Başy » ЗАХЫТЛЫК КИТАБЫ » ТӨВЕКГЕЛЧИЛИК ХАКДА

Омар ибн Хаттап шейле диййәр: «Мен хай­сы болса болсун, ягны исле сөен, исле-де сөй­ме­дик ягдайымда сәхере чыкмагыма әхми­ет бермейәрин. Себәби хайрың мениң сөййән я-да сөймейән задымдадыгыны, билмейәрин».

* * *

Магмер шейле диййәр: «Мен Салых ибн Мис­марың шейле диендигини эшитдим: «Ал­ланың ныгматының онуң маңа берен задын­дамы я-да менден узаклашдыран задындамы, хайсында хас улудыгыны билмейәрин?».

* * *

Сагыт ибн Мусейеп шейле диййәр: «Сел­ман билен Абдылла ибн Салам икиси душуш­ды. Бири бейлекисине: «Эгер Реббиңе менден өңүрти говушсаң, нәме билен йүзбе-йүз бо­лан­дыгыңы маңа хабар бер. Эгер мен сенден өңүрти Реббиме говушсам, мен хем саңа хабар берерин» дийди.

Оларың бири вепат болды ве достуның дүй­шүне гирип, оңа: «Алла төвекгеллик эт, онуң пейдалы нетиҗесини хем бейлекилере бушла. Чүнки, мен төвекгеллик ялы говы за­ды гөрмедим» дийди. Бу дүйш үч гезек гай­таланяр.

* * *

Мухаммет ибн Кагп Куразы шейле диййәр: «Ялңышмаян болсам Абдылла ибн Езит Хат­мы шу хадысы гүррүң берди: «Пыгамбер алай­хыссалам шейле дилег эдер экен: «Эй, Аллам! Маңа Өзүңиң сөйгүңи ве Өзүңиң яның­да маңа пейда берҗек задың сөйгүсини, несип эт! Эй, Аллам! Сөййән задымдан маңа рысгал эден задыңы, Өзүңиң сөййән задың бол­магыны несип эйле! Мениң сөййән затла­рымдан маңа бермедик задыңы, Өзүңиң сөй­йән задыңы ерине етирмәге бир себәп эйле!».

* * *

Ибн Омар шейле диййәр: «Ресулалла шу до­галары этмән бир меҗлисден аңсат-аңсат турмазды: «Эй, Аллам! Сениң горкыңа пәсгел болҗак зады, саңа табынлыгымыз үчин Сениң рехметиңе етирҗек зады, иман билен дүнйә белаларыны бизе еңил эйле.

Бизе яшайыш берйән затдан гулакларымыз, гөзлеримиз, гүйҗүмиз билен билеликде пей­да­ланмагы несип эйле. Бизден соң хем бизе мирасдүшер несип эт! Бизе зулум эденден арымызы ал! Бизиң билен душманлык эдене гаршы бизе көмек бер! Беламызы динимизде эйлеме! Дүнйәни иң мөхүм максадымыз ве ылмымызың хем етҗек иң соңкы дуралгасы эйлеме! Бизе мерхемет этмейәни үстүмизе мусаллат этме!».

* * *

Кусейр ибн Сувейт Җунды бизе бириниң Абу Хурейрадан шейле сөзлери эшидендигини роваят эдйәр: «Хич ким горкмалы ве даш дур­ма­лы болан зат өзүне гөркезилмесе, бу дүн­йә­ден айрылып гитмез».

* * *

Рабыг ибн Хусейм шейле диййәр: «Мениң өлү­мими хич киме хабар бермәң, мени дүнйә­ден ювашлык билен алып, Реббиме ибериң!».

* * *

Шагбы шейле диййәр: «Хезрети Омар яра­ла­нандан соң, оңа сүйт бердилер. Ол сүйди ичди. Ичен сүйди ярасындан акды. Ол: «Ал­лаху экбер», «Аллаху экбер»,[1] дүнйәден гиден махалым хем гелшимдәки ялы чыкмак исләр­дим. Бу гүн Гүнүң догян я-да батян ерлери мениңки болсады, элбетде, өңдәки ховпдан халас болмак үчин оны фидйе[2] хөкмүнде бе­рердим» дийди».

* * *

Убейдылла ибн Мөвхит шейле диййәр: «Ибн Омардан эшиден бир адам маңа шейле хабар берди: «Хезрети Омар соңкы деминде өзүнден гитди. Келлесини тутуп, гуҗагыма алдым, өзүне гелди. «Келләми ере гой» дийди. Соң ене өзүнден гитди. Келлеси гуҗагымдака ене өзүне гелди. Маңа: «Келләми ере гой!» дийди. Мен: «Гуҗагым билен ер икиси дең дәл­ми, кака» дийдим. Ол маңа: «Әйт, әтеңе­нә­лет! Саңа айдышым ялы келләми ере гой! Ру­хум чыкансоң, мени губурыма чалтлык билен алып гидиң. Себәби ол чукур я мениң үчин хайырлы ердир, я-да бойнуңыздан айрып, ичине гойян шериңиздир» дийди».

* * *

Усама ибн Зейт хабар берйәр: «Хезрети Омар: «Эй, оглум! Йүзүми ере гой! Белки, Алла маңа мерхемет эдер» дийди ве ики яңа­гына топрак сүртди. Соң өзүнден гитди. Ибн Омар шейле дийди: «Келлесини галдырдым, гуҗагыма гойдум. Ол өзүне гелип: «Йүзүми топрага гой, белки, Алла маңа мерхемет эдер, эгер гүнәлери гечилмесе, Омара ве онуң эҗе­сине хайп» дийди».

* * *

Магмер шейле диййәр: «Нехайы өлүм маха­лы аглады. Ондан:

— Сени нәме аглатды? — дийип соралды.

Нехайы хем:

— Мен Алладан җеннети бушлаян я-да дов­за­хың хабарыны гетирҗек илчә гарашярын — дийди».

* * *

Хаммат ибн Сагыт ибн Абу Атыйе Мезбух шейле диййәр: «Абу Атыйә аҗалы геленде, гы­на­нып, аглады. Ондан:

— Өлүм себәпли аглаярмың? — дийлип соралды.

Ол хем:

— Өлүме нәдип гынанмайын? Хакыкатдан хем, ол кыяматдыр. Ондан соң нирә алнып ги­дилҗекдигими билмейәрин — дийди».

* * *

Абу Невфел ибн Абу Акрап шейле диййәр: «Амр ибн Аса өлүм геленде элини эңегиниң ашагына гоюп: «Эй, Аллам! Эмр эден зат­ла­рыңы ерине етирмедик, терк этдик, гадаган эден­лериңи берҗай этдик. Бизи диңе мер­хе­ме­тиң гуршап алар» дийди ве тә җаны чыкян­ча гайталады. Алла оңа мерхемет этсин!».

* * *

Абдырахман ибн Шеммаса шейле диййәр: «Амр ибн Ас өлүм дүшегинде ятырка аглады. Абдылла ондан:

— Нәме үчин аглаярсың? Өлүмден горкян­ды­гың үчинми? — дийип сорады.

Ол:

—    Ёк, валла, ондан соңы үчин — дий­ди.

Абдылла ене оңа:

—    Сен хайыр ёлундадың — дийди ве онуң пыгамбер билен сөхбетини ве Шамдакы еңиш­лерини ятлап башлады.

Амр ибн Ас:

— Сен буларың хеммесинден хас мөхү­ми­ни: «Алладан башга Худай ёкдугына шаят­лы­гы» унутдың. Мен үч гатлакда болдум. Мен өңүрти капырдым ве Ресулалла гаршы иң ёвуз душмандым. Шол махал өлседим, довзах маңа ваҗып боларды. Ресулалла сөз берип, мусул­ман боланымда болса, ынсанларың ичинде он­дан иң көп хая эдйән мендим. Утанҗымдан яңа гөзлерим оңа долы доюп-доюп середип билмеди. Шол махал өлседим, ынсанлар: «Ам­ра бушлуклар болсун, ол ыслама гирди. Хайыр ёлундады ве иң говы ягдайда өлди» диердилер. Мениң үчин җеннет берлерди. Соң мен кәбир затлара булашдым. Билмейә­рин, пейдамамы я зыянымамы? Өленимден соң мениң үчин агламаң. Ызымдан дога-ди­лег­лер ибермәң. Көйнегими үстүме даңың. Мен Реббимиң янына гүнәкәр хөкмүнде бар­җак. Үстүме шол дуршуна гум сүрүң. Саг тара­пым, чеп тарапымдан топрага хас лайык дәлдир. Губурыма агач я-да даш гоймаң. Ме­ни депин эдениңизден соң, бир дүе союп, дув-дагын эдилерче вагт янымда отурың, ол ере сизиң билен өвренишейин — дийди».

---