Başy » ЗАХЫТЛЫК КИТАБЫ » ПЕСПӘЛЛИК ВЕ КИЧИГӨВҮНЛИЛИК ХАКДА

Вукейр ибн Эшеҗ гүррүң берйәр: «Абдылла ибн Салам өз экининден аркасы бир йүк одун­лы чыкды. Адамлар оны гөрүп:

— Эй, Абу Юсуп! Перзентлериң ве хыз­мат­кәр­лериң арасында муны саңа дерек ерине етирҗек бар ахыры — дийдилер.

Ол хем:

— Мен «Ханы гөрейин, бу агыр дегйәрми?» дийип, калбымы сынаг этмек иследим — дий­ди».

* * *

Асым шейле диййәр: «Абу Убейда ибн Җер­рах бир гезек намазда-да җемагата ымам болды. Ол намазлыкдан дүшенсоң: «Яңы шей­тан мениң ызымдакылардан артыкмачлы­гы­мың бардыгыны йүрегиме салянча, мени терк этмеди. Мундан соң хич хачан ымам болҗак дәл» дийди».

* * *

Хайва ибн Шурейх шейле диййәр: «Езит ибн Абу Хабып Аллатагаланың: «Йөрейшиңде орта ёлы сайла!»[1] аяты хакда: «Ягны чалт­лык­да орта ёлы тут» дийди».

* * *

Абдылла ибн Мүбәрек шейле диййәр: «Ме­ниң эшидишиме гөрә, Ибн Омар чалт йөрәп гөр­кезип: «Бу йөрейиш текепбирликден узак ве ише етишмекде чалтдыр» диерди».

* * *

Абул-Хеким Сейяр шейле диййәр: «Ресул­ал­ла не чалт, не-де юваш болан базар йөрей­ши билен йөрәрди».

* * *

Абу Хурейра шейле диййәр: «Мен Ресулал­ла­дан хас гөрмегей кишини гөрмедим. Гөйә онуң йүзүнде гүн парлаян ялыды. Йөрей­шин­де хем пыгамберден хас аграс кишини гөрме­дим. Гөйә ер йүзи онуң үчин дүйрүлйән ялы­ды. Биз онуң ызындан етмек үчин тагалла эд­йәр­дик. Ол болса өзүне хич аграм салмазды. Оңа Алланың салаваты ве саламы болсун!».

* * *

Вехп ибн Мунеббех шейле диййәр: «Бир адам Ресулалладан:

— Эй, Алланың илчиси! Амалларың согап­лы­сы хайсы? — дийип сорады.

Пыгамберимиз:

— Дини саклаян ве гораян намаздыр. Амал­­ла­рың чүр депеси Алла ёлунда газават эт­мек­дир. Мусулманың ахлагының иң согап­лы­сы адамлар сенден саламатда болянчалар дым­­макдыр — дийди».

* * *

Абу Сагыт Худрының янына бир адам ге­лип:

— Эй, Абу Сагыт! Маңа маслахат бер! — дий­ди.

Абу Сагыт оңа:

— Сенден озал мен сениң ислән бу за­ды­ңы, ягны несихаты Ресулалладан хайыш эдип­дим. Ресулалла маңа шейле дийди: «Саңа Ал­ла­дан горкмагы маслахат берйәрин. Себәби Алладан горкмак әхли задың башыдыр. Саңа җыхат[2] этмеги маслахат берйәрин. Себәби җы­хат ысламың рухбанлыгыдыр.[3] Саңа Алла­ны ятламагы ве Гурхан окамагы маслахат бер­йә­рин. Себәби ол сениң асмандакыларың янын­да ятланылмагыңа себәпдир. Саңа зерур болан ерде гүрлемекден башга ерде дыммагы маслахат берйәрин. Себәби сен онуң билен шейтаны еңерсиң — дийди».

* * *

Ибн Абу Җурейх шейле диййәр: «Тавусы эл­лерини хормат билен говшурып, какамдан бир хадыс хакда сораярка гөрдүм. Какам оңа:

— Эй, Абу Абдырахман! Лукман хеким: «Дым­мак хикметдир, йөне дымян аз» дийип­дир — дийди.

Онда Тавус:

— Эй, Абу Нуҗейх! Алладан горкуп гүрле­мек, Алладан горкуп дыммакдан хайырлыдыр — дийди».

* * *

Шуфей ибн Матыг Эсбахы шейле дийди: «Ким көп геплесе, ялңышы хем көпелер».

* * *

Хассан ибн Атыйе шейле диййәр: «Мениң эшидишиме гөрә, Шетдат ибн Эвс бир өе ба­ранда:

— Супраны гетириң, онуң билен гүйме­не­ли! — дийипдир.

Онуң бу айдан сөзи хич киме ярамады. Он­да ол:

— Ыслама гиренимден бәри, яңкы сөзүм­ден башга танаплап даңмадык хич бир сөзүм ёк­дур. Муны хем мениң гаршыма уланмаң! — дийипдир.

* * *

Даххак шейле диййәр: «Аллатагаланың «Ха­кы­катдан хем намаз ынсаны эрбет ве пис зат­лар­дан горар. Алланы ятламак — иң бейик затдыр»[4] аяты хакда Ибн Месгут пыгам­бе­ри­ми­зиң шейле диендигини айтды: «Алла табын болмадык кишиниң намазы кабул болмаз. Эр­бет ве пис затлардан даш дуран киши намаз окан ялыдыр».

* * *

Сагт ибн Месгут шейле диййәр: «Бир гезек Осман ибн Мазгул пыгамбер алайхыссаламың янына гелип:

— Эй, Алланың илчиси! Агта болмак үчин бизе ругсат бармы? — дийип сорады.

Онда Ресулалла:

— Агта болан я-да агта болмак ислейән биз­ден дәлдир. Ымматым үчин агта болмагың дерегине «агыз беклеме» бардыр — дийди.[5]

Онда Осман:

— Эй, Алланың илчиси! Бизе дин үчин сыя­хата ругсат бер — дийди.

Ресулалла:

— Ымматымың сыяхаты Алла ёлундакы җы­хатдыр — дийди.

Ол ене:

— Эй, Алланың илчиси! Бизе рухбанлык үчин ругсат бер — дийди.

Ресулалла:

— Ымматымың рухбанлыгы намаза гара­шып, метҗитлерде отурмакдыр — дийди».

* * *

Авн ибн Абдылла шейле диййәр: «Бир адам оглуна шейле маслахат берди: «Эй, оглум! Са­ңа Алладан горкмагы маслахат берйәрин. Эгер бу гүнүң дүйнки гүнүңден хайырлы болма­гы­на ве эртирки гүнүң хем бу гүнүңден хайырлы болмагыны башарян болсаң, ерине етир! На­маз окаяркаң, гөйә иң соңкы намазыны окаян кишиниң намазы ялы болуп ока! Зерур зат­ла­рыңы өзеленмек билен тапмакдан саклан! Се­бә­би ол гарыплыга элтер. Өтүнч соралҗак иш­лер­ден саклан»!

* * *

Авн ибн Абдылла шейле диййәр: «Абуд-Дер­да Шам метҗидиниң мердуванларының үс­түнде дуруп, шейле хутба айтды: «Эй, Шам халкы! Сиз чын йүрекден маслахат берйән до­ганыңызы диңлеҗәк дәлмисиңиз? Хакыкатдан хем сизден озалкылар көп йыгнаярдылар, өрән берк бина гурдурярдылар ве етип болма­җак зады арзув эдйәрдилер. Оларың йыгнан­ла­ры хеләк болды, гуранлары мазар болды. Амаллары бидерек болды».

* * *

Салым ибн Абу Җагт шейле диййәр: «Меръ­ем оглы Иса пыгамбер шейле дийди: «Алла үчин ишләң! Гарыпларыңыз үчин иш­ләң! Сәхер билен гидип, агшам гелйән шу гуш­лара середиң! Олар не экйәрлер, не-де оряр­лар. Алла олара рысгал берйәр. Эгер би­зиң гарнымыз бу гушларыңкыдан улы дийсе­ңиз, шу ябаны сыгырлара ве эшеклере сере­диң. Олар хем эртир-агшам гезип йөрлер, не экйәрлер, не-де орярлар. Алла олара хем рыс­гал берйәр. Дүнйәде өзүңизе герегинден артык затдан сакланың! Чүнки, дүнйәниң артык за­ды соң сиз үчин Алланың янында азап бо­лар».

* * *

Семура ибн Җүндүп шейле диййәр: «Алла­ның янында гадырыны билмек ислейән киши өз янындакы Алла үчин айрып гоян затла­ры­на серетсин! Өз янында шейтаның ерини ве тә­си­рини билмек ислейән киши гизлин ишле­ри­ниң янында шейтан бармы-ёкмы билмәге сы­на­нышсын!».

* * *

Хузейфа ибн Еман шейле диййәр: «Хак агыр­дыр ве кындыр. Кындыгына гарамаздан, со­ңы аңсат ве говудыр. Батыл еңил ве аңсат­дыр. Йөне нетиҗеси агыр ве даш-төвереге эр­бет­лигини яйрадыҗыдыр. Кичи гүнәлери терк этмек тоба этмекден аңсат ве хайырлыдыр. Сә­хел вагтлык кейп бардыр, ол узак махал до­вам этҗек гайгыны мирас гояр».

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Ресулалла айт­ды: «Бир адамы даш-төверегиндәки адам­ла­рың көплүгиниң гөвнүне ярамагы оны ал­да­ва салмасын».

 

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Эй, Адам ог­лы! Аягыңы топрага үнс билен бас! Хакы­кат­дан хем, көп вагт гечмезден ол сениң габрың бо­лар, хакыкатдан хем, сен дүнйә инениңден бәри хер гүн өмрүңи азалдянсың».

* * *

Кайс ибн Бишр Таглабы шейле диййәр: «Ка­кам Шамда Абуд-Дерда билен достды. Шам­да Ресулалланың сахабаларындан энсар­лы Ибн Ханзелие атлы бир сахаба барды. Ол намаздан башга вагт адамлар билен аз отуры­шып, ялңызлыгы сөерди. Намаздан чыкансоң, тә өйүне гелйәнчә тесбих,[6] техлил[7] ве текбир [8] айдарды.

Бир гүн Абуд-Дерданың янында отуран ваг­тымыз, ол янымыздан гечди ве бизе салам берди. Абуд-Дерда оңа:

— Бизе пейда берҗек ве өзүңе зыян бер­ме­җек сөзи айт — дийди.

Онда ол:

— Ресулалла шейле дийди: «Хакыкатдан хем, сиз доганларыңызың өңүне гечип, олары йөредерсиңиз. Шонуң үчин хем эшиклери­ңи­зи арасса саклаң! Атларыңызы говы саклаң! Адам­ларың арасында тегмил кимин гөзе чала гөрүнйән ялы болуң. Хакыкатдан хем, Алла эр­бет сөзи ве сөгүнмеги сөймез — дийди».

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Сизден ки­миң машгаласына, мәхелле халкына ве баш­га­лара ымам болмага гүйҗи етсе, ымам болсун. Себәби сиз нәме этсеңиз, онуң дерегине си­зиң үчин бир зат берлер».

---