Başy » ЗАХЫТЛЫК КИТАБЫ » БӘШИНҖИ БӨЛҮМ КАНАГАТЛЫЛЫК ХАКДА

Абуд-Дерда шейле диййәр: «Кимиң ики бош зады, ягны гарны билен шөхвети[1] бар дер­ди ве аладасы болса, кыямат гүни онуң зыянына терезиси еңил болар».

* * *

Ибн Апбас шейле диййәр: «Элбетде, ын­сан­лара шейле бир дөвүр гелер, ол дөвүрде яшаянларың бар аладасы гарны, дини хем небсиниң арзувлары болар. Ол хай-хөвесине гөйә дини ялы гарашлы болар».

* * *

Ресулалланың сахабаларындан Абдылла ибн Харыс ибн Җезиз Зебидиниң янына ики саны адам гелди. Ол олара: «Икиңиз хем хош гелдиңиз» дийип, яссанып отуран яссыгыны берди. Олар хем:

— Биз мунуң үчин гелмедик. Биз пейда­ла­нар ялы бир затлар диңлемек үчин гелдик — дийдилер.

Ол хем:

— Мыхманына хөдүр-керем этмейән не Му­хам­мет алайхыссаламың, не-де Ыбрайым алай­хыссаламың ымматындандыр. Атының уянындан тутуп, Алланың ёлунда гиҗәни ге­чирен, аз-овлак зат ве совук сув билен аг­зы­ны ачан адам, гөр, нәхили багтлы! «Шуны гой, муны айыр, эй, чага!» дийип чагаларына буйрук берип, өкүз ялы ийип, бу ныгмат­ла­рың ичинде Аллатагаланы яда салмаянлара хайп­лар болсун!» — дийди».

* * *

Абуд-Дерда шейле диййәр: «Бириңизиң хем­ме вагт өз машгаласына мыхман болмагы нәхили эрбет зат! Хабардар болуң, тапаны­ңы­зы ийиң!»[2].

* * *

Энес ибн Мәлик шейле диййәр: «Он йыл­лап пыгамбер алайхыссалама хызмат этдим. Хич ким хер нәче ислесе хем пыгамберимиз ялы болуп билмез. Ол маңа екеҗе гезек хем «уф» я-да «муны нәме үчин этдиң?» диймеди».

* * *

Харун ибн Ыбрайым шейле диййәр: «Хасан Басрының: «Агзыңы бекле, йөне оразаңда чәк­ден гечме!» диендигини эшитдим. Ондан:

— Оразада чәкден ашмак нәме боляр? — ди­йип соралды.

Ол:

— «Мениң үчин шу затлары саклаң, оны эр­тир агыз бекләнимде ийҗек» диймегидир — дийди».

* * *

Сабыт шейле диййәр: «Бир гезек хезрети Омар сув ичмек иследи. Оңа бир булгур бал гарылан шербет гетирилди. Ол шербети элине алып: «Мен муны ичерин, тагамы деррев гидер, йөне хасабы галар!» дийди. Муны үч гезек айтды. Соң оны ичмән, ол ердәкилериң бирине хөдүрледи. Ол хем ичди».

* * *

Абу Рабыг шейле диййәр: «Мен Абу Ху­рейраның бир зибилхана середип: «Шу сизиң дүнйәңизиң хем, ахыретиңизиң хем гидйән еридир» диендигини эшитдим».

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Ресулалла бир гезек ызлы-ызына үч саны хадыс айтды. Ол Медине ёлларындан барярка бир зибилха­на­ны гөрүп: «Ким дүнйә хемметараплайын се­рет­мек ислесе, шу зибилхана серетсин» дий­ди. Соң: «Эгер дүнйәниң Алланың янында бир сиңегиң ганаты ялы әхмиетли болсады, капыра ондан хич зат бермезди» дийди. Соң өлүми, онуң хасратыны, кынчылыгыны ве ада­мы эҗизледйәндигини агзап: «Өлүм — урлан үч йүз гылыч зарбасы ялыдыр» дийди».

* * *

Ата Хорасаны шейле диййәр: «Пыгам­бер­лериң бири бир кенардан гечип барярка, бир адамың балык тутуп отурандыгыны гөрди. Ол адам «Алланың ады билен» дийип торуны зыңды. Йөне тора екеҗе балык хем дүшмеди. Соң башга бир балыкча душ гелди. Ол: «Шей­таның ады билен» дийип торуны ташлады ве­лин, торы балыкдан долды. Ол адам муңа хон­данбәрси болды. Онда яңкы пыгамбер: «Эй, Реббим! Сенден дилег эдениң ве Саңа хич зады шәрик гошмаяның торуна хич зат дүшүрмезлик билен сынаг этдиң. Эмма Сен­ден өзгеден дилег эдени хем сынаг этдиң. Онуң торуна гурсагыны какып, гомпарҗак дереҗеде балык дүшүртдиң. Мунуң хеммеси­ниң хем Сениң элиңдедигиңи билйәрин. Йөне себәби нәме?» дийип сорады. Хактагала онуң бу сорагына: «Гулума ол ики балыкчының хем барҗак ерлерини гөркезиң!» дийип буйрук бер­ди. Ол серетсе, Алла оларың биринҗи­си­ниң ериниң назы-ныгматдан, бейлекиниң хем биабрайчылыкдан тайярландыгыны гөрүп: «Ра­зы болдум, эй, Реббим!» дийди».

* * *

Энес ибн Мәлик шейле диййәр: «Кыямат гү­нүнде дүнйәде иң көп ныгмат ичинде болан капыр гетирилер. Аллатагала: «Оны довзаха бир гезек салып чыкарың» диер. Оны довзаха сокуп чыкарарлар. Соң ол капырдан:

— Сен хей, ныгмат гөрдүңми? — дийип сорар.

Ол:

— Ёк — дийип җогап берер.

Соң иң көп кынчылык чекен мөмини гети­рилер. Аллатагала: «Оны җеннете бир гезек салың» диер.

Соң ондан:

— Сен хей кынчылык гөрүпмидиң я-да са­ңа хайсыдыр бир бела гелдими? — дийип со­рар.

Ол хем:

— Ёк — дийип җогап берер».

Гараз, ахыретде паны дүнйәдәки ныгматла­рың ве чекилен кынчылыкларың хеммеси уну­дылар.

* * *

Абу Хурейра шейле диййәр: «Сиз харамзада берлен ныгмат себәпли оңа хөвес этмәң. Се­бәби онуң ызында бир ызарлайҗы хусыт бар­дыр. Довзах онуң ызындадыр. «Биз ол довзах оду­ның хер песелишинде, онуң одуны гал­ды­ра­рыс»[3].

* * *

Вехп ибн Мунеббех шейле диййәр: «Мен Алланың индерен китапларының ичинде гө­рүп­дим. Аллатагала шейле диййәр: «Ган дөк­йән эли узын кишә хөвес этмегин! Чүнки, онуң үчин Алланың янында өлмейән бир ганхор довзах бар. Халал болмадык ёлдан мал-мүлк йыгнаны хем сөймегин! Себәби ондан онуң хайыр-сахаватына берекет берил­мез. Халал болмадык затдан берлен садаканы Аллатагала кабул этмез. Оны ода тарап алып гидйән бир азык эдип гояндыр. Хич бир ныг­мат эесине, ныгматы себәпли мейил этмегин, онуң өлүминден соң, онуң нирә гитҗек­ди­ги­ни билмерсиң».

* * *

Касым ибн Мухаммет шейле диййәр: «Ре­сул­алла шейле дийди: «Ким халал болмадык ерден бир зат эдинсе, соң оны бир доган-га­рындашына пешгеш этсе я-да оңа садака бер­се, я-да оны Алланың ёлунда харчласа, була­рың хеммеси йыгналып, соң онуң билен би­ле­ликде довзаха ташланар».

* * *

Яхя ибн Җабыр шейле диййәр: «Абуд-Дер­да шейле дийди: «Хабардар бол! Өзүне зепер етир­се-де, небсине ниҗеме ныгматлар берен бардыр. Хабардар бол! Динини хапалатса-да, ниҗеме эшигини арассалаян бардыр».

* * *

Ибн Мүбәрек хабар берйәр: «Меръем оглы Иса алайхыссаламдан бизе гелип етмегине гө­рә, ол шейле дийипдир: «Беланың сабырлыны болелинлиге чыкарҗак вагты хем-де болелин­ли­гиң гүнәкәри бела етирҗек вагты өрән якын­дыр».

* * *

Сагт ибн Месгут Теҗиби шейле диййәр: «Бир кишиниң дүнйәлик иши көпелип, ахыр­ет иши азалян болса, өзи хем өз халындан разы болса, ине, ол адам өзүни танамаян ой­нат­гыдыр».

* * *

Вухейп шейле диййәр: «Меръем оглы Иса пыгамбер шейле дийди: «Дөрт саны айра­тын­лык бир адамда җемленсе, бу ягдай бейле­ки­ле­риң я-да өзүниң гөвнүне ярар:

1. Дыммак, ол ыбадатың башлангыҗыдыр;

2. Алла үчин песпәл болмак;

3. Дүнйәде аз зат билен чәкленмек;

4. Аз зада эе болмак.

     

* * *

Муҗахыт шейле диййәр: «Омар ибн Хаттап шейле дийди: «Биз яшайшымызың иң хайыр­лы­сыны сабыр дийип тапдык».

* * *

Урва шейле диййәр: «Омар ибн Хаттап бир хутбасында шейле дийди: «Тамакинчилик га­рып­лыкдыр, адамлардан бир зада хантама бол­мазлык хем байлыкдыр. Себәби адамларың элиндәки затдан умыдыны кесен киши олара мәтәч болмаз».

* * *

Абу Хазым шейле диййәр: «Мениң пики­ри­ме гөрә әхли затлар ики хилидир: бири ме­ниң­ки, бири мениңки дәл. Мениңки болана елиң гуйругында болса хем, элбетде, етип аларын. Мениңки болмадык зат болса, әхли ярадылан затлар оны маңа бермек үчин йыг­на­нышса хем, муңа гүйчлери етмез. Эгер бей­ле болса бу меселеде нәме үчин гайгы-гама батмалы?».

* * *

Абдылла ибн Месгут шейле диййәр: «Ки­миң хазынасыны асманда сакламага гүйҗи ет­се, сакласын[4]. Себәби, ол ер шейле бир ер ве­лин, оны не гүе иер, не-де оңа огрының эли етер. Элбетде, хер кимиң калбы хазынасының янындадыр».

* * *

Абдылла ибн Убейт шейле диййәр: «Энса­ры­дан бир адам Ресулалланың янына гелип:

— Эй, Алланың илчиси! Маңа нәме боляр, өлүми сөймейәрин? — дийди.

Ресулалла оңа:

— Мал-мүлкүң бармы? — дийди.

Ол адам:

— Хава, эй, Ресулалла! — дийди.

Пыгамберимиз оңа:

— Мал-мүлкиңи өз өңүңе гечир! — дийди.

Ол адам:

— Муңа гүйҗүм етмез, эй, Ресулалла! — дийди.

Пыгамберимиз хем оңа:

— Киши малы билен биледир. Оны өзүн­ден өңүрти иберсе, оңа говушмак исләр. Ызын­да гойса, онуң билен биле ызда галмак исләр — дийди».

* * *

Билал ибн Сагт шейле диййәр: «Абуд-Дер­да:

— Калбың бөлүнмегинден Алла сыгынярын — дийди.

Ондан:

— Калбың бөлүнмеги нәме? — дийип сорадылар.

Ол хем:

— Мениң үчин хемме ерде задың бол­ма­гы­дыр — дийди».

* * *

Энес ибн Мәлик шейле диййәр: «Ресулалла шейле дийди: «Үч зат мерхумың ызындан ги­дер. Икиси ыза гайдар, бири болса онуң би­лен галар. Онуң машгаласы, эмләги, амалы ызы билен йөрәр. Машгаласы билен эмләги ызына гайдар, диңе амалы галар».

* * *

Хабып ибн Абу Сабыт шейле диййәр: «Абуд-Дерда хараба өврүлен бир ере баранда: «Эй, оба! Ханы, яшайҗыларың ниреде?» ди­йип сорарды. Соң хем: «Гитдилер, диңе амал­лары галды» дийип, өзи җогап берерди».

* * *

Муҗахыт шейле диййәр: «Абдылла ибн Омар билен бир харабачылыгың үстүнден бар­дым. Ол маңа: «Эй, Муҗахыт! Эй, хараба­чы­лык, яшайҗыларың ниреде?» дийип сеслен дийди. Мен онуң айдышы ялы сесленемсоң, Ибн Омар маңа: «Гитдилер, инди диңе амал­лары галды» дийди».

* * *

Мәлик ибн Мигвел шейле диййәр: «Эши­ди­шиме гөрә, Меръем оглы Иса пыгамбер бир гезек бир харабачылыгың үстүнден барып:

— Эй, вейран болан харабачылык! Яшай­җы­ларың ниреде? — дийип сорапдыр.

Ол ерден бир сес чыкып:

— Эй, Алланың рухы![5] Олар харап болду­лар. Сен гайрат эт! — дийип, җогап берип­дир».

---