АМАЛ ВЕ ГИЗЛИН ЗИКР ЭТМЕК ХАКДА
Ибн Авн бизе Ыбрайымың шейле диендигини роваят эдйәр: «Сахабалар бир ере үйшен вагтлары, бириниң айдян сөзлериниң я-да онуң билйән затларының говудан говусыны айтмагыны халамаздылар».
* * *
Хасан Басры шейле диййәр: «Бир адам Гурханы Керими ят тутды. Йөне гоңшулары оны билмейәрдилер. Ол фыкхда[1] улы дереҗелере етди велин, хич ким оны хем билмейәрди. Онуң өйүнде мыхманлар бар вагты ол көп вагтлап намаз окаса хем мыхманлар оны аңмаярдылар.
Биз шейле адамлары гөрдүк, олар гизлин этмәге гүйчлери етйән затларыны хич хачан әшгәр этмездилер. Оларың дога-дилег эденлеринде сеслери чыкмазды, диңе өзлери билен Эзиз ве Җелил Алланың арасында пышырды болярды. Бу ягдай Алланың: «Реббиңизе ялбарың, гизлин ягдайда дога-дилег эдиң»[2] диен сөзи, шейле хем Аллатагаланың салых ве сөзүнден разы болан гулы[3] хакда: «Реббине гизлинликде дилег этди»[4] диймеги себәплидир».
* * *
Абдылла ибн Омар пыгамбер алайхыссаламың шейле диендигини роваят эдйәр: «Ким эден амалыны ынсанлара айтса, Аллатагала оны халкың гулагына етирер, ол амалың әхмиетини песелдер ве кичелдер».
Муны эшиден Ибн Омарың гөзлеринден сил дейин яшлар дөкүлди.
* * *
Мурри шейле диййәр: «Абдылла ибн Омарың янында бир топарың Эзиз ве Җелил Аллатагаланың ёлунда шехит боландыгы барада агзалды. Онда Абдылла ибн Омар: «Бу сизиң пикир эдишиңиз ве гарайшыңыз ялы дәлдир. Себәби ики гошун гарпышанда перишделер ере инерлер ве ынсанлары дереҗелерине гөрә: «Пыланы дүнйәде адының чыкмагы үчин, пыланы Алланың разычылыгыны газанмак үчин сөвешйәр» дийип язарлар. Ким Алланың разычылыгы үчин сөвешсе, ине, ол җеннети шехитдир» дийди».
* * *
Абу Яхя шейле диййәр: «Маңа Абуд-Дерданың (я-да Абу Хурейраның) шейле диендиги гелип етди. Ол:
— Мынапыклык хушугындан[5] Алла сыгының! — дийди.
Ондан:
— Ол нәме боляр? — дийип сорадылар.
Онда ол:
— Мынапыклык хушугы – горкының калпда болман, беденде болмагыдыр — дийди.
* * *
Билал ибн Сагт шейле диййәр: «Сахабаларың шейле хәсиетлери барды. Олар ишлеринде чәксиз гүйч-гайрат ве тагалла билен херекет эдйәрдилер, бири-бирлерине гүлер йүзли бакардылар. Эмма гиҗелерине вели, рухбан[6] ялы өзлерини ыбадата берйәрдилер».
* * *
Абдылла ибн Харыс ибн Җеззе шейле диййәр: «Мен Ресулалладан башга гүлер йүзли өзге адамы гөрмедим».
* * *
Мисгар шейле диййәр: «Авн маңа пыгамберимизиң ынсанлара мыдама гүлер йүз ве бүтин дуркы билен гарандыгыны гүррүң берди».
* * *
Җабыр ибн Абдылла (я-да Ибн Омар) шейле диййәр: «Ресулалланың сөзлери өлчеглиди ве дүшнүклиди».
* * *
Сүлейман ибн Есар шейле диййәр: «Хезрети Әше шейле дийди: «Мен хич вагт Ресулалланың кичи дили гөрүлҗек гөрнүшде гүлендигини гөрмедим. Онуң гүлши диңе йылгырышдан ыбаратды».
* * *
Абдылла ибн Месгут шейле диййәр: «Сиз оразалы вагтыңыз сачларыңыз даралан ве беземен гөрнүшде сәхере чыкың».
* * *
Хилал ибн Есар шейле диййәр: «Меръем оглы Иса алайхыссалам: «Сизден агзы бекли болан сачыны ве сакгалыны ягласын, ынсанларың онуң оразададыгыны билмезликлери үчин додакларыны өллесин. Саг элиниң беренини чеп элинден гизлесин. Намаз оканда гапысының пердесини гойберсин. Себәби Аллатагала рысгалы пайлайшы ялы, өвгини хем пайлар» дийди».
* * *
Касым ибн Мухаммет шейле диййәр: «Гизлинликде окалан непил намазың[7] әшгәр окаландан артыкмачлыгы парз намазың җемагат билен окаландакы артыкмачлыгы ялыдыр».
* * *
Абу Абдырахман Касым шейле диййәр: «Пыгамбер алайхыссалам: «Ишлерини Алланың разычылыгы үчин этмейән кишә хич хили согап ёкдур» дийди».
* * *
Абу Селеме ибн Абдырахман ибн Авф шейле диййәр: «Бир адам пыгамберимизе: «Эй, Алланың илчиси! Дөрт йылдан бәри оразаны ташламадым» дийди. Онда пыгамбер алайхыссалам оңа: «Сен не ораза тутдуң, не-де агзыңы бекледиң. Себәби оны айдып йөрсүң» дийди».
* * *
Дамра ибн Хабып ибн Сухейп шейле диййәр: «Пыгамбер алайхыссалам: «Бендәниң Алла иң якын вагты онуң Аллатагала тенхалыкда сеҗде эдйән вагтыдыр» дийди».
* * *
Дамра ибн Хабып шейле диййәр: «Ресулалла бир гезек: «Аллатагаланы песпәл зикир билен ятлаң» дийди. Ондан: «Песпәл зикир нәме?» дийип сорадылар. Ол: «Гизлин зикир» дийип җогап берди».
* * *
Мухаммет ибн Зыят шейле диййәр: «Мен Абу Умаманың метҗидиң ичинде сеҗдеде аглап, Реббине дога окаян бир адамың янына гелип, оңа: «Мени диңле! Кәшге, сениң шу эдйән задың өйүңде болсады» диендигини эшитдим».
[1] Фыкх – ыслам хукугы.
[2] Гурханың 7-нҗи («Аграф») сүресиниң 55-нҗи аяты.
[3] Ягны Зекерия пыгамбер.
[4] Гурханың 19-нҗы («Меръем») сүресиниң 3-нҗи аяты.
[5] Хушуг – калбың ве бедениң икисиниң билеликде горкы ичинде болмагы, дуркуң билен горкмак.
[6] Рухбан - теркидүнйә, ыбадатхон.
[7] Непил намаз – мейлетин окалян намаз.