-хыялларыны сорашдылар. Бири: «Бир ай гечмезден өлермикәм диййәрин» дийди. Бейлекиси: «Ине, муңа арзув диерлер» дийди. Икинҗиси: «Биригүн өлерин өйдйәрин» дийди. Бейлекиси: «Бу хем арзувдыр» дийди. Соң үчүнҗи кишиден соралды. Ол хем: «Аҗалы башга бириниң элинде боланың арзувы болмаз» дийди».
* * *
Абулмутевеккил Наҗы шейле гүррүң берйәр: «Ресулалла үч саны чыбык алды ве бирини ере чүмдүрди. Икинҗисини онуң янында чүмдүрди. Үчүнҗини хем онуң аңырсында чүмдүрди. Соң: «Мунуң нәмәни аңладяндыгыны билйәрмисиңиз?» дийип сорады. Сахабалар хем: «Алла ве онуң ресулы хас говы билер» дийдилер. Пыгамберимиз: «Бу ынсан, бу онуң аҗалы, бу хем арзувы. Адам оглы арзувына етмек исләр, эмма етмәнкә аҗал оны өзүне чекер» дийди».
* * *
Алы ибн Абу Талып шейле диййәр: «Мен сиз үчин диңе ики затдан горкярын, арзува ве хаю-хөвесе гул болмак. Арзув ахырети унутдырар. Арзувының ызында болмак хем Хакдан узаклашдырар. Дүнйә аркасыны өврүп гидип баряндыр. Ахырет хем йүзүни өврендир. Икисиниң хем огуллары бардыр. Сиз ахырет огулларындан болуң, дүнйә огулларындан болмаң. Элбетде, бу гүн амал бар, эмма хасап ёк, Эртирки гүн хасап бар, эмма амал ёк».
* * *
Энес ибн Мәлик шейле диййәр: «Пыгамбер алайхыссалам: «Адам оглы хеләк болар я-да гаррар. Эмма ики зат онда бакы яшар: харсыдүнйәлиги ве арзувы» дийди».
* * *
Абуд-Дерда шейле диййәр: «Гаррылык себәпли яйҗык сүңклериңиз бири-бирлерине якынлашса хем, сизиң җаныңыз бир зада болан арзувы билен яшлыгыны йитирмез. Диңе Алланың калпларыны ахырет үчин сынаг эденлери мунуң дашындадыр. Йөне олар өрән аздыр».
* * *
Ибн Абу Нуҗейх бизе Муҗахытдан я-да башга биринден шейле роваят эдйәр: «Адам ата ере дүшенсоң, Эзиз ве Җелил Реббим оңа: «Харабачылык болар дийип бина эт, ёк болар дийип перзент эдин!» дийипдир».
* * *
Абу Синан Шейбаны шейле диййәр: «Аллатагала асманларың ве перишделериң ярадылмагында Анна гүнүнден үч сагат галанда бошансоң, бир сагатда апаты, бир сагатда аҗалы яратды. Эмма хайсы билен башландыгыны билмейәрин. Адамы болса иң соңкы сагатда яратды».
Ехудылар: «Мундан соң Рухгүни[1] шейдип ерлешди» дийдилер. Онда Аллатагала: «Биз, элбетде, асманлары ве ери, икисиниң арасындакылары алты гүнде яратдык. Эмма бизе хич хили ядавлык гелмеди»[2] дийди.
* * *
Салых Мурри шейле диййәр: «Элбетде, өлүми ятламагым менден екеҗе сагат айрылан болсады, калбым мениң зыяныма бозуларды».
Мәлик хем Салых Мурри барада: «Ондан башга гайгы-гамы хас әшгәр билдирйән хич кими гөрмедим» дийипдир.
* * *
Абдылла ибн Мүбәрек шейле диййәр: «Салых Мурри Аллатагаланың: «Өлүминден соң ери дирелдендигини билиң. Сизиң үчин аятлары беян этдик»[3] аяты барада шейле дийди: «Ол калплары гатылашансоң, юмшадар».
* * *
Хыббан ибн Абу Җебеле бизе Абу Зериң я-да Абуд-Дерданың шейле диендигини роваят эдйәр: «Өлмеги үчин догурярсыңыз, харап болмагы үчин дикелдйәрсиңиз, паны болмагы үчин дүнйәлик йыгнаярсыңыз, бакы галар өйдүп терк эдйәрсиңиз. Халанылмаян шу үч зат нәхили оңат: хассалык, өлүм ве гарыплык».
* * *
Яхя ибн Кесир пыгамбер алайхыссаламың шейле диендигини роваят эдйәр: «Мухаммедиң җаны гудрат элинде боландыгына ант ичйәрин. Бир өй гөзяшы билен долмаса, бегенч ве ныгмат билен долмаз. Беланың ве гайгының ызына дүшмедик хич бир шатлык ёкдур».
* * *
Суфян Сөври бизе Агмешден шейле роваят эдйәр: «Ресулалланың сахабалары Мединә геленсоңлар, дурмушдакы етҗек әхли максатларына етипдилер. Йөне гөйә кәбир затлары говшадан ялыдылар. Мундан соң: «Иман эденлериң Алланы ятламак, калпларының юмшамак заманы гелмедими?»[4] аяты гелди».
[1] Себәби ехудыларда Рухгүни, мусулманларда Анна гүни мукаддес хасапланяр. Олар Рухгүни хич зат этмейәрлер.
[2] Гурханың 50-нҗи («Кап») сүресиниң 38-нҗи аяты.
[3] Гурханың 57-нҗи («Хадыд») сүресиниң 17-нҗи аяты.
[4] Гурханың 57-нҗи («Хадыд»)сүресиниң 16-нҗы аяты.