Başy » ЗАХЫТЛЫК КИТАБЫ » ЫНСАНЛАРЫ ЯРАШДЫРМАК ХАКДА

Сагыт ибн Мусейеп шейле диййәр: «Ресул­алла бир гезек:

— Сизе окалан бирнәче намаздан ве берлен садакадан хас хайырлы зады хабар берейин­ми? — дийип сорады.

Сахабалар:

— Хава, эй, Алланың илчиси! — дийдилер.

Пыгамберимиз хем:

– Ынсанларың арасының дүзедилмегидир оларың ярашдырылмагыдыр. Өйке-кинеден даш­да дуруң! Себәби өйке-кине ягшы амал­ла­ры ёк эдиҗидир — дийди.

* * *

Абу Идрис Хавланы шейле диййәр: «Мен Абуд-Дерданың ант ичип, шейле диендигини эшидипдим: «Алладан ант ичйәрин. Адам ог­лы намаз үчин йөремек, ягшы ахлаклы бол­мак ве ынсанлары ярашдырмакдан, арасыны сазламакдан хас хайырлы иш эден дәлдир».

Мен онуң өң ант иченини хич эшит­мән­дим.

* * *

Амыр ибн Сагт ибн Абу Вакгас шейле дий­йәр: «Ресулалла улы бир дашы гезекли-гезе­ги­не дөвйән бир топары гөрди ве олара: «Сиз гүй­җи бу агыр дашы гөтермек дийип дүшүн­йәрсиңиз? Гүйч диңе сизиң бириңизиң калбы­ңы­зың өйке-кине билен долуп, соң оны ең­ме­гиңиздир» дийди».

* * *

Абдылла ибн Месгут шейле диййәр: «Эгер бир ити масгарабазың ерине гойсадым, ит мас­гарабаз болмакдан утанарды! Кимдир би­ри­ниң дүнйә ве ахырет иши билен меш­гул­лан­ман, бикәр зат билен мешгулланмагыны ха­ламаярын».

* * *

Хезрети Әше шейле диййәр: «Мен Ресул­ал­ланың янында бириниң агзына өйкүндим. Ол маңа: «Мен бир кишә өйкүнмеги халамаярын. Сениң шу эден ишиң шейле-шейле эрбет иш­лери этмегиңден хем эрбетдир» дийди».

* * *

Абу Җапар хабар берйәр: «Ресулалла көп агыз беклейән, гиҗе намазыны окап, узак вагт­лап аяк үстүнде дурян, гүндиз намаз­ла­ры­ны хем сыпдырмаян, догры сөзли, йөне өрән хусыт бир аял хакда гүррүң берилди. Онда Пыгамберимиз: «Онуң ялы болса, онда нәме хайыр бар?» дийди».

* * *

Абу Җапар шейле диййәр: «Ресулалла айт­ды: «Амалларың иң агыры, нәхили ягдайда бол­саң хем Алланы ятламак, өз җаныны пида эдип, ынсанлара ынсап билен гарашык этмек, дост-догана мал-мүлкде дең гарамакдыр».

* * *

Абу Җапар шейле диййәр: «Ресулалла айт­ды: «Ким дили билен ынсанларың задына ве намысына дегмесе, Аллатагала хем оны кыя­мат гүни горар, мертебесини галдырар. Ким­де-ким ынсанлара өйке-кине этмегини таш­ла­са, олардан гахар-газабыны айырса, Алла­та­га­ла кыямат гүни оны довзах азабындан го­рар»

* * *

Абу Җапар шейле диййәр: «Бир адам хез­ре­ти Хүсейниң янына гелип, бир иш ме­се­ле­синде ондан көмек иследи. Йөне ол ыг­ты­каф­да[1] отырды. Хезрети Хүсейин: «Ыгтыкафым бол­масады, сениң билен биле гидип, ишиңи ерине етирердим» дийди.

Яңкы адам онуң янындан чыкып, хезрети Хасаның янына гелди. Дердини оңа айтды. Ол хем онуң ишини битирмек үчин чыкды. Онда ол адам:

— Өз ишим үчин сизи азара гойдум. Мен өңүрти Хүсейиниң янына бардым. Ол: «Эгер ыгтыкафым болмасады, сениң билен биле гидердим» дийип айтды — дийди.

Онда хезрети Хасан:

— Алла үчин бир доганымың ишини ерине етирмек мениң үчин бир ай ыгтыкафда отур­мак­дан хас пейдалыдыр — дийди».

* * *

Хасан Басры бир адамың юмшуны битир­меги үчин Сабыт Беннанының янына гелди. Сабыт оңа:

— Мен ыгтыкафда отырын — дийди.

Онда Хасан Басры оңа:

— Бир мусулман доганымың юмшуны би­тир­мегим бир йыл ыгтыкафдан хас пейда­лы­дыр — дийди.

* * *

Убейдылла ибн Велит Вассафы шейле дий­йәр: «Ресулалла айтды: «Бир доганымың гар­ны­ны доюрмагым бир гарыба бир дирхем бер­мегимден говудыр. Алла ёлы үчин дога­ны­ма бир дирхем бермегим, бир мисгине он дир­хем бермегимден говудыр. Алла хакы үчин бир доганыма он дирхем бермегим, мениң үчин бир гарыба йүз дирхем садака берил­ме­гин­ден хайырлыдыр».

* * *

Абу Умама шейле диййәр: «Омар ибн Хат­тап тәзе эшик гейди. Хениз долы геймәнкә, шу доганы окады: «Беденими өртйән ве дур­му­шымы онуң билен безейән лыбасымы гей­ди­рен Алла хамду-сеналар болсун!». Соң хем: «Муны нәме үчин айтдым, билйәрсиңизми? Ресулалланың тәзе эшиклерини гейип дура­ны­ны гөрдүм. Ол хениз доны яйҗык сүңк­ле­рине етирмәнкә, мениң айданларымы айтды. Соң хем шейле дийди: «Җаным гудрат элинде боландан ант ичйәрин, тәзе бир эшик геен, соң хем мениң яңкы догамы айдып, өңки эши­гини мәтәч гарып бир мусулмана Алла­ның разычылыгы үчин гейдирен, ол адам яша­дыгыча ве өленден соң (бу сөзлери үч ге­зек гайталады) ол эшикден бир бөлек ол га­ры­бың эгнинде дурдугыча, ол берен адам Ал­латагаланың багышламагында, кепиллигинде ве Алланың якынында болар».

* * *

Ибн Мугаффел шейле диййәр: «Ресулалла шейле дийди: «Кимиң ики көйнеги бар болса, оларың бирини башга бирине гейдирсин я-да бирине пешгеш берсин».

* * *

Абу Мигшер шейле диййәр: «Нехайы Гур­хан алымларының язгармадык эшигини геер­ди».

* * *

Амр ибн Езит ибн Месрук шейле дий­йәр: «Абдылла ибн Динардан:

— Хезрети Омарың оглы Абдылланың на­ха­ры нәхилиди? — дийип сорадым.

Ол хем:

— Ол бизе хер гезек дограма ийдирерди. Дой­мадык вагтымыз башга бир нахар гети­рер­ди — дийди.

 Соң:

— Хезрети Омарың оглы Абдылланың эши­ги нәхилиди? — дийип сорадым.

Ол хем:

— Бахасы йигрими дирхем болан ики бө­лек матадан ыбарат эшик геерди. Шейле хем бахасы он дирхем болан йөнекей матадан ди­килен ики бөлекден ыбарат эшик геерди — дийди».

* * *

Хезрети Омарың оглы Абдылланың янына оглы гелип:

— Көйнегимиң этеги йыртылды — дийди.

Онда Абдылла:

— Оны сөк-де, тәзеден яма. Алланың берен рысгалыны гара гарнына сарп эденлерден бол­ма! — дийди.

* * *

Урва ибн Зүбейр шейле дийди: «Хезрети Әше етмиш мүң дирхем садака берди. Эмма онда-да онуң көйнеги ямалгыды».

* * *

Шетдат ибн Хадрың гулы Абу Абдылла айд­яр: «Осман ибн Аффаны Анна гүни мүн­бер­де гөрдүм. Үстүнде бахасы дөрт-бәш дир­хем­лик йөнекей Аден[2] өңлүги ве чала дока­лан, боялан Куфе шалы барды. Өзи хем хор­рак, узын сакгаллы ве гүлер йүзли кишиди».

* * *

Зейт ибн Вехп Җухени шейле диййәр: «Хез­рети Алы бир гүн ики парча матадан эшик­ли өңүмизден чыкды. Бир парчасы билен бедениниң ашакы тарапы япылып, бейлекисини хем бедениниң үстки тарапына шал ялы эдип гойберипди. Бир тарапыны гал­дыр­ды, гөрсек өңлүги ямалы экен. Ол ерден гечип барян бир чарва арап:

— Эй, бенде! Шу эшиклерден гейин, чүнки сен өлерсиң я-да өлдүрилерсиң! — дийди.

Онда хезрети Алы :

— Мен бу ики парчаны текепбирликден даш­дыгы, намазда гиңдиги ве мөминлере сүн­нет­диги[3] үчин геййәрин — дийип җогап бер­ди».

* * *

Абдылла ибн Убейт айдяр: «Ахнеф ибн Кайс ики саны Басра көйнегиниң бирини он алты дирхеме, бейлекисини он ики дирхеме сатын алды. Он алты дирхеме аланыны ёлда гейди. Мединә баранларында оны чыкарып, он ики дирхеме аланыны гейип, хезрети Ома­рың янына барды.

Хезрети Омар онуң көйнегине середип, эл­ләп гөрүп:

— Эй, Ахнеф! Бу көйнегиңи нәчә алдың? — дийип сорады.

Онда ол:

— Он ики дирхеме алдым — дийип җогап бер­ди.

Хезрети Омар:

— Саңа хайплар болсун! Алты дирхеме алан болсадың, артыгыны билйән ериңе, ягны садака берсең болмазмыды? — дийди».

---