Abu Hureýra Muhammet alaýhyssalamdan şeýle hadys rowaýat edýär. Ol: «Kim-de kimzulum edilen musulman doganyna kömek etse, Allatagala ol adama rehim eder» diýýär.

* * *

Jabyr ibn Atyk[1]Muhammet pygamberden şeýle hadys rowaýat edýär. Ol: «Kim-de kim musulman adamyň özüne, malyna zulum etse, Allatagala ol adama jennete girmekligi haram eter» diýýär.

* * *

Huzeýfe Muhammet alaýhyssalamdan şeýle hadys rowaýat edýär. Ol: «Maňa wahy gelende: «Eý, Resul! Eý, Gözegçi! Kowumyňa gözegçilik et. Musulman doganyna zulum eden, ezýet beren meniň öýüme girmez. Zulum edene zulumy gaýdyp barar. Zulum etmekden saklanyp, haýyr iş edenler jennetde pygamberleriň, şyhlaryň we ýagşyzadalaryň goňşusy bolar» diýýär.

* * *

Abu Hureýra Muhammet alaýhyssalamdan şeýle hadys rowaýat edýär. Ol: «Jähennemdäki azap berilýän bendeler zalymyň ýagdaýyna nebsi agyrar. Sebäbi ol aýratyn soraga sezewar ediler» diýýär.

* * *

Bir gezek bir adam Hajjajyň kimdir birine jeza berýändigini görüp: «Eý, Allam! Näme üçin zalym zulum edende jeza bermeýärsiň?» diýip mynajat edýär. Ol gije düýş görýär. Düýşünde jennete düşýär. Hajjajyň azap beren adamy jennetiň iň sapaly ýerinde otyrdy. Şol wagt ses eşidilýär. Ol ses: «Zulum edene o dünýede kömek etmesem, bu ýerde jaýy jennetdir. Zalyma o dünýede jeza bermesem, bu ýerde jaýy dowzahdyr» diýýär.

* * *

Bir gezek Muhammet alaýhyssalam iki sany adamyň dawalaşyp durandygyny görýär. Olaryň dawasy urşa ýazýar. Urulýan adam zol-zol:

— Eý, Allam, ýardam ber — diýip gaýtalaýardy.

Muny eşiden Muhammet alaýhyssalam urulýana:

— Sen ilki özüň garşylyk görkezip, goranmaga çalyş. Eger başarmasaň, onda Alladan kömek sora — diýýär.

* * *

Emewiler halypasy Omar ibn Abdyleziz bir gün oýlanyp oturyp: «Welit ibn Abdylmälik Şamda, Hajjaç Yrakda, Kurratu ibn Şerik Müsürde, Osman ibn Haýýan Hyjazda, Muhammet ibn Ýusup Ýemende hökümdar boldular. Eý, Allam dünýäň ýüzi zalymdan dolan eken» diýýär.

* * *

Anuşirwan[2]: «Zalym şanyň höküm süren ýerinde hiç hili ösüş we medeniýet bolmaz» diýýär.

* * *

Emewiler halypasy Omar ibn Abdyleziz özüniň dürli ýerlerdäki häkimlerine hat ýollaýar. Ol hatda: «Kimdir birine zulum etmek isleseň, ilki bilen bu dünýäde ebedilik ýaşaýanyň ýokdugyny, soňra bolsa, o dünýede Allatagalanyň berjek jezasy hakynda pikir et» diýip ýazylgydy.

* * *

Aly ibn Hüseýin: «Eý, Allam! Meni adamlara zulum etmekden we özüme zulum edilmeginden aman sakla» diýip dileg edýär.

* * *

Hezreti Aly (goý, Alla ondan razy bolsun!): «Zalym Allanyň gazabyndan gaçyp gutulyp bilmez. Eger ol bu dünýäde zalymlygy üçin jeza çekmese, onda o dünýäde oňa dowzahyň sakar ody garaşýandyr» diýýär.

* * *

Zalym adamyň öýünden döwletlilik, bereket göteriler.

* * *

Bir gezek Anuşirwana Ahwazyň häkiminiň salgydyň möçberini köpeldendigini eşidip, artyk alnan salgydy yzyna gaýdyp bermegi emr edýär we «Kim-de kim halkdan artykmaç salgyt alsa, halka zulum etdigidir. Artykmaç salgyt alyp baýan adam jaýynyň üstüni jaýyň götermejek zady bilen basyran ýalydyr» diýýär.

* * *

Zulum bar ýerinde parasatlyk bolmaz.

* * *

Ar almaklyk zulum işlere we zalymlyga elter.

* * *

Zulum etmekden saklananyňa we haýyr işi ýerine ýetireniňe hiç haçan ökünme.

* * *

Piruz[3]: «Allatagalanyň ýazgytlar tagtasynda «Lä ilähä illalla, Muhammet resulalla» diýen ýazgynyň aşagynda şeýle ýazgy bardy diýýär:

Ynsan adyllygy abraý atyna atar,

Haýyr-yhsan işler behişt-jennete ýetir.

* * *

Nejaşy[4]: «Soltan kapyr hem bolsa, zalym bolmaly däldir» diýýär.

* * *

Piruz ibn Ýezdigert: «Kim zulum etmek üçin gylyç syrsa, şol gylyçdan onuň özi wepat bolar. Kim gara niýet bilen pitne oduny ýaksa, şol oda-da özi ýanar» diýýär.

* * *

Muhammet alaýhyssalam: «Iň şer iş zulumdyr» diýýär.

* * *

Mugawyýa: «Men Allatagalany özüne ýaran tutunan adama zulum etmekden gorkýaryn» diýýär.

* * *

Abu Müslim Arafat dagynda durup dileg edende:

— Eý, Allam! Men senden meniň geçilmez diýip güman edýän günälerimi geçmegiňi soraýaryn — diýýär.

Onuň ýanyndakylar:

— Allanyň geçirimliligine şeklenýärsiňmi? — diýip soranlarynda, ol:

— Men geçilmejek günä diýip apbaslylar döwletini gurmak üçin bolan söweşlerdäki nähak dökülen gany göz öňünde tutýan — diýip jogap berýär.

* * *

Apbaslylar halypasy Muntasyryň kakasy öldürilende adamlar bu hem Şiruweýhiň[5]kakasy öldürilende az ýaşaýşy ýaly alty aýdan köp ýaşamaz diýip güman edýärler. Olaryň çaky dogry bolup çykýar.

* * *

Bir gezek Musaýýyp ibn Şerik Kagba:

— Eşek aňňyranda zalymlyk gaçýar — diýýär.

Onda Kagp:

— Eger eşegiň aňňyrmasy bilen zalymlyk gaçýan bolsa, men eşegimi urup-urup öldürerdim — diýýär.

* * *

Bir gezek Abu Müslime:

— Sen jennete düşmek üçin uly iş etdiň — diýenlerinde, ol:

— Jennete girerin diýen gümanymdan dowzaha düşerin diýen howpum agdyklyk edýär. Men emewileriň bir közüni öçürip, apbaslylara uly ot ýakyp berdim we şol otdan hem güýçlüräk oda ýanarmykam diýip gorkýaryn — diýýär.

* * *

Hezreti Aly (goý, Alla ondan razy bolsun!) Muhammet alaýhyssalamdan şeýle hadys rowaýat edýär. Ol: «Zalymlyk adamyň ýüregini öldürýändir» diýýär.

* * *

Ýene-de Hezreti Aly Muhammet alaýhyssalamdan şeýle hadys rowaýat edýär. Ol: «Meniň neslimden bolan zalymyň dat gününe. Ol munapyklar bilen bir hatarda dowzah oduna duçar bolar» diýýär.

* * *

Muhammet alaýhyssalam: «Allanyň ýekeligine şeklenen, öz janyna kast eden, bilkastlaýyn adam öldüren özüne zulum edýändir. Allatagala olaryň günäsini hiç haçan geçmez» diýýär.

* * *

Bir gezek Abu Hureýra iki adamyň gürleşip durandygyny eşidýär. Olaryň biri beýlekisine:

— Zalym adam başgalara zyýansyzdyr. Ol diňe özüne zulum edýär — diýýär.

Bu gürrüňi eşiden Abu Hureýra:

— Ýalan aýtma. Zalym beýlekilere-de zyýan ýetirip bilýändir. Hatda, höwürtgedäki guş hem zalymyň zulum etmegi bilen ölýändir — diýýär.

* * *

Abu Zer Muhammet alaýhyssalamdan şeýle hadys rowaýat edýär. Ol: «Allatagala: «Men özüme zalymlygy haram etdim we şonuň üçin meniň bendäme-de zulum etmek haramdyr. Zulum etmekden daşda duruň» diýdi» diýýär.

* * *

Ýene-de ol Muhammet alaýhyssalamdan şeýle hadys rowaýat edýär. Ol: «Zalymyň yzyna düşüp ýedi ädim ýöremek günädir» diýýär.

* * *

Ýusup ibn Esbat: «Kim-de kim zalym hökümdaryň uzak ýaşamagyny dilese, onda ol adam Allanyň garşysyna gitmegi halaýandyr» diýýär.

* * *

Musa alaýhyssalama wahy gelýär. Ol: «Eý, Musa! Beni ysraýylyň zalym adamlaryna aýt, goý, olar meni ýatlamasynlar, maňa sena aýtmasynlar. Olar meni ýatlanda tä sesini kesýänçäler men olara lagnat aýdýaryn» diýýär.

* * *

Apbaslylar halypasy Mamunyň weziri Muhammet ibn Ýezdat ibn Suweýt: «Ýaşaýyş zulumdan diňe gije azatdyr. Meger zulum hem gije uka batýandyr» diýýär.

* * *

Ibn Mesgut Muhammet alaýhyssalamdan şeýle hadys rowaýat edýär. Ol: «Kyýamat güni gopanda bir ses eşidiler. Ol ses: «Zulum eden, zulum edene ýardam beren, zalyma meňzejek bolanlar nirede?» diýip gygyrar we olaryň ählisi demir tabyda salnyp, dowzah oduna oklanar» diýýär.

* * *

Fazyl ibn Salyh ibn Abdylmälik Haşymy öz dogany Ubeýt ibn Salyhyň gyrnagyna aşyk bolýar. Ol bu gyrnaga öýlenmek üçin Ubeýde zäher içirdip öldürýär we gyrnaga öýlenýär. Ol bir gyrnak sebäpli doganyna zulum edýär.

* * *

Abu Derda: «Ýetimi aglatmaň. Ýetimiň gözýaşy oňa zulum edileniniň alamatydyr» diýýär.

* * *

Hezreti Aly (goý, Alla ondan razy bolsun!): «Allatagala Isa alaýhysalama: «Eý, Isa! Beni ysraýyla aýt. Eger olaryň ýüregi päk, tagatly, elleri gowşurylgy gelmeseler we zulum etmeklerini bes etmeseler, jennete girmezler» diýdi diýip» gürrüň berýär.

* * *

Muhammet ibn Ýusup Yspyhana — doganyna hat ýazýar. Ol hatynda özüne patyşanyň zulum edýändigi hakynda aýdýar. Onda Muhammet ibn Ýusup: «Şalar zulum edende Allanyň özi jeza beräýmese, adam çagasy olara jeza berip bilmez» diýýär.

* * *

Günleriň birinde Hasan ibn Aly (goý, Alla ondan razy bolsun!) metjitde wagyz edip otyrka, Mugawyýa onuň sözüni bölüp:

— Sen entäk ýaş — diýýär.

Hasan onuň diýenine üns bermän wagzyny dowam etdirýär. Mugawyýa ýene-de onuň sözüni bölüp:

— Sen halypalygy isleýärsiňmi? — diýip soraýar.

Onda Hasan:

— Halypa bolan Muhammediň we onuň egindeşleriniň ýolundan ýöremelidir. Olaryň eden haýyr işlerini gaýtalap, zalymlykdan, sütem bermekden daşda durmalydyr. Kim-de kim Muhammediň aýdyşy ýaly döwleti dolandyrsa, ondan raýatlary razy bolar. Bendesiniň razy bolan adamyndan Allatagala-da razydyr — diýýär.

* * *

Bir gezek apbaslylar halypasy Abu Japar Mansura onuň zyndanynda Nubanyň şasy Muhammet ibn Merwanyň[6]tussaglykdadygyny aýdýarlar. Mansur ony ýanyna getirmegi emr edýär. Nubanyň şasy ýüpek donly altyn-kümüş dakynan baý şady. Mansur ony görüp:

— Eý, Ibn Merwan, raýatlaryňa dogry ýoly görkezip, adyl, halal ýaşamagy ündäp, özüň Muhammet alaýhyssalamyň erkek adama altyny we ýüpegi haram edenini bilmediňmi? — diýip soraýar.

Onda Muhammet ibn Merwan:

— Ajam şalary şeýle edýär diýip, biz hem olara öýkündik — diýýär.

Mansur:

— Eý, Ibn Merwan, siz sünnetden daşlaşdyňyz, adamlara zulum-sütem etdiňiz. Allatagala-da sizi häzirki güne saldy. Seniň bar ýeriňde bereket göterilýär. Şonuň üçin men hem seni bu ýurtda saklap, nygmatdan kesilesim gelenok. Seniň dört tarapyň açyk, islän tarapyňa gidip bilersiň — diýip, ony azat edip goýberýär.

* * *

Muhajyrlardan bir adam Apbas ibn Abdyl Muttalyby görüp:

— Eý, Apbas! Allatagalanyň Abdylmuttalyp ibn Hyşamy we Gaýtala Kähinäni[7]dowzaha oklandygyny bilýärsiňmi? — diýip soraýar.

Apbas kakasyna dil ýetirenine çydaman, ol adamyň ýüzüne urýar. Ol adamyň burnundan paglap gan gidýär. Ol adam göni Muhammet alaýhyssalamyň ýanyna barýar.

Muhammet alaýhyssalam:

— Kim seni beýle ýagdaýa saldy? — diýip soraýar.

Muhajyrlardan bolan adam:

— Apbas — diýýär.

Resulalla Apbasy çagyrmagy emr edýär. Apbas gelenden soň Muhammet ondan näme üçin ol adamy urandygyny soraýar. Apbas bolan wakany gürrüň berýär we:

— Men ony urmakçy däldim welin, özümi saklap bilmedim — diýýär.

Onda Muhammet alaýhyssalam:

— Eden işiňizi dogry hasaplasaňyz-da, musulman doganyňyza ezýet bermäň — diýýär.

* * *

Bir gezek Abu Jähliň[8]ogly Medinä gelýär. Adamlar oňa tarap barmak çommaldyp: «Bu Abu Jähliň ogly» diýip gygyrýarlar. Ümmi Selme Muhammet alaýhyssalama bu barada aýdýar. Muhammet alaýhyssalam adamlary ýygnap: «Ölüler sebäpli dirilere ezýet bermäň» diýýär.

* * *

Fazyl: «Sen sebäpsiz ýere ne ite, ne-de doňuza ezýet bermäge hakyň bar. Musulman adam hakynda gürrüň hem ýokdyr» diýýär.

* * *

Muhammet alaýhyssalam: «Zulum etmäň! Zulum kyýamat gününiň zulmat tünüdir we gysganç bolmaň. Sebäbi sizden öňküleriň köpüsini gysgançlyk heläk edendir» diýýär.

* * *

Abu Hureýra Muhammet alaýhyssalamdan şeýle hadys rowaýat edýär. Ol: «Kimdir biri öz doganyna taýak bilen yşarat etse, onda ol adama perişdeler lagnat okarlar» diýýär.

* * *

Muhammet alaýhyssalam: «Kimdir biri ýolda tikenli agaç şahasyny görüp, ony adamlara ezýet bermez ýaly ýoldan aýyrsa, Allatagala ol adamyň ähli günäsini geçer» diýýär.

* * *

Bir gezek Abu Berze Muhammet alaýhyssalama: «Eý, Resulalla! Maňa sogap getirjek işiň nämedigini aýt» diýende, ol: «Musulmanlara ezýet berjek zatlardan ýoly arassala» diýýär.

* * *

Bir gezek emewiler halypasy Süleýman ibn Abdylmälik haj edip ýörkä Tawusa duşýar. Ol Tawusa:

— Hany bir zat hakynda gürrüň bersene — diýýär.

Onda Tawus:

— Muhammet alaýhyssalam: « Alla şek eden we zalym hökümdar iň agyr jeza duçar bolar » diýen hadysyny eşidipmidiň? — diýende, Süleýmanyň ýüzi üýtgäp gidýär.

* * *

Allatagala: «Zalym adam zulum etmesini goýýança, ýüregi päklenýänçä meni ýatlamasyn. Maňa zikir aýtmasyn. Zalymyň meni ýatlamasyna men lagnat bilen jogap berýärin» diýýär.

* * *

Mujahyt[9]: «Dowzahdaky bendelere agyr jeza berilýär. Soňra bolsa olardan: «Bu jeza size ezýet berýärmi?» diýip soralanda, olar: «Hawa» diýip, nalyş ederler. Onda olara: «Siz hem şeýdip möminlere ezýet beripdiňiz. Şonuň üçin hem jeza duçar bolduňyz» diýiler» diýýär.

* * *

Bir gün apbaslylar halypasy Muhammet Mäti kyssalar kitabyny okap otyrka, balykçynyň kyssasyna gözi düşüp:

— Bu näme hakyndaky kyssa? — diýip soraýar.

Onda Rabyga: «Seniň kakaň balyk tutup ýören adamy görüp, onuň ýanyna hyzmatkärini iberip, balygy zorluk bilen aldyrdy. Balykçy hakyny talap edende bolsa, kakaň hyzmatkärini balykçynyň öýüne iberip, onuň sandygynda näme bar bolsa getirmegi emr etdi.

Hyzmatkärler gidip balykçynyň öýünden iki gapjyk aldylar. Her gapjykda-da on müň dirhem bardy. Seniň kakaň: «Men adyl we beýik adam» diýdi we balykça aç ölmez ýaly dört ýüz dirhem berdi» diýýär. Onda Mäti gaznadan balykçynyň gapjygyny tapyp, ony eýesine gaýdyp bermegi emr etdi. Ol balykçyny ýanyna çagyryp: «Puluňy al we kakamy o dünýäniň azabyndan halas et» diýýär.