Başy » ЗАХЫТЛЫК КИТАБЫ » ЫЛМЫҢ ГӨТЕРИЛМЕГИ ХАКДА

Абдылла ибн Месгут шейле диййәр: «Ылым Мухаммедиң сахабаларының ве онуң ымматы­ның алымлары тарапындан өвредилип дурул­са, адамлар хайырда болмагы довам эдерлер.

Ылым олара Мухаммет ымматының кичи­ле­ри, ягны бедгатчылар[1] тарапындан гелен ма­халы, ине, бу оларың хеләк болҗак вагты­дыр!».

* * *

Абдылла ибн Амр ибн Ас шейле диййәр: «Ресулалла айтды: «Аллатагала ынсанлардан ылмы ызына алмаз. Ол алымлары ёк этмек билен ылмы гөтерер. Хатда екеҗе алым хем галмаз. Ынсанлар наданлары ымам сайларлар. Олардан сораг сорарлар. Олар хем ылымсыз хөкүм берерлер, хем өзлери азарлар, хем бей­лекилери аздырарлар.

* * *

Ибн Шыхап Зухры шейле диййәр: «Алым­лар өңлер шейле диердилер: «Сүннет[2] ёлы би­лен йөремек халас болуш ёлудыр. Ылым тиз гөтерилер. Диниң яшамагы ве дүнйәниң дур­ма­гы ылмың өвренилип, бейгелдилмеги билен амала ашар. Ылмың гитмеги билен дин хем гидер».

* * *

Авн ибн Абдылла какасындан роваят эд­йәр: «Өңлер «Сөзүң чылшырымлылыгындан даш дуруң!» дийлерди».

* * *

Энес ибн Мәлик пыгамбер алайхысса­лам­дан шейле роваят эдйәр: «Маграҗа чыка­ры­лан гиҗәм,[3] додаклары гайчы билен кесилен адамлары гөрдүм. Җебрайыл перишдеден:

— Эй, Җебрайыл, булар кимлер? — дийип сорадым.

Ол хем:

— Сениң ымматыңдан китап окап, адам­ла­ра ягшылыгы үндәп, өзлерини унудан хатып­лар­дыр.[4] Хей олар, пикир этҗек дәллермикә? — дийди».

* * *

Җерир ибн Хазым шейле диййәр: «Абдыл­ла ибн Месгут адамларың бир зат өвренмәге мешгулдыкларыны гөрүп, Харыс ибн Кайс­дан:

— Эй, Харыс! Булар амал этмек үчин өв­рен­йәндир өйдйәрмисиңиз? — дийип сорады.

Харыс:

— Ёк, бейле пикир этмейәрин. Олар ылмы өвренип, соң терк эдерлер өйдүп пикир эд­йә­рин» — дийди.

Онда Ибн Месгут:

— Алланың адындан ант ичйәрин, сен ял­ңыш айтмаярсың — дийди».

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Ресулалла шей­ле дийди: «Бу ыммат оларың Гурхан ока­ян­лары ёлбашчылара мейил этмесе, салых­ла­ры гүнәкәрлери «сиз тәмиз» дийип акламаса, хайырлы кишилери гүнәкәрлери батыл пикир­лере элтмесе, Алланың хемаятының ве эли­ниң[5] ашагындадыр. Йөне булары ерине ети­рен махаллары Алла элини олардан айрар ве оларың үстүне залымлары мусаллат эдер. Олар хем олара эрбет азабы дадырарлар ве Ал­ла хем олары мәтәчлик ве гарыплык билен урар. Калпларыны горкы билен долдурар».

* * *

Абул-Бухтери шейле диййәр: «Селман бир абслы[6] билен ёлдаш болды. Ёлда ол адам Диҗле дерясындан[7] сув ичди. Селман оңа:

— Өврүл, ене-де ич — дийди.

Ол адам:

— Мен ганянчам ичдим — дийди.

Селман:

— Бу ичишиң билен ондан бир зат кемелер өйдйәрмиң? — дийип сорады.

Онда ол:

— Ёк, иченим хич зады кемелтмез — дий­ди.

Селман хем:

— Ылым хем шейле. Ол хем кемелмез. Оңа табын бол я-да саңа ылымдан пейда берене талып бол! — дийди.

Олар ахыры бир хармана етдилер. Гөрселер, бир дайхан бугдай совуряр экен. Селман:

— Эй, абслы доган! Бу ныгматлары сизе рыс­гал хөкмүнде берен эгер ислеседи, Мухам­мет алейхыссалам дирикә, оны ер йүзүниң ха­зыналарына эе эдерди. Эмма олар янларында иер ялы затдан бир бугдай болмаса хем, ги­җә­ни гечирип, сәхере чыкардылар — дийди.

Селман Аллатагаланың Җелулада[8] мусул­ман­лара берен еңшини хем ятлады. Соң шей­ле дийди:

— Эй, абслы доган! Муны сизе басып алан ве сизе мүлк хөкмүнде берен эгер ислеседи, Мухаммеде дирикә онуң хазыналарына эе эдер­ди. Шейле болса хем, олар янларында бир динар я-да дирхем болмаса-да, олар гиҗә­ни ве гүндизи гечирердилер».

* * *

Абдылла ибн Мүбәрек шейле диййәр: «Мен Магмерден «Биз хикмети оңа хениз ол яш вагты бердик»[9] аяты хакда сорадым. Онда ол: «Мениң эшидишиме гөрә, чагалар Зекерия­ның оглы Яхяны чагырып:

— Яхя, ханы гел, бизиң билен ойна! — ди­йипдирлер.

Онда ол:

— Мен оюн үчин ярадылмадым — дийип җогап берипдир».

* * *

Абдырахман ибн Мугавыя ибн Худейч шей­ле хабар берйәр: «Бир адам Ресулалладан:

— Эй, Алланың илчиси! Маңа харам эди­лен затлардан нәме халал болар? — дийип со­рады.

Ресулалла онуң бу сорагына җогап бермән дымды. Ол адам үч гезек гайталады. Үчүсинде хем пыгамберимиз дымды. Ахыры:

— Сорагы берен ким? — дийди.

Онда ол адам:

— Мен, эй, Алланың илчиси! — дийди.

Онда пыгамберимиз ики бармагы билен ере уруп:

— Калбың нәмәни инкәр эдйән болса, оны ташла — дийди».

* * *

Абу Умама шейле диййәр: «Бир адам пы­гам­беримизден:

— Гүнә нәме? — дийип сорады.

Онда пыгамберимиз:

— Ичиңи быҗыкладян ве быҗыкламакда аша гидйән зады ташла! — дийди.

Соң ол адам:

— Иман нәме? — дийип сорады.

Онда пыгамберимиз:

— Эрбетлигиң сени биынҗалык эдип, яг­шы­лыгың бегендирйән болса, сен иманлысың! — дийди.

* * *

Фудала ибн Убейт шейле диййәр: «Ресулал­ла хошлашык хаҗында[10] шейле дийди: «Сизе мө­миниң кимдигини хабар берейинми? Мө­мин адамларың мал-мүлклери ве җанлары үчин аркайын болан кишилеридир. Мусулман — элинден ве дилинден мусулманларың сала­матлыкда болмагыны ислейән кишилеридир. Муҗахыт[11] — Алла тагат ёлунда небси билен гөрешйән кишидир. Мухаҗыр[12] — гүнәлерден ве ялңышлардан даш дурян кишидир».

* * *

Энес ибн Мәлик пыгамберимизден шейле роваят эдйәр: «Өзүнде шу үч зат бар болан ки­ши иманың леззетини алар:

1.      Бир кишини өз бәхбиди үчин дәл-де, онуң Алланың ёлундадыгы үчин сөййән.

2.      Алланы ве ресулыны хеммелерден ичгин сөййән.

3.      Аллатагала догры ёлы гөркезенсоң, күп­ре дөнмекден ода атылмагы говы гөрен ки­ши».

---