Başy » ЗАХЫТЛЫК КИТАБЫ » ГАЙГЫ-ГУССА ВЕ АГЛАМАК ХАКДА

Хасан Басры шейле диййәр: «Пыгамбер алайхыссалам шейле дийди: «Дүнйә мөминиң зынданы, капырың болса җеннетидир».

Хасан Басры муны шейле дүшүндирди: «Валла, мөмин дүнйәде гайгы-гуссалы халда гезер. Ол нәдип гайгылы болмасын, себәби Эзиз ве Җелил Аллатагаладан онуң довзаха гирҗекдиги барада хабар гелендир, эмма ол ерден чыкҗакдыгы барада вели хабар ёкдур. Ол сыркавчылыга, бела ве мүшгил ишлере сезевар болар, оңа зулум эдилер, көмек эдил­мез. Шонуң үчинем мөмин Эзиз ве Җелил Алладан согаба гарашар. Ол дүнйәден өтйәнчә мыдама гайгылы ве горкулы халда болар. Ол диңе дүнйәден өтен махалы асудалыга ве хөдүр-кереме етер».

* * *

Салым ибн Абу Җагт шейле диййәр: «Меръем оглы Иса пыгамбер шейле дийди: «Дилине эе болан, өйүни өзүне дар хасап­ла­ма­дык ве кичи гүнәлери үчин аглаян адама бушлуклар болсун!»[1].

* * *

Абдылагла Тейми шейле диййәр: «Киме ылымдан гөзяш дөкмәге себәп болҗак зат берилмедик болса, онда оңа пейда берҗек ылым берлен дәлдир. Чүнки Аллатагала алым­ларың сыпатларыны беян эдип: «Аслында (Гур­хан гелмезден) өң хем өзлерине ылым берлен кишилере (аятлар) окалан махалы сеҗ­де эдип, йүзлерини ере гоюп: «Бизиң Реб­бимиз хемме кемчиликден пәкдир. Реббими­зиң вадасы хөкман амала ашар» диерлер. Олар аглап, йүзин ятарлар ве (оларың) горкулары артар»[2] дийди».

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Аллатагала үчин узага чекйән гайгы-гамдан өзге согаплы ыбадат ёкдур».

* * *

Хасан Басры Гурханы Керимиң: «Бу сөзе гең галярсыңыз, гүлйәрсиңиз, йөне агламаяр­сыңыз?»[3] аятыны окап: «Өңлер акыллы адам­лар бу меселеде, ягны Гурхан окалан махалы аглардылар. Инди болса, сиз шу калплары­ңыза аглаң, шу амалларыңыза аглаң. Себәби ынсаның гөзлери аглар, эмма йүреги даш ялы­дыр» дийди.

* * *

Суфян Сөври шейле диййәр: «Гайгы-гам диңе гөзүң гөрүш мукдарына гөрә болар, ягны хер кимиң гайгы-гамы диңе башына гелен беласына гөрә болар».

* * *

Шугайып Җуббайы шейле диййәр: «Бендә­ниң гүнәкәрлиги, ягны динден ве онуң дес­сур­ларындан даш дүшмеги соңкы чәгине ба­рансоң, ол ики гөзүне эе болар, ягны агламак ислән вагты агламагы башарар».

* * *

Бир адам Ибн Месгуда йүзленип:

— Эй, Абу Абдырахман! Маңа өвүт бер! — дийди.

Ол хем оңа:

— Өйүң саңа дар болмасын, кичиҗик гүнә­лериң үчин гөзяш дөк, дилиңи эрбет сөзлер­ден сакла — дийди.

* * *

Абу Бекр Сыддык шейле диййәр: «Башар­саңыз аглаң. Агламагы башармасаңыз, агла­ма­га тагалла эдиң!».

* * *

Омар ибн Хаттап шейле диййәр: «Тоба эден­лер билен сөхбет эдип отурың. Себәби оларың йүреклери юкадыр».

* * *

Муҗахыт шейле диййәр: «Езит ибн Шеҗе­рә­ниң бизе ятладып, аглап айдан затлары шулардыр: «Эй, ынсанлар! Алланың сизе бе­рен ныгматыны ятлаң. Алланың ныгматы­ның сизде галдыран ызлары, гөр, нәхили оңат! Эгер гызыл, сары, ак, гара реңклериң ве затларың арасындакы мениң гөрйәнлерими гөрседиңиз! Намаз хачанда хемметараплайын долы берҗай эдиленде асманың, җеннетиң ве довзахың гапылары гиңден ачылар.

Ики гошун хатары[4] йүзбе-йүз болансоң ас­маның, җеннетиң ве довзахың гапылары ачылар. Овадан гөзли хүйр гызлары безенип, ёкардан ашак середерлер. Бир адам душмана тарап йүзүни өвүрсе, олар: «Эй, Аллам! Оңа көмек эт. Эй, Аллам! Оны максадына етир!» диерлер. Ол ызына середенсоң хем ондан гизленип: «Эй, Аллам! Оңа мерхемет эт!» ди­ерлер.

Энем-атам сизе гурбан болсун! Душмана рехимсиз хүҗүм эдиң, овадан гөзли хүйр гызларыны гынандырмаң!

Эгер ол адам өлдүрилип, шехит дүшсе, онуң ганындан акан илкинҗи дамҗа онуң гү­нәлерини гөйә япракларың агачлардан дөкү­ли­ши ялы дөкер. Ол хүйр гызларың ики са­нысы инип, онуң йүзүндәки топрагы сүпүрер­лер ве икиси хем оңа: «Мен сениңки» диер­лер. Ол хем: «Мен сизиңки» диер. Соң оңа җеннет өсүмликлеринден тикилен йүз саны эшик гейдирилер».

 

* * *

Укба ибн Амыр Җухени шейле диййәр: «Мен пыгамбер алайхыссаламдан: «Эй, Алла­ның илчиси! Нәдип халас болалы?» дийип сорадым. Онда Ресулалла маңа: «Өзүңе гаршы болҗак зат үчин дилиңе гайым бол! Өйүң са­ңа дар болмасын, кичи гүнәлериң үчин агла!» дийди».

* * *

Мәлик ибн Энес шейле диййәр: «Маңа Меръем оглы Исаның ымматына шейле диен­диги гелип етди. Ол: «Алланың зикринден башга сөзи көпелтмәң, ёгсам калпларыңыз га­тылашар. Гаты калп Алладан даш дүшүрер, йөне сиз муны билмерсиңиз. Сиз гүнәли ынсанлара гөйә хоҗайын ялы серетмәң. Гай­та, оларың гүнәлери барада гөйә башга­сының орнуна болан гуллар ялы пикир эдиң. Ын­сан­лар ики хилидир. Сынаг эдилйәнлер ве сы­наг­дан азат боланлар. Сынаг эдилйәнлере мер­хемет эдиң. Сынагдан азат болан эгер асу­далык ичинде болса-да, Аллатагала хамд-у сена этсин».

* * *

Шагбы шейле диййәр: «Кыямат гүнүнде окан хутбасы өзүне гөркезилмеҗек хич бир вагызчы ёкдур».

* * *

Омар ибн Абдылэзиз шейле диййәр: «Өвги, тарып эдилмек горкусы сөзлеримиң көпүсини айтмагыма пәсгел боляр».

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Мен шейле бир адамлары гөрдүм. Олар өзлериниң хик­мет­лериниң өзүне ве достуна пейда берҗе­ги­ни билсе хем, диңе мешхур болмакдан че­ки­нип мундан гача дурардылар. Оларың бири ёлда ынсанлара зыян берҗек бир зады гөрсе, оны айырмага диңе мешхур болмак горкусы пәсгел берйәрди».

---