BISMILLÄHI-R-RAHMANY-R-RAHYM

Ol (Alla) meniň daýanjymdyr we ol diýseň gowy dostdur

Özüni bendelerine mynasyp öwgüler bilen öwdüren, özüniň aýdyň we egsilmeýän nygmatlaryny aşa köp bagyş eden Allatagala – bütin asmanlaryň we ähli ýeriň tutuşlygy[1] ýaly, tä ol razy bolynça, oňa öwgüler bolsun! Allatagalanyň ýazgydy we hakykaty hökman amala aşýandyr!

Onuň älemlere rehmet üçin iberen pygamberine salawat bolsun. Ol älemlere yzyna eýerilsin diýlip iberildi. Ol kapyrlara hakykaty äşgär edip görkezen aýatlary – mugjyzalary[2] bilen batyllaryň delillerini çüýretdi. Onuň ýakynlaryna, neslinden päklere we ýagşylara, muhabbeti we dostlugy jähtden oňa kömek berip, onuň bilen hijret edenlere[3], araplardan we ajamlardan[4] oňa ýardam edenlere, hatda onuň ýüzünden gaýgyny giderenlere Allatagalanyň razyçylygy bolsun. Elmydama olardan yhsan edýänlere we hanapy mezhebiniň alymlaryna[5] Allatagalanyň rehmeti ýetsin!

Men bu kitaby ýazmak bilen «El-keşşäf an hakaýyky't-tenzil»[6] atly tefsirimi okanlaryň kelleleriniň dynç almaklaryny, pikirlenmek, onuň syrlaryny we ylmy hakykatlaryny çykarmak bilen ýadan kalplarynyň rahatlanmaklaryny, onuň çylşyrymly we syrly meselelerini anyklajak bolup tapdan düşen pikirleriniň nepeslerini dürsemeklerine ýardam edip, onuň ýetmeýän ýerlerini doldurýanlara gaýtalama bolmagyny, ondan asgyn gelenleriň özlerini dürsemekleri üçin bu kitaby gülälekli meýdan we miweli baglar bilen gözelleşdirip, bezäp, onuň şahalarynda oýnaşyp, gülleriniň ysyndan doýup, bişen miwelerinden hoşlanmaklary üçin, gözleriň onuň seýrek aýnalaryna seredip karar tapmaklary üçin, burunlaryň onuň ösen ýakymly ýelleriniň ysyny almagy üçin, agyzlaryň onuň bişen miweleriniň terligi bilen lezzet tapmagy üçin, gulaklaryň onuň ylham beren şaggyldyly suwlaryny diňlemegi üçin, bedenleri onuň kölegesinde salkynlamaga çagyrmak üçin, beden guşlarynyň täze şahalara gonup, guşlaryň saýraýyşlarynyň ýakymly bolmagyny niýet edindim. Bu bir dostlukly gezelenç we amatly pursatdyr. Kim bular bilen bile bolsa, ol hiç zada mätäç bolmaz. Kim bular bilen dost bolsa,оňаözge dost gerek bolmaz.

Mälik bilen Ukaýlyň[7] dostluklary bularyň ýanynda hiç zatdyr. Kesir Yzzat[8] bilen Jemiliň[9] söýgi gazallary-da bularyň ýanynda hiç zatdyr. Eger sen özüňe bütin gijäni söhbet edip geçirer ýaly ýagşy dosty gözleýän bolsaň, ine, saňa şeýle ýaran! Eger sen özüňe dürli habarlaryň ýetirilmegini isleýän bolsaň, ine sen, şeýle habarlaryň ummanyna düşdüň. Eger sen ýarym – ýaş edýän ybraty hadysalar gözleýän bolsaň, bular seniň göz okaraňy gözýaşlar bilen püre-pürlär. Ýa-da sen şorta sözler isleýän bolsaň, onda ýylgyrmakdan ýaňa dişleriň dür bolup görner.

* * *

Dawut alaýhyssalamyň[10] hikmetlerinde şeýle ýazylypdyr: «Akylly kişi şu dört pursatdan gapyl bolmaly däldir:

1.     Rebbine mynajat etmekden;

2.     Özüniň nebsini hasaba çekmekden;

3.     Aýyplaryny ýüzüne göni aýdýan dostlarynyň ýanynda bolmakdan;

4.     Nebsi bilen nebsiniň lezzetleriniň arasynda öz-özi bilen ýalňyz galyp, özüne gelmek we jemlenmek üçin ony öz peýwagtyna goýmakdan.

Soňky pursat beýleki pursatlara garanyňda kalba dynç bermek meselesinde iňňän möhümdir».

* * *

Hezreti Aly (Alla onuň ýüzüni nurlandyrsyn)[11] şeýle diýipdir: «Kalbyňyza dynç beriň we oňa peýdaly pursatlary gözläň. Sebäbi bedeniň ýadaýşy ýaly ol hem ýadaýandyr».

 

* * *

Hezreti Aly (goý, Alla onuň ýüzüni nurlandyrsyn!)  başga bir rowaýatda şeýle diýipdir: «Bedeniň ýadaýşy ýaly kalp hem ýadaýandyr. Dana pähim-paýhaslary okamak bilen oňa dynç beriň».

* * *

Ibn Apbas[12] kelam ylmyny[13] okap ýadan wagty: «Men okap ýadadym» diýende, oňa okamak üçin şygyrdyr rowaýatlary getirip berer ekenler.

* * *

Kusama ibn Zuheýr[14] şeýle diýipdir: «Allany zikir etmek bilen kalbyňyza rahatlyk beriň».

* * *

Selman Parsy[15] şeýle diýipdir: «Men oýalygymy hasaplaýşym ýaly, ukudaky wagtymy hem hasaply tutýaryn».

* * *

Erdeşir ibn Bäbek[16] şeýle diýipdir: «Hakykatdan hem gulagyň we kalbyň ýadawlygy bardyr. Bu iki hikmetiň arasyny, olara dynç bermek üçin, başga zatlara güýmenmek bilen açyň».

* * *

Çarwa arap şeýle diýipdir: «Bedenleriňize dynç berşiňiz ýaly, kelleleriňize hem rahatlyk beriň».

 

* * *

Akyldar şeýle diýipdir: «Nebsiň – seniň ýoldaşyňdyr. Eger oňa rahatlyk berseň, ol güýçlener, eger ony ýadatsaň, ol tapdan düşer».

* * *

Men Allatagaladan biziň bedenlerimizde pikirlerimizi janlandyrýan zatlary ýaratmagyny, ellerimiziň olary sahypalara ýazmagyny, onuň hoşnutlygyny gazanmagy, razyçylygyny niýet edinmek we gahar-gazabyndan aman bolmak üçin bizi bagyşlamagyny isläp, ondan haýyş edýärin. Hakykatdan hem ol jomartdyr, sahydyr we onuň ýazgydy belentdir. Ol ähli haýyr işleriň tutaşdyryjy çakmak daşydyr.