Başy » ЗАХЫТЛЫК КИТАБЫ » ЯЗГАРЫЛЯН ХӘСИЕТЛЕР ХАКДА

Сагт шейле диййәр: «Мөмин яланчылыкдан ве хыянатдан башга әхли зада өвренишип билер».

* * *

Ибн Энгум шейле диййәр: «Хер задың өзү­не махсус оны дерби-дагын эдйән апаты бар­дыр. Ыбадатың апаты рыядыр;[1] юмшаклыгың апаты хемме зада боюн эгип, зелил болмак­дыр; хаяның апаты говшаклыкдыр; ылмың апаты унутмакдыр; акылың апаты улумсылык­дыр; хикметиң апаты эрбет сөз ве ишдир, аг­рас ве акыллы болмагың апаты текепбирлик ве өз чәгиңден ашмакдыр; орта ёлы тутмагың, тыгшытлылыгың апаты гысганч ве харсыдүн­йә болмакдыр; җомартлыгың апаты дөкан-са­чанлыкдыр».

* * *

Атыйе ибн Кайс шейле диййәр: «Авф ибн Мәлик Эшҗагы кайслы[2] Мухаллем атлы бир адам билен дин доганлыгыны окашыпды. Му­хал­леме аҗалы гелип, өлүм дүшегине ятырка, Авф онуң янына гелип:

— Эй, Мухаллем! Өлүмиңден соң дүйшү­ми­зе гир ве саңа багыш эдилен зады бизе хабар бер! — дийди.

Мухаллем хем:

— Эгер мениң үчин бу мүмкин болса гөр­не­рин — дийди ве аманадыны табшырды.

Мундан соң арадан бир йыл гечди. Ахыры бир гүн Авф оны дүйшүнде гөрүп, ондан: «Эй, Мухаллем! Нәме этдиң, саңа нәме багыш этдилер?» дийип сорады.           Онда ол: «Бизе со­гап­ларымыз берилди» дийди. Авф: «Хеммә­ңи­земи?» дийип сорады. Ол хем: «Хава, хем­мә­мизиң согабымыз берилди. Диңе бармак ба­сып санаймалы кишилер галды, олар өрән йө­некей затда хеләк болдулар. Маңа әхли сога­бым берилди. Хатда өлмезимден бир гиҗе өңүр­ти йитен пишигимиң согабы хем маңа бе­рилди» дийип җогап берди.

Эртеси гүн Авф ир билен Мухаллемиң өйү­не гелди. Ол өе гиренден, Мухаллемиң аялы:

— Хош гелдиң! Мухаллемден соң йитен мыхман! — дийди.

Авф хем:

— Ёгаландан соң Мухаллеми дүйшүңде гөрдүңми? — дийип, достуның аялындан со­ра­ды.

Ол хем:

— Хава, өтен агшам гөрдүм. Гызымы өзи би­лен биле алып гитҗек болуп, мениң билен давалашды — дийди.

Онда Авф ол аяла гөрен дүйшүни ве йитен пишик барада Мухаллемиң айданларыны ха­бар берди. Ол аял:

— Мен муны билемок. Хызматкәрлерим хас говы билер — дийди ве хызматкәрлерини чагырып, олардан сорады.

Олар хем Мухаллемиң өлмезинден бир ги­җе өңүрти пишиклериниң бириниң йитен­ди­ги­ни айтдылар».

* * *

Абдырахман ибн Зейт ибн Эслем какасы­ның рыяны шейле дийип кесгитләндигини ха­бар берди:

1. Небсиңден болуп, сениң хем оңа разы бо­лан задың небисдендир. Өзүңи гүнәкәрле!

2. Небсиңден болуп, сениң хем халамадык задың шейтандандыр. Ондан Алла сыгын!

Муны Абу Хазым хем айдарды.

* * *

Абдырахман ибн Абу Умейе шейле диййәр: «Гулуң халаман эден иши, эгер ягшы иш бол­са хем, онуң амалындан дәлдир, оңа рыя дий­лер».

---