Başy » ЗАХЫТЛЫК КИТАБЫ » АЛЛАТАГАЛАНЫҢ БЕЙИКЛИГИНИ ЯДА САЛМАК ХАКДА

 

Җебеле ибн Сахым шейле диййәр: «Зыят ибн Худейр Эседи билен бир ерден гайдып гелйәрдим. Сөзүмиң арасында: «Ёк, аманатдан ант ичйәрин» дийдим. Зыят муны эшидип аглады. Мен улы хата гойберендирин өйдүп: «Бу сөзлер эрбетми?» дийип сорадым. Онда ол: «Хава, хезрети Омар аманата ант ичмеги дүйбүнден гадаган эдерди» дийди».

* * *

Мутаррыф шейле диййәр: «Алланың бейик­лигини яда салың. Сиз онуң адыны гапыдакы малларыңыза гыгыран махалыңыз ятламаң»[1].

* * *

Җабыр шейле диййәр: «Ата Аллатагаланың: «Ким Алланың гадаган дийип хөкүм эден затларына әхмиет берсе, билип гойсун, бу Алланың янында өз бәхбиди үчиндир»[2] аяты хакда: «Бу гадаганлыклар Аллатагала гаршы чыкылан затлардыр» дийди».

* * *

Муса алайхыссалам: «Эй, Реббим! Маңа өз якын достларың кимлердигини айт!» дийди. Аллатагала хем оңа: «Олар бири-бирлерини мениң үчин сөенлер, сәхер чаглары менден өзлериниң багышланмакларыны ислейәнлер, мен ятланыланда мениң билен биле ятланыл­ян, олар ятланыланда олар билен билеликде мен хем ятланылян кишилердир. Олар маңа табынлыкда болуп, бүргүтлериң хөвүртгелери­не гайдып гелишлерине меңзейәр. Шейле хем, олар мениң харам эден затларым халал хасап эдиленде, гаплаңларың гахарланышлары ялы гахарланян кишилердир» дийди.

* * *

Сагыт ибн Җубейр шейле диййәр: «Ресул­алладан: «Алланың достлары кимлер?» дий­лип соралды. Онда ол: «Гөрненлеринде Эзиз ве Җелил Аллатагала яда дүшйән киши­лер­дир» дийди».

* * *

Вехп ибн Мунеббех шейле диййәр: «Хик­мет­ли кишилериң бири: «Мен Эзиз ве Җелил Реббиме җеннетиң согабыны умыт эдип ыба­дат этмекден, берен махалы ишлейән, берме­дик махалы хем ишлемейән хакына тутма гул ялы болмакдан утанярын. Шейле хем, Эзиз ве Җелил Реббиме довзах горкусы билен ыбадат этмекден, нетиҗеде, горкса ишләп, горкмаса ишлемейән эрбет гул ялы болмакдан утаня­рын. Мен Алла диңе ыбадат этмәге мынасып­дыгы үчин ыбадат эдйәрин» дийди».

* * *

Вехп ибн Мунеббех ене-де шулары айтды: «Эзиз ве Җелил Реббиме болан сөйгүм менде ыхлас билен ыбадат этмәге улы хөвес дөред­йәр».

* * *

Мухаммет ибн Умейр ибн Утарут ибн Хаҗып шейле диййәр: «Пыгамбер алайхысса­ла­мың сахабаларының арасында отырдык. Онуң янына Җебрайыл алайхыссалам гелип, аркасына эл дегирди. Мундан соңуны пыгам­беримиз шейле гүррүң берди: «Җебрайыл мени ичинде ики саны гушуң хөвүртгесине меңзеш бир зат болан бир агаҗың янына алып гитди. Биринде ол, бейлекисинде хем мен отурдым. Ол агач бизи гөзъетим йитйәнчә бейгелтди. Эгер узатсам, гөйә элим асмана дег­җекди. Соң бир улаг салладылар ве нур инди. Җебрайыл өзүнден гидип, ере йы­кылды. Онуң горкусының мениңкиден улуды­гыны гөрдүм. Вахый[3] гелди: «Эй, Җебрайыл! Сен гул пыгамберими я-да хөкүмдар пыгам­бе­рими, җеннетими? Хайсыны ислейәрсиң?! Җеб­райыл ятан еринден: «Гул пыгамбери» дийип, мени гөркезди».

* * *

Ибн Шыхап шейле диййәр: «Пыгамбер алай­хыссалам Җебрайылдан онуң өзүни асыл ярадылан суратында гөркезмегини иследи. Ол хем:

— Муңа чыдап билмерсиң — дийди.

Пыгамбер алайхыссалам:

— Муны гөркезмегиңи ислейәрин — дийди.

Җебрайыл разы болды. Пыгамбер алайхыс­салам Ай айдың бир гиҗеде намаз окалян ере чыкды. Җебрайыл оңа асыл гөрнүшинде гел­ди. Пыгамбер алайхыссалам оны гөрүп, өзүн­ден гитди. Соң өзүне гелди. Җебрайыла сөен­ди, бир эли гурсагында, бири болса арка­сын­дады. Пыгамбер алайхыссалам:

— Субханалла[4]! Ярадылан затларың хич би­риниң бейле боляндыгыны гөз өңүне гетирип билмездим — дийди.

Онда Җебрайыл:

— Сен Ысрапылы[5] гөрседиң, онуң он ики ганаты бар. Бир ганаты гүндогарда, бири гүн­батарда. Арш онуң гершинде. Ол хем кәмахал Аллатагаланың бейиклиги себәпли кичелйәр. Хатда серчеден хем кичиҗик гуша өврүлйәр. Ине, шол вагт аршы Алланың бейиклиги сак­лаяр — дийип җогап берди».

* * *

Ата шейле диййәр: «Муса алайхыссалам Ал­латагаладан: «Эй, Реббим! Хайсы гулуң сенден көп горкар?» дийип сорады. Ал­ла­тагала хем оңа: «Мени иң говы танаян гулум» дийип җогап берди».

* * *

Абдылэзиз ибн Абу Рувват шейле диййәр: «Перишделериң дилеглериниң бири шей­ле­дир: «Эй, Аллам! Душманларыңдан ар алҗак гүнүңде[6] эмеле гелҗек горкыңы, шу вагт калп­ларымызың дуймаяндыгы үчин бизи ба­гышла!».

* * *

Ысмайыл ибн Абу Халыт гоҗа Абу Исаның шейле диендигини роваят эдйәр: «Бир пе­ришде Аллатагала күрсүсинден әлем-җаханы йөредип башлан махалы оңа сеҗде этди, башыны галдырмады. Тә кыямат гопянча хем галдырмаз. Кыямат гүни ол: «Эй, Реббим! Саңа лайык дереҗеде ыбадат этмедим. Йөне саңа хич зады шәрик хем этмедим. Сенден башга ишими табшырар ялы бир эеде эдин­медим» диер».

* * *

Омар ибн Хаттап бир гезек Кагба йүз­ленип:

— Эй, Кагп! Бизи Алланың бейиклиги билен горкуз! — дийди.

Онда Кагп оңа:

— Валла, Алланың ярадан гүнүнден бәри кы­ямда[7] дуран перишделери бардыр. Олар хенизем биллерини ашак эген дәлдирлер. Кәбирлери рукугдадыр[8], биллерини догрулан дәлдир. Кәбирлери сеҗдедедир, башларыны галдыран дәлдирлер. Ахыры сура[9] соңкы гезек үфленер. Оларың хеммеси билеликде: «Сени бейгелдйәрис, саңа хамд-у сена айдярыс. Саңа лайык ыбадат эдип билмедик» диерлер — дийди.

Мундан соң гүррүңини шейле довам этди: «Ол гүн бир адамың етмиш пыгамбериңки ялы ягшы амалы болса хем, ол гүнүң эл­хенчлигинден яңа амалыны аз хасаплар. Дов­захыларың беденинден чыкан затлар билен долдурылан бир бедре Гүнүң догян тарапына дөкүлсе, гүнбатардакы яшаянларың онуң эр­бет ысындан яңа келлечанагы ярыларды. Дов­зах сес эдип бир дем алса, не Алла якын пе­ришделер, не-де бейлекилер галар. Хеммеси хем ики дызларына чөкүп: «Өз җаным, өз җа­ным!» диерлер. Хатда пыгамберимиз Ыбра­йым алайхыссалам хем оглы Ысхак пыгам­бери унудып: «Реббим! Мен сениң достуң Ыб­райым» диер».

Кагбың бу сөзлери отуранлары аглатды. Хатда олар хамсыгып башладылар. Хезрети Омар муны гөрүп:

— Эй, Кагп! Бизе сөйүнҗи бер! — дийди. 

Ол хем:

— Сөйүнҗи болсун! Аллатагаланың үч йүз он дөрт саны шеригаты[10] бар. Оларың бири би­лен гелен кишини, ыхлас сөзи[11] шерти би­лен рехметиниң боллугы себәпли, Аллатагала хөкман җеннете салар. Валла, эгер Аллатага­ланың рехметиниң нәхилидигини билседиңиз, хайырлы иш этмекде ялтанмаздыңыз. Эгер җеннет хүйрлериниң бири түм гараңкы бир гиҗеде дүнйә асманындан гөрүнседи, ер йүзи он дөрди гиҗәниң айдыңлыгындан хем айдың боларды. Ериң яшайҗылары онуң якымлы ысыны аларды. Җеннет әхлиниң лыбасла­рын­дан бир лыбас бу гүн дүнйә ачылса, элбетде, оңа середен өзүнден гидерди ве гөзлери муңа чыдап билмезди — дийди.

* * *

Ибн Мүбәрек шейле диййәр: «Суфян Сөв­ри Аллатагаланың: «Мусаның Ребби дага те­җел­ли эденсоң[12], оны сарсылып, ёк болуҗы эт­ди»[13] аяты хакда: «Даг ере гөмүлди, хатда дең­зе чүмүп гитди. Ондан соң хем ашак гит­мегини довам этди» дийди».

* * *

Шагбы шейле диййәр: «Җебрайыл перишде Меръем оглы Иса пыгамбер билен душушды. Җебрайыл оңа: «Эсселаму алейке, я, Рухал­ла[14]!» дийди. Ол хем: «Ве алейкессалам, я Рух­алла!» дийип җогап берди, соң хем: «Эй, Җеб­райыл! Хачан кыямат гопар?» дийип сорады. Җебрайыл ганатларының арасында титреди ве: «Соралян сораяндан хас говы бил­мейәр» дийип: «Асманларың ве ериң гөтерип билмеҗек дереҗесинде агыр болан ол сагат, сизе диңе дуйдансыз гелер. Кыяматың вагты­ны ондан башга хич ким билмез»[15] диен аяты окады».

* * *

Шагбы шейле диййәр: «Меръем оглы Иса пыгамбериң янында кыямат агзалан махалы, сесини гаталдып: «Меръем оглуның янында кыямат агзалан махалы дыммагы оңа гелиш­мез» дийди».

* * *

Алы ибн Алы Рыфагы шейле диййәр: «Хасан Басры: «Элбетде, биз ынсаны мушак­гат­да яратдык»[16] аятыны окап: «Шу ынсаның дөз гелҗек задына, дөз гелип билҗек башга ярадылан зады билмейәрин» дийди».

* * *

Ене Алы ибн Алы Рыфагы шейле диййәр: «Сагыт ибн Абулхасан бир гүн ёкардакы аяты[17] окады ве мундан соң: «Ынсан дүнйәниң кынчылыкларына ве ахыретиң эйменчликле­рине дөз гелер» дийип дүшүндирди».

* * *

Харун ибн Рыгап шейле диййәр: «Асгас ибн Салама достларына: «Сизе бир бейт окап берҗек» дийди. Онда достлары: «Сен гошгы­ны нәме этҗек?» дийдилер. Ол:

Кыяматдан халас болсаң мегер сен,

Элхенч ёвуз гүнден халас боларсың.

Айтмасам, арамызда аңладар бизиң,

Хич хачанам болмандыгын достлугың

диен сетирлери окады. Диңлейҗилер шей­ле бир агладылар вели, оларың башга бир зат үчин шу гүнки ялы агландыкларыны гөрмән­дим».

* * *

Ымран ибн Худейр шу җүмләни анезели­лерден[18] бир адамдан роваят эдйәр: «Биз муңа меңзеш зады гөрмедик. Бизден биримиз гөз үчин болар горкусы билен хич хачан башга бириниң халына агламады».

* * *

Абдылла ибн Амыр ибн Рабыга шейле диййәр: «Омар ибн Хаттабы гөрдүм. Ол ерден бир саманың чөпүни алып: «Кәшге, шу са­манча болсадым. Кәшге, хич зат болмасадым. Кәшге, эҗем мени догурмасады. Кәшге, бү­тин­лей унудылан, хич зат болсадым» дийди».

* * *

Омар ибн Хаттап бир адамың: «Анык ки, ынсаның үстүне замандан хич зат болмадык бир вагт-мүддет гечмедими?»[19] аятыны окаян­ды­гыны эшидип: «Кәшге, ол дөвүр гутарсады» дийди.

* * *

Эбан ибн Осман ибн Аффан шейле дий­йәр: «Хезрети Омар соңкы деминде ятырка: «Эгер гүнәм гечилмесе, маңа ве эҗеме хайп» дийди».

* * *

Хумейт ибн Хылал шейле диййәр: «Херем ибн Хайян ве Абдылла ибн Амыр ёлда дүе­лери билен баряркалар өңлеринден бир яндак чыкды. Дүелериң икиси хем оңа тарап ыл­гады, оларың бири яндагы ийди. Херем дос­тундан:

— Сен өзүңиз яндак болуп, дүйәниң ийип гитмегини исләрмидиң? — дийип сорады.

Ибн Амыр:

— Мен муны ислемездим. Мен чын йү­рек­ден Эзиз ве Җелил Алланың җеннете салма­гыны ислейәрин — дийди.

Херем болса оңа:

— Мен небсимиң ислеглерине табын этди­рил­җекдигими билседим, элбетде шу яндак болуп, мени шу дүйәниң ийип гитмегини ис­ләр­дим — дийди».

* * *

Абуд-Дерда шейле диййәр: «Мен машгала­мың гечиси болуп, олара бир мыхман геленде, мениң дамагымы чалмакларыны, өзлери ийип, бейлекилере хем ийдирмеклерини ис­ләр­дим».

* * *

Хаммат бизе Ыбрайымдан шейле роваят эд­йәр: «Хезрети Әше бир агаҗың янындан гечип барярка: «Кәшге, шу агаҗың япрагы болсадым» дийди». 

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Абу Бекр Сыд­дык агаҗың үстүнде бир гуш гөрүп: «Эй, гушҗагаз, сен нәхили багтлы! Миве иййәрсиң, агаҗың үстүне гонярсың. Мен хем гушларың иен мивеси болмак ислейәрин» дийди».

* * *

Катада шейле диййәр: «Абу Убейда ибн Җеррах: «Мен бир гечи болуп, машгаламың мени өлдүрип, этими иймегини ве чорбамы чемчеләп ичмегини ислейәрин» дийди».

* * *

Ымран ибн Хусайн шейле диййәр: «Мен гүйчли түвелейиң мени гум ялы тозатмагыны арзув эдйәрин!».

* * *

Ибн Мүбәрек бизе Хасан Басрының тоба эденлер барада шейле диендигини роваят эд­йәр: «Арзув этдилер, хыял деңзине чүмдүлер, эмма, ислег-арзувларына говушмадылар. Йө­не соң өзлерини ыбадата чын йүрекден бер­дилер».

---