Başy » ЗАХЫТЛЫК КИТАБЫ » ЫХЛАС ВЕ НИЕТ ХАКДА

Омар ибн Хаттап шейле диййәр: «Пыгам­бер алайхыссалам: «Амаллар ниетлере гөрә­дир. Хер киме ниет эден зады берлер. Кимиң хиҗрети[1] Алла ве онуң Ресулы үчин болса, онуң хиҗрети Алла ве онуң Ресулына хасап­ланар. Кимиң хиҗрети дүнйә газанмак үчин я-да бир аяла өйленмек болса, онуң хиҗрети ниетине гөрәдир» дийди».[2]

* * *

Җапар ибн Хайян шейле диййәр: «Амалла­рың кәмиллиге етмеклерине себәп ниетлер­дир. Хакыкатдан-да, ынсан ниети ве амалы аркалы улы дереҗелере етер».

* * *

Тоба Амбары шейле гүррүң берйәр: «Салых ибн Абдырахман мени халыпа Сүлейман ибн Абдылмәлиге арачы эдип иберди. Мен деррев бу иш үчин гитдим. Халыпаның янына бар­мазындан өңүрти везир Омар ибн Абдылэзиз­ден: «Сениң Салыха мәтәчлигиң бармы?» ди­йип сорадым.

Ол маңа: «Оңа шейле дийип айт: «Саңа Алланың янындакы бакы галан зады маслахат берйәрин. Себәби Алланың янында йитмейән зат ынсанларың янында хем йитмез. Алланың янында бакы галмадык зат ынсанларың янында-да бакы галмаз» дийип җогап берди».

* * *

Урве шейле диййәр: «Хезрети Әше хезрети Мугавыя шейле дийип хат язды: «Бисмиллә ве Аллатагала хамд-у сена айданымдан соң, эй, Мугавыя, сен Алладан горк! Себәби сен ондан горксаң, Алла хем сени ынсанлардан горар. Эгер ынсанлардан горксаң, Алладан саңа гел­җек беланы деп этмәге хич кимиң гүйҗи етмез».

* * *

Мухаммет ибн Васыг шейле диййәр: «Лук­ман хеким оглуна: «Эй, оглум! Алладан горк. Калбың горкусыз, өзүң гүнәкәр болуп, өзүңе хормат-сылаг гоюлмагы үчин өзүңи Алладан горк­ян ялы алып барма!» дийди».

* * *

Абдылла ибн Урве ибн Зүбейр шейле дий­йәр: «Өзүмиң ташлап билмейән айпларым ве кемчиликлерим ве өзүмиң газанып билмедик говы гылык-хәсиетлерим үчин Алладан көмек сораярын».

Шейле хем ол: «Биз дин дийип дүнйә үчин аглаярыс» дийди.

* * *

Мукбил ибн Абдылла шейле диййәр: «Адам­лар Ата ибн Езит Лейсе көп сораг бер­дилер. Онда ол: «Сиз: «Нәме диййәрсиң? Нә­ме диййәрсиң?» дийип, сораглары көпелт­ди­ңиз. Сиз ишлериңизиң согабына Алладан дәл-де, ынсанлардан гарашярсыңыз. Сизиң ама­лы­ңыз көп болса хем, өзүңизе гөвнүңиз етме­син. Себәби гул Алланың бейиклигиниң янын­да амалы билен бир сиңегиң аягы ялы дереҗә-де етебилмез» дийди».

* * *

Суфян Сөври бизе Зубейдиң шейле диен­ди­гини роваят эдйәр: «Әхли затда, хатда ийип-ичмекде, укуда хем Алла үчин бир ниетимиң бол­магы еңиллик берйәр».

* * *

Җерир ибн Хазым шейле диййәр: «Бир гүн Хасан Басрының янына бардык. Онуң да­шы­на үйшдүк. Ол җемагаты мазалыҗа сынлады. Бираз пикирлененден соң: «Гөзлери гөрйәрин, йөне якынлык гөрмейәрин. Магрыпат[3] гөрйә­рин, эмма сөзде ве ишде ыхлас гөрмейәрин. Эши­гиң өртйән йүзлери бар, ягны даш кеш­би­ңизе лайык гелмейән ишлериңиз бар» дий­ди».

* * *

Хасан Басры бир мынапык барада пикир йө­ре­дип шейле диййәр: «Сен гөзлери гамаш­дыр­ян дереҗеде нурлы, ловурдап дуран, чепер сөзли ве назары йити киши. Эмма эгер өзүңи калбы ве амалы өли киши билен деңешдирип гөрсең, онда онуң өзүңден хас говудыгыны гө­рер­сиң. Сен гөйә калплары дәл-де, беденлери гөрйәрсиң, сес эшидйәрсиң, эмма дост сесини эшитмейәрсиң. Бейле адамлар көп ыбадатлы хасапланарлар, эмма калплары гурудыр».

* * *

Сүлейман Агмеш бизе Шакык Ибн Селе­мә­ниң шейле диендигини роваят эдйәр: «Бу заманаң Гурхан окаянлары йүңли гойна мең­зе­йәрлер. Ол гоюнлар йүңли, өзи болса ар­рык, туршы от ийип, сув ичен ве ичи чишен. Шейле малың бири бир адамың гөвнүне ярапдыр. Оларың бириниң алып, дамагыны чалыпдыр, гөрсе, ичи бош. Ене бириниң да­ма­гыны чалыпдыр, ол хем шейле. Муны гөрен адам булардан нетиҗе ёкдугына гөз ети­рип, гойболсун эдипдир».

* * *

Хезрети Мугавыя хезрети Әшә: «Маңа өвүт-үндевли хат яз, йөне йүкүми агралтма» дийип, хайыш эдипдир. Онда Әше оңа шу мазмунлы хаты языпдыр: «Саламдан соң! Мен Ресулал­ланың шейле диендигини эшитдим: «Ким ын­санларың гөвнүне дегмели болса хем Алланың разычылыгыны гөзлесе, ынсанларың ёвузлы­гыны ве эзъетини еңмәге Алла оңа көмек эдер. Ким Эзиз ве Җелил Алланың гахар-газабыны гетирип, ынсанларың разычылы­гы­ны гөзлесе, Эзиз ве Җелил Алла оны ын­санлара гойяр. Саңа саг-саламатлык болсун!».

* * *

Апбас ибн Зурейх шейле диййәр: «Хезрети Әше хезрети Мугавыя шейле хат язды: «Ким Алланың өңүнде гүнә хасапланян затлары эт­се, ынсанларың ичинден оны өвенлер ха­кыкатда оны язгарыҗылардыр».

* * *

Хумейт ибн Нугайм шейле диййәр: «Омар ибн Хаттап билен Осман ибн Аффан икиси бир зыярата чагырылдылар. Зыяратдан чы­кан­ларындан соң хезрети Омар хезрети Ос­мана: «Мен бу чакылыга гелмесем говы бо­лар­ды» дийди. Хезрети Осман: «Нәме үчин?» дийип сорады. Онда хезрети Омар: «Өй эеси өвүнмек үчин бизи чагырандыр дийип горкя­рын» дийип җогап берди».

* * *

Абдылла ибн Абу Җапар сөзлериниң би­ринде шейле диййәр: «Бир адам көпчүликде геплемекчи болса ве сөзлери өз гөвнүне яраса, онда говусы ол дымсын. Эгер дыммакчы бол­са, дыммаклыгы хем өз гөвнүне яраян болса, он­да ол гүрлесин».

* * *

Абул-Ала шейле диййәр: «Маңа шейле гүррүң бердилер: «Җанлы-җемендесиз чөлде намаз окап, намазыны биркемсиз берҗай эден гул үчин Аллатагала: «Бу намаз мениң үчиндир. Бу гул мениң үчин намаз кыляр, эмма оны хич ким гөрмейәр. Кимдир бирине гөрүнмек үчин хем окамаяр» диер».

* * *

Абу Умама шейле диййәр: «Пыгамбер алай­хыссалам: «Аллатагала айтды: «Гулумың маңа ыбадат эдйән затларының иң говусы чын йүреклиликдир, ягны ыхласлы, тәмиз калплы болмагыдыр» дийди».

* * *

Энес ибн Мәлик шейле диййәр: «Омар ибн Хаттаба бир адам салам берди. Ол хем алейик алды. Ол адамдан: «Нәме билен мешгул?» ди­йип сорады. Ол адам: «Алла хамд-у сена айд­ярын» дийди. Онда хезрети Омар оңа: «Ме­ниң сенден ислейән задым хем шуды» дийди».

* * *

Хабып ибн Абу Сабыт шейле диййәр: «Са­гыт ибн Җубейр: «Җеннете чагырыланларың илкинҗиси «ягдайы нәхили болса-да» я-да «бегенчли ве гайгылы ягдайда болса-да», Алла хамд-у сена айдянлардыр» дийди».

(Роваятчы «ягдайы нәхили болсадамы» я-да «бегенчли ве гайгылы ягдайдамы» хайсыдыгы хакында шеке дүшди.)

* * *

Абдылла ибн Омар шейле диййәр: «Биз бир гүнде, белки-де, бирнәче гезек бири-бирлери­миз билен душушуп, ягдайымызы сорасак диердик. Бу якынлыгы хем башга бир зат үчин дәл, диңе Алла хамд-у сена эдилмеги үчин» исләрдик».

* * *

Суфян Сөври шейле диййәр: «Абу Бухтери шейле диерди: «Мен герек болса башганың голастында гул болайын, эмма диңе Аллата­гала табынлык болса боляр дийип арзув эдердим».

* * *

Суфян Сөври шейле диййәр: «Хаҗҗач ибн Фурафиса маңа Будейлиң шейле диендигини айтды: «Ким Реббини танаса оны сөер, ким дүнйәни танаса, онда захыт[4] болар. Мөмин гафлата дүшҗек дереҗеде пейдасыз затлара гүйменмез. Пикире батансоң хем гайгы-гама улашар».

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Мукаддес ки­тап­ларың биринде шейле язылан: «Эй, Адам оглы! Менден дилег эдйәрсиң, эмма хере­кет­лериң билен менден гачярсың. Дилиң билен зикр эдйәрсиң, эмма яшайшың билен мени унудярсың».

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Эй, Адам ог­лы! Достуң гөзүндәки чөпи гөрйәрсиң, эмма өз гөзүң өңүндәки төңңәни гөрмейәрсиң».

---