Başy » ЗАХЫТЛЫК КИТАБЫ » ЕДИНҖИ БӨЛҮМ АБУ РЕЙХАНА ВЕ БЕЙЛЕКИЛЕР ХАКДА

Дамра ибн Хабып ибн Сухейп бизе Абу Рей­ханының гулундан роваят эдйәр: «Абу Рей­хана Ресулалланың сахабаларының бириди. Ол газавата гидип, гайдып гелди. Машга­ла­сы­на говушды, агшам нахарыны ийди. Соң тәрет кылып, намаза башлады. Бир сүре окады. Соң ене бир сүре окады, еринден айрылмады. Хер бир сүрәни гутарып, башгасына башлады. Му­эззин[1] эртир намазының азаныны окансоң, эшиклерини гейди. Онда аялы янына гелип:

— Эй, Абу Рейхана! Газавата гитдиң, яда­дың. Соң ол ерден гелдиң. Эмма маңа янаш­ма­дың — дийди.

Ол хем:

— Хава, валла, сен ядыма дүшмедиң! Сен яды­ма дүшседиң, элбетде сениң хукугыңы унут­маздым — дийди.

Аялы:

— Сени мешгул эден зат нәме, эй, Абу Рей­хана? — дийип сорады.

Ол хем:

— Йүрегим билен Аллатагаланың җеннет­дә­ки лыбаслар, хүйрлер, ныгматлар ве лез­зет­лер барада айдан затлары хакда пикирленип, оя батдым. Ахыры азаның сесини эшитдим — дийди».

* * *

Дамра, ягны Ибн Хабып шейле диййәр: «Абу Рейхана кенарякадакы гошун серкерде­син­ден өйүне гитмек үчин ругсат сорады. Ол хем:

— Саңа нәче гүнлүк ругсат герек — дийип сорады.

Ол:

— Бир гиҗе — дийип җогап берди. Сер­кер­де оңа ругсат берди.

Абу Рейхана ёла чыкды. Өйи Кудусда[2] «Му­кад­дес өй» метҗидиниң голайындады. Өйүне бар­мазындан озал, метҗиде гитди. Бир сүре окады, соң башгасыны окады, шейдип довам этди. Ахыры даң атды. Ол хенизем метҗит­де­ди, өйүне барманды.

Сәхер болансоң, улагына мүнди ве гошуна тарап гайтды. Оңа:

— Эй, Абу Рейхана, сен өйүңе гитмек үчин ругсат алыпдың, өйүңе гидип бираз болуп, соң серкердәң янына барсаң болмадымы — дийдилер.

Ол хем:

— Серкердәм маңа бир гиҗелик ругсат бе­рипди. Ол хем гечди. Мен ялан сөзлемерин, ва­дамдан хем дәнмерин — дийди ве өйүне бар­ман, гошуна гайдып барды».

* * *

Хабып ибн Убейт шейле диййәр: «Абу Рей­хана Меяфарыкында[3] серхет горагчысыды. Ол ерли бир набатыдан[4] бирнәче теңңә танап сатын алды. Йөне пулуны бермеги ядындан чыкарды. Ол Рестен депесине геленде ядына дүшди. Бу ери Хумсдан 12 мил[5] узаклыкдады. Муны ятлап гулундан:

— Танапың эесине пулы бердиңми? — дийип сорады.

Ол хем:

— Ёк — дийди.

Ол атындан дүшди. Гулуна аз-овлак пул бер­ди, достларына хем:

— Мен барянчам машгалама гөз-гулак бо­ла­ве­риң — дийди.

Олар:

— Сен нирә гитмекчи? — дийип сора­ды­лар.

Ол хем:

— Мен танабың эесине пулуны берҗек. Ама­на­ты ерине етирейин — дийди.

Соң ызына гайдып, Меяфарыкына гелип, та­набың эесине пулы берди, соң өйүне гай­дып гелди».

* * *

Хабып ибн Убейт шейле диййәр: «Абу Рей­ха­на бир гезек Хумус[6] шәхерине гитди. Ол ер­де эрбет бир гох-галмагал эшитди. Достла­рын­дан:

— Бу сес нәме? — дийип сорады.

Олар:

— Хумслылар араларында ер пайлашярлар — дийип җогап бердилер.

Онда ол эллерини асмана галдырып:

— Эй, Аллам! Муны олар үчин бела-питнә себәп эйлеме! Сен әхли зада кадырсың! — ди­йип, тә оларың сеслери кесилйәнчә дилег эт­ди. Онуң хачан дилегини гояндыгы белли дәл».

* * *

Абул-Ахвас шейле диййәр: «Биз Абдылла ибн Месгудың янына бардык. Янында огул­ла­ры, алтын ялы пәк чагалары барды. Оларың гөр­мегейдиклерине хайран галдык. Онда Аб­дыл­ла ибн Месгут:

— Олара гөзүңиз гидйәрми? — дийип сорады.

Биз хем:

— Валла, мусулман адамсының диңе шейле зада гөзи гидер — дийдик.

Ол кичиҗик өйүң үчегине серетди. Ол ерде гарлавач хөвүртге ясап, юмуртга басып ятырды. Ол шейле дийди:

— Җаным гудрат элинде боландан ант ичйә­рин, перзентлеримиң мазарларының топ­ра­гына элими сүрмек, мениң үчин бу гар­ла­вач хөвүртгесиниң йыкылып, юмуртгала­ры­ның дөвүлмегинден хас говудыр — дийди».

* * *

Абу Вайыл шейле диййәр: «Мен бир гезек Абул-Ала Сыла ибн Эшйем билен душушдым. Оңа:

— Эй, Абул-Ала! Машгалаңда хем бу гыр­гын беласындан йитен бармы? — дийип сора­дым.

Ол хем:

— Ёк, йөне онуң олара дегмезлиги мениң үчин олара дегмегинден хас горкунч — дийип җогап берди».

* * *

Абдырахман ибн Ганым бизе Харыс ибн Умейра Харысының шейле диендигини гүр­рүң берйәр: «Мугаз ибн Җебел бир гезек хал-ягдайыны сорамак үчин Харыс ибн Умейраны Абу Убейда ибн Җеррахың янына иберди. Оларың икиси хем сөвешде яраланыпдылар.

Абу Убейда аясындакы бир найза ярасыны Харыса гөркезди. Яраның эйменчлигинден яңа Харыс хопукды ве горкды. Онда Абу Убей­да ол яраның өзүне бир сүри гойнуң бе­рилмегинден хас говудыгы барада Алладан ант ичди».

* * *

Ресулалланың сахабаларындан болан Абу Рейхана шейле диййәр: «Ресулалла бир гезек маңа: «Эй, Абу Рейхана! Нышана хөкмүнде гойлан бир хайвана ок атан кишилери гөрсең, олара «Ресулалла муны гадаган этди» дийсең, олар хем саңа: «Бизе бу меселедәки аяты ока!» дийселер, ничик җогап берерсиң?!» дийди.

Гүнлерде бир гүн Абу Рейхана нышана бир товук гоюп, оңа ок атян бир топары гөрди. Олара:

— Ресулалла муны гадаган этди — дийди.

Олар хем:

— Бу меселедәки аяты бизе ока! — дийдилер.

Абу Рейхана хем олара:

— Алла ве онуң ресулы догры айтды. Шол җанавери дамагы чалынмадык ләш хөкмүнде, ягны харам хөкмүнде иерсиңиз! — дийди».

---